To właśnie jest typowy przekrój zabezpieczenia wykopu wąsko-przestrzennego, który na pierwszy rzut oka może wydawać się trochę niepozorny, ale w praktyce jest niezbędny na każdej budowie, gdzie prowadzi się prace ziemne w ograniczonych warunkach terenowych. Na rysunku widzimy bale ułożone na styk, rozpory drewniane lub stalowe, a także charakterystyczne wymiary poszczególnych elementów. Właśnie tak się zabezpiecza ściany wykopu, żeby zapobiec ich obsypywaniu się, szczególnie gdy wykop ma głębokość powyżej 1 metra i grunt jest sypki. Takie zabezpieczenia są regulowane przez przepisy BHP oraz normy budowlane, np. PN-B-06050. Moim zdaniem warto zwrócić uwagę, że nawet przy małych wykopach stosowanie tego typu zabezpieczeń potrafi uchronić ekipę przed poważnymi wypadkami. Często w praktyce widzi się różne kombinacje tych rozwiązań, ale zasada jest prosta: im głębszy i węższy wykop, tym bardziej rygorystyczne musi być jego zabezpieczenie. To rozwiązanie jest też bardzo elastyczne, bo długość bali czy rozstaw rozporów dobiera się w zależności od sytuacji na budowie i warunków gruntowych. Warto też wiedzieć, że takie zabezpieczenia można szybko zmontować i zdemontować, co jest dużą zaletą zwłaszcza podczas prac instalacyjnych, gdzie często przesuwa się front robót.
Na pierwszy rzut oka rysunek może przypominać rozwiązania stosowane przy deskowaniu ścian lub fundamentów, jednak to wrażenie jest mylące ze względu na kilka kluczowych szczegółów technicznych. Deskowanie ściany fundamentowej czy stopy fundamentowej to całkowicie inne konstrukcje – ich głównym celem jest czasowe utrzymanie mieszanki betonowej w określonym kształcie do czasu jej związania. Takie deskowania charakteryzują się obecnością płyt szalunkowych, ściągów i często są częściowo prefabrykowane, a ich ustawienie uzależnione jest od geometrii projektowanego fundamentu. W przypadku ściany szkieletowej mamy natomiast do czynienia z elementami konstrukcyjnymi budynku, a nie tymczasowym zabezpieczeniem gruntu. Konstrukcja szkieletowa opiera się na słupkach, ryglach i poszyciu zamocowanym do ramy – nie występuje tu bezpośredni kontakt z ziemią, a już na pewno nie są stosowane bale wbite w grunt i rozpory, które są typowe właśnie dla zabezpieczeń wykopów. Z mojego doświadczenia wynika, że częstym błędem jest utożsamianie każdego deskowania z zabezpieczaniem wykopu – tymczasem tu chodzi głównie o ochronę pracowników i stabilność ścian gruntu podczas prowadzenia robót ziemnych, a nie o formowanie betonu czy konstrukcję budynku. Prawidłowe rozpoznanie takich detali na rysunku technicznym jest kluczowe, bo pomyłka może skutkować nieprawidłowym przygotowaniem placu budowy, co realnie wpływa na bezpieczeństwo ludzi i powodzenie całej inwestycji. Dobre praktyki branżowe i przepisy uściślają, że wszelkie konstrukcje do zabezpieczania wykopów muszą być projektowane pod kątem stabilności gruntu, warunków wodnych oraz przewidywanego czasu trwania robót. Nie ma tutaj miejsca na kompromisy czy dowolność, bo każda pomyłka może okazać się naprawdę groźna.
