Zastrzał i ściąg w górnej części belki to kluczowe elementy, które odpowiadają za usztywnienie bocznych ścian deskowania belki. Chodzi tutaj o to, żeby deskowanie nie odkształciło się pod wpływem ciężaru świeżo wylanego betonu – no, bo jak deskowanie się rozsunie, to cała geometria belki pójdzie na marne. Zastrzały działają głównie jako podpory skośne, które przejmują siły poziome i rozporowe. Natomiast ściągi w górnej części belki spinają deskowanie, ograniczając jego rozchodzenie się na boki. W praktyce często spotyka się rozwiązania, gdzie te dwa elementy są wręcz obowiązkowe na budowie, szczególnie przy wyższych belkach czy tam, gdzie betonowanie odbywa się szybkim tempem. Z mojego doświadczenia wynika, że brak zastrzałów lub ściągów kończy się niepotrzebnymi poprawkami, a prace naprawcze są dużo bardziej czasochłonne niż właściwe zabezpieczenie deskowania od razu. W standardach, takich jak normy PN-B czy ogólne zasady BHP, wyraźnie się podkreśla, jak ważna jest stabilizacja deskowania – to podstawa nie tylko dla bezpieczeństwa, ale też dla jakości konstrukcji. Fajną praktyką jest też kontrola zaciągnięcia ściągów przed każdym betonowaniem. Takie podejście po prostu się opłaca.
Przy analizie sposobu usztywnienia bocznych ścian deskowania belki łatwo wpaść w pułapkę myślenia, że wystarczą elementy, które ogólnie kojarzą się ze stabilizacją w budownictwie. Deskowanie wieńca, mimo że jest potrzebne, nie spełnia tutaj funkcji stabilizującej boczne ścianki deskowania belki – ono po prostu zamyka od góry obrys wieńca i nie przenosi bezpośrednio sił rozporowych, które powstają w deskowaniu podczas betonowania. Strzemiona i zbrojenie, choć są niezbędne w konstrukcji żelbetowej, mają zupełnie inną rolę – odpowiadają za przenoszenie obciążeń w samym betonie i nie mają za zadanie usztywniać deskowania podczas wylewania mieszanki. Stempel i rygiel zaś głównie przenoszą ciężar całości deskowania na podłoże oraz utrzymują poziomą płaszczyznę, nie zabezpieczając jednak deskowania przed rozsunięciem w poziomie. Zdarza się, że na budowie ktoś próbuje zadziałać 'po swojemu' i wydaje mu się, że wystarczy dać więcej stempli albo rygli – niestety, efekt jest taki, że podczas betonowania boczne ścianki mogą się wygiąć, bo nie są spięte ani usztywnione prawidłowo. To bardzo typowy błąd, który wynika z braku zrozumienia, jak rozchodzi się siła parcia betonu. Profesjonalne wykonanie deskowania belki opiera się zawsze na zastosowaniu zastrzałów i ściągów – dokładnie tak, jak to pokazują dobre praktyki budowlane i wytyczne wielu instrukcji technicznych. To właśnie te elementy przejmują siły rozporowe, zabezpieczając formę przed odkształceniem. Jeśli deskowanie nie zostanie właściwie usztywnione, późniejsze poprawki są czasochłonne i kosztowne. Warto więc zapamiętać, że tylko rozwiązania zakładające udział zastrzałów oraz ściągów gwarantują prawidłową geometrię belki i bezpieczeństwo prac.
