Kaskader to specjalista, który zawodowo zajmuje się wykonywaniem trudnych i niebezpiecznych scen na planie filmowym. To właśnie kaskaderzy są przygotowani technicznie i fizycznie do odtwarzania ryzykownych akcji, takich jak upadki z wysokości, pożary, wypadki samochodowe czy walki. W branży filmowej to absolutny standard, żeby w scenach niosących realne zagrożenie dla zdrowia czy życia aktora zatrudniać profesjonalnych kaskaderów. Przepisy BHP na planach filmowych oraz wytyczne wielu organizacji branżowych wręcz nakazują, by nie narażać aktorów na niepotrzebne ryzyko – bezpieczeństwo ekipy jest tutaj najważniejsze. Przykładów z życia nie brakuje: w dużych produkcjach, takich jak filmy akcji czy nawet reklamy z dynamicznymi scenami, zawsze znajdziesz kaskaderów. Często są oni również szkoleni z zakresu pierwszej pomocy i mają specjalistyczny sprzęt ochronny, a każda taka scena jest dokładnie planowana i próbna. Moim zdaniem, bez kaskaderów wiele efektownych ujęć po prostu by nie powstało – ich praca wymaga nie tylko odwagi, ale ogromnej wiedzy technicznej. Warto to wiedzieć i doceniać, bo to też kwestia szacunku do bezpieczeństwa na planie.
W branży filmowej często pojawia się mylne przekonanie, że każda osoba obecna na planie może bezpośrednio zastąpić aktora w trudnych scenach. Tymczasem statysta to osoba, która raczej dopełnia tło i pojawia się w drugoplanowych ujęciach, najczęściej bez dialogów i bez żadnych niebezpiecznych akcji – ich zadania są raczej proste i nie wymagają specjalistycznych umiejętności. Wybór statysty do ryzykownych scen byłby nieodpowiedzialny zarówno ze względów bezpieczeństwa, jak i jakości efektu końcowego. Natomiast naturszczyk to po prostu osoba bez doświadczenia aktorskiego, która zagrała w filmie raczej z przypadku, często po prostu „z ulicy”. Takie osoby mogą dodać autentyczności scenie, ale absolutnie nie są wyszkolone, by wykonywać kaskaderskie numery – to prosta droga do wypadku. Kierownik planu z kolei pełni bardziej rolę organizacyjną – dba o przebieg zdjęć, pilnuje harmonogramu i koordynuje pracę całej ekipy, ale nie wykonuje żadnych scen filmowych. Mylenie tych ról jest dość powszechne, bo na planie dzieje się bardzo dużo i każdy ma swoje zadania, ale kluczowe jest rozumienie, kto za co odpowiada. Najczęstszym błędem jest założenie, że wystarczy podstawowa znajomość planu lub przypadkowa obecność, żeby wejść w czyjąś rolę w trudnym momencie – to naprawdę nie tak działa. Profesjonalizm i bezpieczeństwo w filmie są na pierwszym miejscu i dlatego tylko kaskaderzy są uprawnieni do przejmowania niebezpiecznych zadań od aktorów. Warto mieć to zawsze na uwadze, szczególnie jeśli myśli się o pracy przy produkcjach filmowych lub telewizyjnych.