Odbojnica, zwana też bortnicą, to jeden z tych elementów rusztowania, który bardzo często jest niedoceniany, a pełni naprawdę kluczową funkcję jeśli chodzi o bezpieczeństwo pracy na wysokości. Właściwa identyfikacja odbojnicy na rysunku (oznaczenie 1) to rzecz, którą moim zdaniem każdy, kto chce pracować zgodnie z przepisami BHP, powinien mieć w małym palcu. Odbojnice montuje się przy krawędzi pomostu roboczego, najczęściej pionowo do góry od poziomu pomostu, właśnie po to, żeby zapobiec zsuwaniu się narzędzi, materiałów czy nawet butów pracowników z powierzchni roboczej. Bez tego elementu dużo łatwiej o niebezpieczną sytuację, która może skończyć się nie tylko uszkodzeniem sprzętu, ale i poważnym wypadkiem. W normach, takich jak PN-EN 12811 czy wytycznych producentów rusztowań, jasno określa się, że bortnice muszą być stosowane na wszystkich otwartych krawędziach pomostów, szczególnie tam, gdzie ryzyko upadku przedmiotów jest podwyższone. W praktyce często spotyka się rozwiązania improwizowane, ale z mojego doświadczenia – nie warto kombinować, bo podczas kontroli nadzoru BHP od razu wychodzi brak bortnic. Dobrze zamontowana odbojnica nie tylko zwiększa bezpieczeństwo, ale też pokazuje profesjonalne podejście ekipy do zasad budownictwa. Moim zdaniem, znajomość takich detali świadczy o kompetencjach fachowca.
Wiele osób myli podstawowe elementy konstrukcyjne rusztowania, zwłaszcza gdy nie miały z tym praktycznej styczności lub patrzą na rysunek tylko z perspektywy teorii. Bardzo często pojawia się przekonanie, że odbojnica, czyli bortnica, to po prostu deska podłogowa albo nawet element pionowy rusztowania. W rzeczywistości jednak podłoga (oznaczenie 2) to główny element, po którym się chodzi – deski te mają za zadanie zapewnić nośność i wygodną powierzchnię pracy. Belka poprzeczna (trawers, oznaczenie 3) to z kolei element, na którym te deski leżą, zapewniając im podparcie i sztywność całej konstrukcji. Słupki pionowe (oznaczenie 4) służą do przenoszenia obciążeń z podłogi i innych elementów na grunt lub dalej do konstrukcji rusztowania. Częstym błędem myślowym jest utożsamianie dowolnego elementu przy krawędzi z bortnicą – tymczasem bortnica musi być przy samej krawędzi pomostu, ustawiona pionowo i mieć odpowiednią wysokość, by zapobiegać zsuwaniu się przedmiotów. Tylko wtedy spełnia swoją funkcję zgodnie z wymaganiami PN-EN 12811 czy przepisami BHP. Moim zdaniem taka pomyłka wynika często z braku praktyki albo ze zbyt pobieżnej analizy rysunku. Warto pamiętać, że rozróżnienie tych elementów jest kluczowe nie tylko na egzaminie, ale przede wszystkim na budowie – mylenie tych pojęć może prowadzić do poważnych zaniedbań w zakresie bezpieczeństwa, a nawet konsekwencji prawnych przy kontroli inspekcji pracy. Dlatego zawsze warto poświęcić chwilę, żeby dobrze przeanalizować każdy rysunek i poznać funkcje wszystkich podstawowych elementów rusztowania.