Kwalifikacja: ELM.01 - Montaż, uruchamianie i obsługiwanie układów automatyki przemysłowej
Zawód: Automatyk , Technik automatyk
Kategorie: Elementy wykonawcze Schematy i dokumentacja
Która z przekładni mechanicznych na pokazanych rysunkach pracuje zgodnie z przedstawionym schematem kinematycznym?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Poprawna odpowiedź to przekładnia 1. Jest to przekładnia stożkowa, w której osie kół zębatych przecinają się pod kątem prostym. Dokładnie taki układ przedstawiono na schemacie kinematycznym – dwa wały ustawione prostopadle względem siebie, przenoszące moment obrotowy przez zazębienie stożkowe. Przekładnie tego typu stosuje się wszędzie tam, gdzie trzeba zmienić kierunek obrotów o 90°, np. w skrzyniach biegów, w napędach maszyn przemysłowych, w mechanizmach różnicowych pojazdów czy obrabiarkach. Ich zaletą jest kompaktowa budowa i wysoka sprawność przy stosunkowo małych wymiarach. Z mojego doświadczenia wynika, że poprawny montaż przekładni stożkowej wymaga precyzyjnego ustawienia osi i odpowiedniego smarowania – niewielkie przesunięcia kątowe mogą powodować nierównomierne zużycie zębów. W praktyce technicznej często stosuje się też wersje hipoidalne, które pozwalają dodatkowo przesunąć osie napędzające względem siebie, zachowując tę samą zasadę pracy.
Schemat kinematyczny przedstawia przekładnię, w której osie wałów przecinają się pod kątem prostym – a więc klasyczną przekładnię stożkową. Przekładnia 2 to przekładnia pasowa, gdzie moment przenoszony jest przez elastyczny pas, a osie wałów są równoległe, więc nie odpowiada ona rysunkowi. Przekładnia 3 przedstawia układ ślimakowy – osie również przecinają się pod kątem prostym, ale nie w jednym punkcie, lecz są przesunięte, co daje zupełnie inny charakter pracy (przekształcenie ruchu obrotowego z dużym przełożeniem i samohamownością). Z kolei przekładnia 4 to przekładnia śrubowa, w której osie wałów są równoległe i zazębienie odbywa się liniowo. Typowym błędem jest utożsamianie każdego układu o kącie 90° z przekładnią stożkową – tymczasem tylko ona ma zęby ukształtowane na powierzchni stożka i zapewnia bezpośrednie, punktowe przenoszenie momentu między osiami przecinającymi się w jednym punkcie. W praktyce błędny dobór przekładni może powodować nieprawidłowe przeniesienie siły, zwiększony hałas lub nawet uszkodzenie łożysk i wałów. Dlatego w schematach zawsze zwraca się uwagę na wzajemne położenie osi i rodzaj zazębienia.