Zabezpieczenie skarp wykopu przy użyciu deskowania szczelnego i zastrzałów to zdecydowanie jedno z najpewniejszych i najczęściej stosowanych rozwiązań w praktyce budowlanej. Deskowanie szczelne, inaczej zwane szalunkiem szczelnym, polega na zastosowaniu desek ułożonych bardzo blisko siebie, praktycznie bez przerw, co skutecznie uniemożliwia osuwanie się gruntu do wnętrza wykopu. Kluczową rolę odgrywają tutaj zastrzały – te ukośne podpory, które przekazują siły parcia gruntu na podłoże wykopu i rozpraszają je, stabilizując całą konstrukcję deskowania. Moim zdaniem nie ma lepszej metody, jeśli chodzi o wykopy o głębokości do kilku metrów, szczególnie w gruntach luźnych czy piaszczystych. W branży budowlanej duży nacisk kładzie się na bezpieczeństwo i zgodność z przepisami, np. według rozporządzenia Ministra Infrastruktury dotyczącego BHP przy robotach budowlanych, takie zabezpieczenia są wręcz wymagane. Często widuje się to rozwiązanie na budowach przy montażu infrastruktury podziemnej, np. kanalizacji czy sieci wodociągowych. Deskowanie szczelne z zastrzałami jest naprawdę pewne, praktyczne i pozwala na szybkie wykonanie prac ziemnych, bo łatwo je zdemontować po zakończeniu robót, bez obawy o naruszenie stabilności wykopu.
Często spotykam się z mylnym przekonaniem, że do zabezpieczenia skarpy wykopu wystarczy użyć samych pali lub słupów, ewentualnie desek i rozpór – jednak takie podejście nie spełnia podstawowych wymogów bezpieczeństwa i efektywności. Stosowanie samych pali czy słupów bez szczelnego deskowania nie chroni przed osypywaniem się gruntu na całej wysokości wykopu, szczególnie w gruncie sypkim lub podatnym na namakanie. Deskowanie powinno być szczelne, ponieważ jego główną funkcją jest odseparowanie mas ziemnych od przestrzeni roboczej, a nie tylko powstrzymanie dużych osunięć, czego nie zapewnią pojedyncze słupy czy pale. Z kolei samo użycie desek i rozpór, bez uwzględnienia zastrzałów, często prowadzi do błędów wykonawczych – rozporami trudno skutecznie zabezpieczyć całą konstrukcję przed bocznym naporem ziemi, a brak szczelności deskowania sprzyja osuwaniu się drobnych frakcji gruntu. W praktyce branżowej, np. zgodnie z normami PN-B-06050 i wytycznymi BHP, zaleca się pełne deskowanie z odpowiednimi zastrzałami, bo tylko taki układ zapewnia sztywność i stabilność. Typowym błędem jest też mylenie zastrzałów z rozpórkami – zastrzały efektywnie przenoszą siły na większą powierzchnię podłoża, natomiast rozpórki stosuje się raczej w przypadku szalunków poziomych. Z mojego doświadczenia wynika, że wybór nieodpowiedniego systemu zabezpieczeń najczęściej skutkuje opóźnieniami na budowie lub, co gorsza, utratą stabilności wykopu – a to już bardzo poważna sprawa. Dlatego tak ważne jest zrozumienie, że tylko szczelne deskowanie w połączeniu z dobrze rozmieszczonymi zastrzałami daje gwarancję bezpieczeństwa, zgodności z przepisami oraz sprawnej organizacji pracy na budowie.