Wyniki egzaminu

Informacje o egzaminie:
  • Zawód: Technik grafiki i poligrafii cyfrowej
  • Kwalifikacja: PGF.04 - Przygotowywanie oraz wykonywanie prac graficznych i publikacji cyfrowych
  • Data rozpoczęcia: 2 kwietnia 2025 07:19
  • Data zakończenia: 2 kwietnia 2025 07:30

Egzamin zdany!

Wynik: 24/40 punktów (60,0%)

Wymagane minimum: 20 punktów (50%)

Pochwal się swoim wynikiem!
Szczegółowe wyniki:
Pytanie 1

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 2

Jakie zastosowanie ma program PuzzleFlow?

A. automatycznej impozycji
B. przetwarzania grafiki bitmapowej
C. przetwarzania grafiki wektorowej
D. przetwarzania zdjęć
PuzzleFlow to program dedykowany automatycznej impozycji, który pozwala na efektywne przygotowanie i organizację materiałów do druku. Automatyczna impozycja to kluczowy proces w branży poligraficznej, który polega na odpowiednim rozmieszczeniu stron na arkuszu papieru, co wpływa na ostateczną jakość druku oraz ekonomię produkcji. Dzięki zastosowaniu tego narzędzia, użytkownicy mogą zaoszczędzić czas i zminimalizować błędy, które mogą wystąpić podczas ręcznego układania stron. Na przykład, w przypadku publikacji książek lub magazynów, automatyzacja tego procesu przyspiesza produkcję i umożliwia zmniejszenie kosztów druku. Dodatkowo, PuzzleFlow wspiera różne standardy branżowe, takie jak PDF/X, co zapewnia wysoką jakość i zgodność z wymaganiami druku. Zastosowanie programów do automatycznej impozycji staje się standardem w nowoczesnym druku cyfrowym i offsetowym, co czyni je niezbędnym narzędziem dla profesjonalnych drukarni.

Pytanie 3

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 4

Stworzenie wizytówki oraz realizacja próbnego wydruku wymaga zestawu:

A. komputer z systemem operacyjnym, tablet graficzny, skaner
B. oprogramowanie graficzne, tablet graficzny, drukarka cyfrowa
C. komputer z systemem operacyjnym, program graficzny, drukarka cyfrowa
D. oprogramowanie graficzne, naświetlarka, maszyna offsetowa
Prawidłowa odpowiedź to komputer z systemem operacyjnym, program graficzny oraz drukarka cyfrowa, ponieważ każdy z tych elementów odgrywa kluczową rolę w procesie projektowania wizytówki i jej wydruku. Komputer z systemem operacyjnym to podstawowe narzędzie, które umożliwia uruchamianie oprogramowania graficznego. Program graficzny, taki jak Adobe Illustrator czy CorelDRAW, pozwala na tworzenie profesjonalnych projektów wizytówek, wykorzystując różnorodne narzędzia do rysowania, edytowania grafiki, oraz tekstu. Drukarka cyfrowa natomiast umożliwia uzyskanie wysokiej jakości wydruku, co jest kluczowe dla finalnego efektu wizytówki. W praktyce, po zaprojektowaniu wizytówki w programie graficznym, użytkownik może przetestować różne opcje wydruku, co pozwala na optymalizację jakości przed podjęciem decyzji o masowym druku. Warto również zwrócić uwagę na standardy kolorystyczne, jak CMYK, które są istotne w kontekście druku, by uzyskać zgodność między tym, co widać na ekranie, a tym, co jest drukowane.

Pytanie 5

Jaką ilość papieru trzeba zamówić, aby uzyskać 2 000 arkuszy w formacie RA1 (860 x 610 mm) o gramaturze 120 g/m2?

A. 252 kg
B. 32 kg
C. 64 kg
D. 126 kg
Analizując błędne odpowiedzi, można zauważyć, że niektóre z nich wynikają z podstawowych błędów w obliczeniach powierzchni oraz masy papieru. Niekiedy, niezrozumienie pojęcia gramatury prowadzi do mylnych wniosków. Gramatura, definiująca masę papieru na jednostkę powierzchni, jest kluczowym parametrem w branży papierniczej. Odpowiedzi takie jak 32 kg czy 64 kg mogły pojawić się w wyniku pomyłki przy obliczaniu całkowitej masy papieru lub niewłaściwego przeliczenia powierzchni arkuszy. Również, niektórzy mogą błędnie zakładać, że gramatura papieru nie ma dużego wpływu na całkowitą masę zamówienia, co jest dalekie od prawdy. Nieprawidłowe podejście do obliczeń, takie jak zaniżanie powierzchni arkuszy lub nieodpowiednie łączenie wymiarów, prowadzi do takich nieścisłości. Aby uniknąć takich błędów, zaleca się stosowanie konsekwentnych wzorów i dokładnych jednostek miary. Warto również wprowadzać weryfikację obliczeń, co pozwoli na eliminację nieprawidłowości i optymalizację procesu zamawiania papieru przy zachowaniu wysokiej jakości i efektywności produkcji.

Pytanie 6

Która barwa przedstawiona na ilustracji odpowiada składowi kolorystycznemu: C0 M30 Y100 K0?

Ilustracja do pytania
A. D.
B. C.
C. A.
D. B.
Odpowiedź D jest prawidłowa, ponieważ odpowiada składowi kolorystycznemu C0 M30 Y100 K0, co w praktyce oznacza, że kolor ten będzie odzwierciedlał odcień pomarańczowy. W systemie kolorów CMYK, który jest powszechnie stosowany w druku, składowe oznaczają kolejno: Cyan (C), Magenta (M), Yellow (Y) i Black (K). W tym przypadku, brak składowej Cyan (C0) i Black (K0) wskazuje, że kolor nie ma wpływów niebieskich ani czarnych. Wysoka wartość Yellow (Y100) sugeruje dominację koloru żółtego, a umiarkowana wartość Magenta (M30) daje możliwość uzyskania ciepłego, pomarańczowego odcienia. W praktyce, ten rodzaj koloru jest często stosowany w projektach graficznych związanych z reklamą oraz marketingiem, gdzie przyciągające uwagę barwy są kluczowe. Zrozumienie składu kolorystycznego pozwala na lepsze dobieranie palet kolorystycznych, co jest esencjonalne w pracy z materiałami drukowanymi oraz cyfrowymi, zgodnie z zasadami dobrych praktyk w projektowaniu graficznym.

Pytanie 7

Według kalkulacji kosztów wydrukowania 20 000 akcydensów na arkuszowej maszynie offsetowej jednostkowy koszt jednego akcydensu wynosi 3 zł. Jeśli zamówienie wzrośnie o 40%, to koszt pojedynczego akcydensu

A. pozostanie taki sam z uwagi na niewielki wzrost nakładu
B. zmniejszy się, ze względu na wykorzystanie tej samej liczby form drukowych
C. wzrośnie, ponieważ nakład się zwiększy
D. zwiększy się w wyniku większej liczby zmian w pracy drukarza
Mimo że na pierwszy rzut oka można uznać, że przy zwiększonym nakładzie wzrosną również koszty jednostkowe, podejście to jest mylące. Koszt jednostkowy akcji druku nie jest tylko sumą wszystkich kosztów rozłożoną na konkretne egzemplarze, ale jest również funkcją wielkości zamówienia oraz rodzaju zastosowanej technologii druku. W przypadku offsetu, kluczowym aspektem jest fakt, że przygotowanie maszyn i form drukowych generuje stałe koszty, które nie zmieniają się proporcjonalnie do zwiększającej się liczby wydruków. Wzrost nakładu o 40% nie prowadzi do proporcjonalnego wzrostu kosztów; zamiast tego, wiele kosztów pozostaje stałych i jest rozkładanych na większą liczbę akcji, co w rzeczywistości skutkuje obniżeniem kosztu jednostkowego. Wydaje się, że niektórzy mogą myśleć, że większa liczba zmian pracy drukarza, wynikająca z większego nakładu, spowoduje wzrost kosztów, jednak w praktyce, dobrze zorganizowany proces produkcyjny pozwala na zwiększenie wydajności bez znaczącego wpływu na dodatkowe koszty. Tematyka kosztów produkcji w druku offsetowym jest ściśle związana z zasadą efektywności, gdzie większe nakłady prowadzą do lepszego rozkładu stałych kosztów, co jest potwierdzone w różnych badaniach i analizach branżowych.

Pytanie 8

Oblicz wydatki na wykonanie form drukarskich, które są niezbędne do przygotowania jednokolorowego wkładu książki o objętości 160 stron w formacie A5 na maszynie półformatowej, zakładając, że cena wykonania jednej formy wynosi 35 zł.

A. 560 zł
B. 980 zł
C. 700 zł
D. 840 zł
W przypadku błędnych odpowiedzi, często pojawiają się nieporozumienia związane z liczbą form oraz ich zastosowaniem w procesie druku. Wybierając odpowiedzi takie jak 840 zł, 560 zł czy 980 zł, można zauważyć typowe błędy myślowe wynikające z nieodpowiedniego zrozumienia kosztów produkcji oraz liczby form potrzebnych do druku. Odpowiedź 840 zł może wynikać z błędnego założenia, że każda strona wymaga osobnej formy, co nie jest praktykowane w większości druku offsetowego. Liczba form jest zazwyczaj znacznie mniejsza, a ich koszt można efektywnie zredukować poprzez zastosowanie technologii umożliwiającej drukowanie wielu stron na jednym arkuszu. Z kolei odpowiedź 560 zł mogła powstać wskutek niewłaściwego obliczenia kosztów przy zbyt małej liczbie form, co jest niedostosowane do rzeczywistych wymagań produkcyjnych. Z kolei 980 zł, również nie uwzględnia standardowego podziału na formy, a ich koszt obliczony na wyżej wymienione zasady. Kluczem do poprawnych obliczeń jest zrozumienie, jak funkcjonują nowoczesne technologie druku, jakie są limity produkcyjne oraz jak można zoptymalizować koszty, stosując efektywne strategie prepressu. Warto zwrócić uwagę na konieczność analizy specyfikacji technicznych projektu oraz dobrych praktyk w zakresie przygotowania do druku, co prowadzi do uzyskania bardziej precyzyjnych wyników w kalkulacjach kosztów.

Pytanie 9

Jaki symbol odpowiada rozmiarowi gazety o wymiarach 353 × 500 mm?

A. A4
B. B4
C. A5
D. B3
Symbol B3 odpowiada formatowi gazety o wymiarach 353 × 500 mm, co czyni go odpowiednim dla tego konkretnego wymiaru. Warto zauważyć, że formaty papieru są ustandaryzowane w systemach A i B, gdzie system B jest szerszy i zazwyczaj stosowany w przypadku większych publikacji, takich jak gazety i czasopisma. Format B3, z wymiarami 353 × 500 mm, jest idealny dla wielu zastosowań drukarskich, zwłaszcza w kontekście druku offsetowego, gdzie efektywne wykorzystanie arkuszy papieru jest kluczowe. Przykładem zastosowania formatu B3 może być produkcja gazet, które muszą być łatwe w czytaniu i jednocześnie dobrze edytowalne. W praktyce, znając odpowiedni format, drukarnie mogą optymalizować proces produkcji, co przyczynia się do oszczędności materiałowych oraz czasu. Dodatkowo, umiejętność doboru właściwego formatu papieru jest ważną kompetencją w branży poligraficznej, pomagając w dostosowywaniu projektów do specyficznych potrzeb klientów.

Pytanie 10

Jak nazywa się system, który pozwala na bezpośrednie przenoszenie obrazu drukowego z komputera do maszyny drukarskiej?

A. CTFilm
B. CTPrint
C. CTPress
D. CTPlate
CTPress to naprawdę super nowoczesny system, który pozwala na bezpośrednie naświetlanie formy drukowej z pliku na maszynę. Dzięki temu wszystko idzie szybciej i sprawniej, bo nie trzeba bawić się w stare metody, jak robienie filmów czy matryc. To wszystko działa na zasadzie cyfrowego przetwarzania obrazu, co sprawia, że detale i kolory są odwzorowywane bardzo dokładnie. W poligrafii, gdzie liczy się czas, CTPress daje możliwość szybkiego wprowadzania poprawek i natychmiastowego rozpoczęcia produkcji. Z mojego doświadczenia wiem, że to rozwiązanie obniża koszty i oszczędza czas przygotowania do druku, co jest kluczowe, żeby firmom się dobrze wiodło. Ponadto, systemy takie jak CTPress spełniają międzynarodowe standardy, dzięki czemu jakość końcowego produktu jest wysoka, a ryzyko błędów jest mniejsze.

Pytanie 11

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 12

W przypadku, gdy nakład etykiet drukowanych techniką offsetową zostanie zmniejszony o 50%, jaki będzie wpływ na jednostkowy koszt druku?

A. zmniejszy się
B. zwiększy się
C. nie da się tego przewidzieć
D. pozostanie bez zmian
Jak ktoś myśli, że zmniejszenie nakładu etykiet drukowanych metodą offsetową o połowę zmniejszy lub utrzyma koszty na tym samym poziomie, to jest mocno w błędzie. To zresztą dość powszechne myślenie, które bierze się z braku zrozumienia, jak działają koszty w druku offsetowym. W tym przypadku to raczej stałe koszty dominują, a nie zmienne. Kiedy nakład jest mniejszy, te stałe koszty - jak przygotowanie form, wynajem maszyn czy wynagrodzenie dla operatorów - są rozkładane na mniejszą liczbę etykiet, co sprawia, że jednostkowe koszty rosną. Wiele osób myśli, że zmniejszenie nakładu od razu oznacza niższe koszty, nie zdając sobie sprawy, że część kosztów zostaje bez zmian. Jeszcze innym błędem jest założenie, że koszty zmienne, takie jak materiały czy atrament, są najważniejsze w całej układance, a to nie jest prawda w kontekście druku offsetowego. W rzeczywistości te zmienne są jedynie częścią całości, a ich wpływ jest dużo mniejszy niż tych stałych. Żeby lepiej zrozumieć, jak kalkulować koszty w druku offsetowym, warto się przyjrzeć wszystkim kosztom i ich wpływowi na całość produkcji.

Pytanie 13

Jakie oznaczenie odpowiada jednostce rozdzielczości próbkowania skanera?

A. lpi
B. ppi
C. spi
D. dpi
Skróty lpi, dpi, i ppi są często mylone w kontekście rozdzielczości skanowania, jednak każdy z nich odnosi się do innych aspektów przetwarzania obrazu. Lpi, czyli Lines Per Inch, dotyczy głównie druku i odnosi się do liczby linii rastra w jednym calu. W kontekście skanowania, nie ma on bezpośredniego zastosowania, ponieważ nie mierzy jakości skanowania, a jedynie jakość reprodukcji w druku. Z kolei dpi, czyli Dots Per Inch, odnosi się do liczby punktów, które drukarka może wykonać w jednym calu, co jest ważne dla jakości wydruków, ale nie bezpośrednio dla skanowania. Ppi, czyli Pixels Per Inch, jest miarą rozdzielczości obrazu w pikselach, co może wpływać na wyświetlanie zdjęć na ekranach, ale także nie jest miarą stosowaną w kontekście skanowania. Zrozumienie różnicy między tymi skrótami jest kluczowe w pracy z obrazami, ponieważ błędna interpretacja może prowadzić do niedoszacowania lub przeszacowania jakości wynikowego obrazu. Typowe błędy w myśleniu obejmują mylenie dpi z spi w kontekście skanowania, co może skutkować nieodpowiednim doborem sprzętu do jakości potrzebnej w danym zastosowaniu. Warto zatem pamiętać o właściwych definicjach i zastosowaniach tych terminów, aby skutecznie analizować i wybierać odpowiednie urządzenia w zależności od wymagań danego projektu.

Pytanie 14

W aplikacji Adobe Photoshop narzędzie Lasso wykorzystuje się do realizacji na bitmapie obróbki graficznej określanej jako

A. wypełnianie
B. selekcja
C. kadrowanie
D. rozmycie
Narzędzie Lasso w programie Adobe Photoshop służy do wykonania selekcji, co oznacza, że umożliwia wybór określonego obszaru obrazu w celu dalszej edycji. Użytkownik może ręcznie prowadzić kursor wzdłuż krawędzi obiektu, co pozwala na precyzyjne wyznaczenie granic selekcji. Dzięki temu narzędziu można łatwo izolować elementy, które wymagają obróbki, takich jak zmiana kolorów, dodawanie efektów lub usuwanie tła. Dobre praktyki w wykorzystaniu narzędzia Lasso obejmują korzystanie z różnych jego wariantów, takich jak Lasso polygonalne czy Lasso magnetyczne, które mogą usprawnić proces selekcji w zależności od złożoności kształtu obiektu. Na przykład, Lasso magnetyczne automatycznie dostosowuje swoją trasę do krawędzi obiektów, co ułatwia pracę w przypadku skomplikowanych kształtów. Selekcja jest kluczowym etapem w procesie edycji graficznej, a umiejętność jej skutecznego stosowania przyczynia się do uzyskiwania wysokiej jakości efektów wizualnych w projektach.

Pytanie 15

Jakie narzędzie graficzne jest przeznaczone do wizualizacji projektu opakowania w realistycznym kontekście?

A. PostScript
B. Tutorial
C. Usebar
D. Mock-up
Mock-up to narzędzie graficzne, które umożliwia tworzenie statycznych wizualizacji projektów opakowań w realistycznych kontekstach. Używanie mock-upów jest powszechne w branży projektowania graficznego oraz marketingu, ponieważ pozwala na prezentację koncepcji w sposób, który może być łatwo zrozumiany przez klientów i interesariuszy. Dzięki mock-upom można zobaczyć, jak projekt opakowania będzie wyglądał w rzeczywistości, co jest kluczowe w procesie podejmowania decyzji. Przykładowo, projektanci mogą wykorzystać mock-upy do zaprezentowania opakowania napoju na półce sklepowej, co daje lepsze wyobrażenie o jego atrakcyjności wizualnej i funkcjonalności. Mock-upy są także wykorzystywane w prezentacjach, materiałach promocyjnych oraz kampaniach marketingowych, co czyni je nieocenionym narzędziem w procesie wizualizacji. W branży kreatywnej standardem jest tworzenie mock-upów w oparciu o odpowiednie oprogramowanie, takie jak Adobe Photoshop czy Illustrator, co pomaga w uzyskaniu wysokiej jakości wizualizacji.

Pytanie 16

Jakie prawa autorskie są brane pod uwagę przy obliczaniu kosztów produkcji wyrobów poligraficznych?

A. Public domain
B. Copyright
C. Creative commons
D. Copyleft
Odpowiedź "Copyright" jest prawidłowa, ponieważ prawa autorskie (copyright) odgrywają kluczową rolę w kalkulacji kosztów wytworzenia produktów poligraficznych. Prawa te chronią oryginalne dzieła twórcze, takie jak teksty, ilustracje czy zdjęcia, co oznacza, że ich wykorzystanie w produktach poligraficznych często wymaga uzyskania odpowiednich licencji. Na przykład, jeśli projektujesz książkę i zamierzasz użyć ilustracji stworzonej przez innego artystę, musisz uzyskać licencję na jej wykorzystanie, co wiąże się z dodatkowymi kosztami. Przemysł poligraficzny powinien przestrzegać zasad fair use oraz respektować prawa artystów, co nie tylko jest zgodne z prawem, ale również wspiera kreatywność i innowacyjność w branży. W praktyce, prawidłowe uwzględnienie kosztów związanych z prawami autorskimi w budżecie projektu pozwala na bardziej dokładne oszacowanie całkowitych wydatków i minimalizuje ryzyko konfliktów prawnych. Warto również zaznaczyć, że w kontekście cyfrowym, wiele platform oferuje zasoby, które mogą być używane na mocy 'creative commons', ale należy zachować ostrożność przy ich wykorzystaniu, aby unikać naruszeń praw autorskich.

Pytanie 17

Ile arkuszy papieru trzeba przygotować, aby uzyskać 2 000 plakatów netto, zakładając, że nadwyżka materiałowa na podłoże wynosi 7%?

A. 2 000
B. 2 700
C. 2 140
D. 1 070
Aby obliczyć liczbę arkuszy drukowych potrzebnych do uzyskania 2000 plakatów netto, musimy uwzględnić nadwyżkę materiałową wynoszącą 7%. Obliczenia zaczynamy od określenia całkowitej liczby plakatów, jaką chcemy uzyskać, w tym nadwyżki. Wzór na obliczenie wymaganej liczby arkuszy to: liczba plakatów netto / (1 - nadwyżka materiałowa). W naszym przypadku obliczenia wyglądają następująco: 2000 / (1 - 0,07) = 2000 / 0,93 = 2150,54. Oznacza to, że potrzebujemy 2151 arkuszy, a po zaokrągleniu do najbliższej liczby całkowitej otrzymujemy 2140 arkuszy, co jest odpowiedzią nr 2. W praktyce, dokładne obliczenie wymaga uwzględnienia nadwyżki materiałowej, co jest standardową praktyką w branży poligraficznej, aby uniknąć braków materiału oraz strat w produkcji. Takie podejście nie tylko zwiększa efektywność procesu drukowania, ale również zapewnia lepszą jakość końcowego produktu.

Pytanie 18

Jakie urządzenie nadaje się do wycinania samoprzylepnych liter?

A. Skaner bębnowy
B. Kopiorama
C. Skaner płaski
D. Ploter tnący
Skaner płaski to urządzenie, które raczej służy do digitalizacji obrazów czy dokumentów, a w kontekście wycinania samoprzylepnych liter to nie jest to. Z jego pomocą da się przenieść obraz na komputer, ale nie tnie się nim materiałów. Są też skanery bębnowe, ale te skupiają się na skanowaniu dużych formatów, a nie na cięciu. Co do kopiowania, kopiorama też się nie nadaje do wycinania liter, bo ona jedynie reprodukuje obrazy, a nie formuje ich fizycznie. Często mylimy te urządzenia, myśląc, że wszystkie związane z obrazem mogą być używane zamiennie w procesie cięcia. Kluczowa różnica, którą trzeba zrozumieć, to to, że ploter tnący naprawdę tnie materiały, a skanery czy kopiarki nic z tym nie mają wspólnego. Jeśli wybierzesz złe narzędzia do produkcji, łatwo się zdenerwujesz i zmarnujesz zasoby. Trzeba dobrze dobierać urządzenia do ich przeznaczenia, bo to klucz do sukcesu w branży graficznej i reklamowej.

Pytanie 19

W systemie Didota długość punktu typograficznego wynosi

A. 0,673 mm
B. 0,367 mm
C. 0,676 mm
D. 0,376 mm
Długość punktu typograficznego w systemie Didota to 0,376 mm i to jedna z tych podstawowych wartości w typografii, które warto znać. System Didota, znany też jako Didot Point, jest popularny w Europie i bardzo często wykorzystuje się go przy projektach graficznych oraz w druku. To naprawdę istotne, żeby wiedzieć, jak ten system działa, szczególnie gdy chodzi o zachowanie proporcji i jakości tekstu – zwłaszcza w druku wysokiej jakości. Jeśli bierzesz się za projektowanie książki, znajomość tej jednostki pomoże Ci w lepszym doborze wielkości czcionek i interlinii, co z kolei wpływa na czytelność oraz ogólną estetykę Twojego tekstu. W praktyce, wiele programów graficznych i edytorów tekstu korzysta z tego systemu, żeby precyzyjnie ustawiać typografię. Dlatego warto to znać, jeśli chcesz być profesjonalnym grafikiem czy typografem. No i pamiętaj, że w różnych miejscach mogą obowiązywać różne definicje punktów. Dlatego dobrze jest orientować się w standardach, jak ISO czy Adobe.

Pytanie 20

Jak symbolicznie oznacza się proces przeniesienia obrazu z komputera na wersję drukowaną?

A. RIP
B. OCR
C. CtF
D. CtP
Odpowiedź CtF, czyli Computer to Film, jest poprawna, ponieważ odnosi się do procesu przenoszenia cyfrowych obrazów bezpośrednio na film, co jest kluczowym krokiem w tradycyjnej produkcji drukarskiej. W ramach tego procesu, pliki graficzne generowane na komputerze są konwertowane na format, który można użyć do naświetlenia matryc filmowych. Przykład zastosowania CtF to wytwarzanie filmów offsetowych, które są następnie używane do produkcji wysokiej jakości materiałów drukowanych, takich jak czasopisma czy ulotki. W branży poligraficznej CtF zyskało na znaczeniu, gdyż pozwala na oszczędność czasu oraz zwiększenie precyzji w porównaniu do starszych technologii, takich jak CtP (Computer to Plate). Standardy branżowe, takie jak ISO 12647, podkreślają znaczenie jakości obrazu w procesie drukowania, co czyni CtF niezbędnym narzędziem dla profesjonalnych drukarni. Warto również zauważyć, że dzięki CtF można zredukować błędy wynikające z manualnej interwencji, co przekłada się na lepszą jakość końcowego produktu.

Pytanie 21

Główne czynniki wpływające na koszt realizacji danego zlecenia to

A. jakość form drukarskich oraz rozdzielczość bitmap
B. liniatura rastra oraz liczba złamów
C. liczba łamów oraz cena form drukarskich
D. nakład i kolorystyka produktu
Wybór odpowiedzi dotyczącej nakładu i kolorystyki produktu jako kluczowych czynników wpływających na koszt wydruku jest trafny, ponieważ te elementy mają bezpośredni wpływ na proces produkcji oraz zużycie materiałów. Nakład, czyli liczba egzemplarzy do wydrukowania, jest kluczowy, ponieważ cena za jeden egzemplarz maleje w miarę zwiększania się liczby wydruków dzięki efektowi skali. Ponadto, kolorystyka, zwłaszcza w kontekście druku kolorowego, znacząco wpływa na koszt, gdyż wykorzystanie kolorów CMYK wymaga zastosowania drobniejszych detali w procesie druku, co z kolei podnosi koszt działalności. W praktyce, przy projektowaniu materiałów do druku, należy rozważyć zarówno nakład, jak i planowaną kolorystykę, aby zoptymalizować koszty. Dobre praktyki w branży zalecają także wcześniejsze zdefiniowanie potrzebnych nakładów oraz wybór odpowiednich kolorów, co pozwoli uniknąć nieprzewidzianych wydatków oraz zminimalizować marnotrawstwo materiałów. Warto również pamiętać, że złożoność projektu, jak na przykład dodanie efektów specjalnych lub dodatkowych kolorów, może znacząco wpłynąć na cenę finalnego produktu. Właściwe zrozumienie tych zależności jest kluczowe dla efektywnego planowania i realizacji projektów drukarskich.

Pytanie 22

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 23

Kolorystykę zaproszenia w odcieniu zielononiebieskim (C) oraz czarnym (K) z jednej strony, a czarnym (K) z drugiej strony, technicznie definiuje się symbolem

A. 4 + 2
B. 2 + 2
C. 2 + 1
D. 4 + 1
Odpowiedź 2 + 1 jest na pewno dobrze dobrana, bo świetnie oddaje kolorystykę zaproszenia w technice CMYK. Zielononiebieski kolor, który tu mamy, składa się z zielonego (C) i niebieskiego, więc mamy łącznie dwa kolory na jednej stronie. Na drugiej stronie jest czarny (K), co daje nam jeszcze jeden kolor. Więc wychodzi 2 na pierwszej stronie i 1 na drugiej, czyli 2 + 1. Jak się projektuje zaproszenia, to warto pamiętać o tym modelu kolorów, żeby efekt wizualny był taki, jak planowaliśmy. W poligrafii często korzysta się z różnych kombinacji kolorów, i to powinno być zgodne z normami prepress, żeby końcowy produkt wyglądał tak, jak w projekcie. Na przykład, przy druku offsetowym, istotne jest, żeby rozumieć, jak kolory będą ze sobą współgrać - to klucz do ładnego i funkcjonalnego efektu.

Pytanie 24

Jaki znak należy umieścić pomiędzy członami słowa "polsko-angielski"?

A. Minus
B. Dywiz
C. Myślnik
D. Półpauzę
Stosowanie myślnika jako znaku oddzielającego człony wyrazu "polsko-angielski" jest błędne, ponieważ myślnik pełni inną funkcję w polskiej ortografii. Jest używany głównie do oddzielania wtrąceń lub zaznaczania pauz w zdaniach, co wprowadza niepotrzebne zamieszanie w kontekście tworzenia wyrazów złożonych. Również użycie terminu "minus" jest niewłaściwe, ponieważ w języku polskim nie ma takiej konwencji, by używać znaku minus do łączenia wyrazów. Minus to znak matematyczny, który oznacza odejmowanie i nie ma zastosowania w ortografii wyrazów. Co więcej, dywiz, który jest kluczowym elementem w pisowni wyrazów złożonych, jest często mylony z półpauzą. Półpauza, z kolei, jest używana w kontekście interpunkcji, aby dzielić część zdania lub wprowadzać dodatkowe informacje, co również nie ma zastosowania w przypadku pisania wyrazów złożonych. Warto zrozumieć, że błędna interpretacja tych znaków prowadzi do niejasności w komunikacji, a znajomość zasad ortograficznych jest kluczowa w profesjonalnym pisaniu. Dlatego istotne jest, aby zwracać szczególną uwagę na właściwe stosowanie dywizu w kontekście terminów złożonych, co zapewnia jasność i precyzję przekazu.

Pytanie 25

Ile stron o formacie A5 zawiera publikacja, która została wydrukowana na dziesięciu arkuszach formatu SRA1?

A. 288 stron
B. 320 stron
C. 336 stron
D. 352 strony
Odpowiedź, że książka ma 320 stron, to strzał w dziesiątkę! Jest to związane z tym, że arkusze SRA1 są spore, mają 640 na 900 mm, więc po złożeniu na pół dostajemy arkusz A1, a z tego znowu możemy uzyskać cztery arkusze A5. Kiedy mamy 10 arkuszy SRA1, to można z nich wycisnąć całe 40 arkuszy A5, co razem daje te 320 stron (40 arkuszy pomnożone przez 8 stron na każdym A5). Takie obliczenia to dobra praktyka w druku, bo pomagają zredukować koszty produkcji. Z praktyki wiem, że to przydatna wiedza dla ludzi z branży, takich jak graficy czy drukarze, którzy muszą dobrze planować nakłady i wydatki. Znajomość wymiarów i zasad składania arkuszy to naprawdę istotna sprawa, zwłaszcza podczas przygotowania do druku i obliczeń efektywności produkcji.

Pytanie 26

Który z poniższych materiałów graficznych nie jest poddawany digitalizacji?

A. Odbitka fotograficzna
B. Obwoluta książki
C. Obraz negatywowy
D. Fotografia cyfrowa
Obraz negatywowy, odbitka fotograficzna oraz obwoluta książki to materiały graficzne, które rzeczywiście podlegają procesowi digitalizacji. Obraz negatywowy to rodzaj zdjęcia, które zostało zarejestrowane na filmie w formie negatywu, co oznacza, że wymaga dodatkowego kroku, aby przekształcić go w format cyfrowy. Proces ten polega na skanowaniu filmu, co pozwala na uchwycenie detali obrazu w postaci cyfrowej, co jest zgodne z najlepszymi praktykami archiwizacji i konserwacji materiałów wizualnych. Odbitka fotograficzna to tradycyjny sposób prezentacji zdjęć, który również można zdigitalizować za pomocą skanera lub aparatu, co jest istotne w kontekście zachowania historii rodzinnych czy dokumentacji artystycznej. Obwoluta książki, mimo że nie jest bezpośrednio związana z fotografią, również może być poddana digitalizacji; często jest skanowana w celu stworzenia cyfrowych archiwów lub publikacji online. Typowym błędem myślowym jest założenie, że tylko materiały już istniejące w formacie cyfrowym są gotowe do użycia bez procesu digitalizacji. W rzeczywistości każdy analogowy obraz, aby mógł być wykorzystany w środowisku cyfrowym, musi przejść przez ten kluczowy etap, co jest zgodne z praktykami stosowanymi w różnych dziedzinach, od archiwistyki po edukację.

Pytanie 27

W jakich formatach powinna być przygotowana bitmapa do publikacji książkowej?

A. AI, CDR
B. PSD, TIFF
C. INDD, BMP
D. CDR, GIF
Odpowiedź PSD, TIFF jest prawidłowa, ponieważ oba formaty są szeroko stosowane w branży wydawniczej i graficznej do obróbki bitmap. Format PSD, stworzony przez Adobe Photoshop, obsługuje warstwy, co umożliwia edytowanie obrazów w bardziej zaawansowany sposób. To niezwykle ważne w kontekście książek, gdzie często zachodzi potrzeba wprowadzania zmian w elementach graficznych bez utraty jakości. TIFF, z kolei, jest formatem bezstratnym, co oznacza, że ​​zachowuje wysoką jakość obrazu podczas zapisywania i ponownego otwierania plików, co czyni go idealnym do druku. Wybierając te formaty, profesjonalni projektanci i wydawcy zapewniają, że obrazy będą miały odpowiednią jakość i elastyczność w procesie produkcyjnym. Warto podkreślić, że zgodność z tymi formatami jest zgodna z najlepszymi praktykami branżowymi, co zwiększa szanse na udaną publikację książki z estetycznymi i wysokiej jakości ilustracjami.

Pytanie 28

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 29

Jaką masę mają 2 000 arkuszy kartonu o gramaturze 280 g/m2 i formacie A0?

A. 560 kg
B. 7 200 kg
C. 2 800 kg
D. 140 kg
Odpowiedzi wskazujące na wartości masy inne niż 560 kg wynikają z błędnych założeń i niepoprawnych obliczeń. Przykładem jest odpowiedź sugerująca masę 140 kg, co może wynikać z błędnego podzielenia masy jednego arkusza przez ilość arkuszy. Taki błąd ilustruje typowy problem z rozumieniem gramatury, gdzie gramatura kartonu powinna być traktowana jako masa na jednostkę powierzchni, a nie na jednostkę objętości. Odpowiedź 7 200 kg może sugerować pomyłkę w obliczeniach, być może przez zsumowanie masy dla dużej liczby arkuszy bez uwzględnienia jednostek miary. W przypadku niepoprawnej odpowiedzi 2 800 kg, możemy zauważyć, że ktoś mógł obliczyć masę na podstawie błędnych przyjętych założeń dotyczących liczby arkuszy lub gramatury, co prowadzi do całkowicie niezgodnych wyników. Ważne jest, aby w takich obliczeniach mieć na uwadze jednostki oraz stosować właściwe metody, takie jak przeliczenia jednostek masy i powierzchni, aby uniknąć pomyłek. W poligrafii standardem jest przeliczanie masy materiałów na podstawie gramatury i formatu, co pozwala na dokładne określenie kosztów i potrzebnych materiałów.

Pytanie 30

Ilość arkuszy drukarskich dla książki liczącej 480 stron w formacie A5 wynosi

A. 30 szt.
B. 60 szt.
C. 45 szt.
D. 15 szt.
Wybranie innej odpowiedzi, jak 60, 15 czy 45 sztuk, pokazuje, że mogło zabraknąć zrozumienia, jak to tak naprawdę działa. Często ludzie myślą, że każda strona to osobny arkusz, a tak nie jest. Każdy arkusz ma 4 strony, więc mylą się przy liczeniu. Na przykład, ktoś, kto wybrał 60, może myśleć, że 480 stron to 60 arkuszy, ale to nie jest dobre myślenie. Odpowiedzi 15 i 45 pokazują też błędy w rozumieniu zasad. Ważne, żeby wiedzieć, że zawsze potrzebujemy mniej arkuszy niż stron, bo każdy arkusz drukuje się z dwóch stron. Trzeba po prostu lepiej zrozumieć cały proces druku, żeby dobrze oszacować, ile arkuszy potrzebujemy. To istotne w każdej produkcji książek.

Pytanie 31

Ile arkuszy drukarskich B2 jest potrzebnych do wydrukowania gazety o 28 stronach w kolorze (CMYK) o wymiarach 285 x 410 mm?

A. 14 arkuszy.
B. 28 arkuszy.
C. 112 arkuszy.
D. 56 arkuszy.
W przypadku drukowania gazety o 28 stronach w pełnym kolorze (CMYK), kluczowe jest zrozumienie procesu druku, który wymaga zastosowania odpowiednich form drukowych. Standardowo, każda strona gazety w formacie A4 (285 x 410 mm) wymaga osobnej formy drukowej dla każdego koloru w procesie drukowania w technologii offsetowej. W praktyce oznacza to, że dla każdej z 28 stron potrzebne są 4 formy, odpowiadające każdemu z kolorów CMYK. Sumując, 28 stron x 4 kolory daje 112 form. Jednak, w przypadku druku na zwojach i przy zastosowaniu technik takich jak druk obustronny, ilość form można zmniejszyć. W typowych procesach produkcyjnych stosuje się kombinacje, w wyniku czego dla gazety 28-stronicowej potrzeba zaledwie 56 form, co wynika z efektywnego zarządzania przestrzenią na arkuszu. Przykładowo, dwustronne drukowanie pozwala na wydrukowanie większej ilości stron na mniejszej liczbie form, co jest zgodne z najlepszymi praktykami w branży. Warto także zauważyć, że w przy produkcji większych nakładów, koszty jednostkowe zmniejszają się, co czyni tę metodę bardziej opłacalną.

Pytanie 32

Jak nazywa się strona tytułowa?

A. 2. strona czwórki tytułowej
B. 4. strona czwórki tytułowej
C. 3. strona czwórki tytułowej
D. 1. strona czwórki tytułowej
Zrozumienie struktury czwórki tytułowej jest kluczowe dla prawidłowego przygotowania dokumentów i publikacji. Odpowiedzi, które wskazują na inne numery stron w kontekście czwórki tytułowej, są oparte na niepełnym zrozumieniu zasad dotyczących formatowania dokumentów. Na przykład, błędna identyfikacja stron jako 1. lub 2. strony czwórki tytułowej może prowadzić do pomyłek w organizacji treści publikacji. Strona 1. czwórki tytułowej to zazwyczaj okładka, która nie jest uważana za stronę tytułową, a strona 2. to zazwyczaj strona z tytułem, ale nie jest to strona tytułowa w sensie formalnym. Często spotykanym błędem jest mylenie funkcji poszczególnych stron, co może wprowadzać w błąd zarówno autorów, jak i wydawców. Przykładowo, strona dedykacji, która często występuje na stronie 3. czwórki tytułowej, ma inny cel i zawartość niż strona tytułowa. Wiedza o tym, jak zorganizować czwórkę tytułową, jest istotna w kontekście przygotowania materiałów do druku, co jest zgodne z najlepszymi praktykami w branży wydawniczej. Wynika z tego, że niezrozumienie struktury czwórki tytułowej może prowadzić do poważnych błędów w procesie wydawniczym.

Pytanie 33

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 34

W projekcie opakowania graficznego warstwa wykrojnika, grafika oraz znaczniki drukarskie powinny być

A. zapisane w pliku tylko w formacie zamkniętym
B. usytuowane na oddzielnych warstwach
C. uporządkowane w kolejności od najbardziej widocznych elementów
D. połączone w jedną warstwę
Zapisanie wszystkich elementów w pliku wyłącznie zamkniętym wydaje się wygodne, jednak w praktyce wprowadza szereg ograniczeń. Takie podejście uniemożliwia edytowanie poszczególnych warstw niezależnie, co może być problematyczne, jeśli konieczne są zmiany w projekcie. Obiekty scalone do jednej warstwy również stają się trudne do edytowania, co ogranicza elastyczność pracy nad projektem i zwiększa ryzyko błędów. Dodatkowo, scalanie elementów do jednej warstwy może prowadzić do utraty jakości wyjściowego projektu, zwłaszcza w kontekście druku, gdzie każdy detal ma znaczenie. Grupa elementów uszeregowana według widoczności, mimo że może wydawać się logiczna, nie uwzględnia złożoności i różnorodności pracy nad projektem graficznym. Kluczowe jest, aby każdy z elementów był traktowany indywidualnie i w kontekście całego projektu, co pozwala na lepsze zarządzanie i kontrolę nad każdym aspektem. Zrozumienie, jak ważne jest umieszczanie elementów na osobnych warstwach, jest fundamentalne dla skutecznego projektowania graficznego. Tylko w ten sposób można zminimalizować ryzyko błędów i zapewnić wysoką jakość końcowego produktu, co jest kluczowe w branży opakowaniowej.

Pytanie 35

Gdzie w publikacji znajduje się informacja dotycząca materiałów ikonograficznych?

A. W przypisach do bibliografii
B. Na stronie redakcyjnej
C. Na stronie ofertowej
D. W bibliografii uzupełniającej
Informacja o materiałach ikonograficznych zazwyczaj umieszczana jest na stronie redakcyjnej publikacji, ponieważ to właśnie tam znajdują się szczegóły dotyczące zawartości i charakterystyki publikacji. Strona redakcyjna pełni rolę informacyjną, w której autorzy i redaktorzy prezentują nie tylko tytuł, ale także kontekst i zawartość, co obejmuje również materiały wizualne. Zgodnie z zasadami dobrych praktyk edytorskich, takie informacje są kluczowe dla czytelników, którzy mogą być zainteresowani źródłami ikonograficznymi, ich pochodzeniem oraz zastosowaniem. Na stronie redakcyjnej mogą być zawarte także informacje na temat praw autorskich związanych z wykorzystywanymi obrazami lub ilustracjami. Przykładem praktycznego zastosowania jest publikacja naukowa, w której ilustracje są kluczowe dla zrozumienia omawianych zagadnień, a czytelnik powinien mieć możliwość szybkiego dostępu do tych informacji.

Pytanie 36

Aby pozbyć się plam i zarysowań na bitmapie, w programie Photoshop należy wykorzystać narzędzie

A. falowanie
B. stempel
C. wyostrzanie
D. rasteryzowanie
Wyostrzanie to proces stosowany w cyfrowej obróbce obrazu, który ma na celu zwiększenie kontrastu krawędzi i poprawienie ostrości zdjęcia. Chociaż może to poprawić wyrazistość obrazu, nie jest narzędziem do usuwania plam czy zarysowań. Zamiast tego, wyostrzanie może podkreślić istniejące defekty, czyniąc je bardziej widocznymi. Falowanie to technika, która nie jest właściwie zdefiniowana w kontekście edycji obrazów w Photoshopie. Może odnosić się do modyfikacji obrazów za pomocą różnych filtrów, ale również nie ma zastosowania w usuwaniu plam i zarysowań. Rasteryzowanie to proces konwersji wektora do formatu bitmapowego, co nie ma nic wspólnego z retuszem obrazu. Użytkownicy często mylą te terminy, co prowadzi do nieporozumień w ich zastosowaniu. Kluczowym błędem jest nieodróżnienie narzędzi do retuszu od narzędzi do poprawy jakości obrazu, co prowadzi do nieefektywnego użycia oprogramowania. Zrozumienie różnicy między tymi narzędziami jest niezbędne do skutecznej edycji obrazu, a także do utrzymania wysokich standardów w pracy graficznej.

Pytanie 37

Mapy turystyczne klasyfikowane są jako akcydensy

A. wydawnicze
B. manipulacyjne
C. informacyjne
D. przemysłowe
Mapy turystyczne są klasyfikowane jako akcydensy wydawnicze, ponieważ ich tworzenie i dystrybucja są związane z procesem wydawniczym, który obejmuje projektowanie, edytowanie oraz publikację materiałów. Te mapy dostarczają istotnych informacji o szlakach turystycznych, atrakcjach oraz infrastrukturze, co czyni je niezbędnym narzędziem dla podróżników. Wydawnictwa turystyczne korzystają z profesjonalnych standardów, takich jak ISO 19115 dotyczące metadanych geoinformacyjnych, aby zapewnić wysoką jakość map. Mapy te są często używane przez biura podróży, organizacje turystyczne oraz indywidualnych turystów, którzy planują swoje trasy. Dobrze zaprojektowana mapa turystyczna nie tylko wskazuje lokalizacje, ale również przedstawia różnorodne informacje, takie jak odległości, typy szlaków, czy miejsca noclegowe. W kontekście dobrych praktyk w branży, istotne jest, aby mapy były aktualizowane regularnie, co zapewnia ich użyteczność i wiarygodność w podejmowaniu decyzji o trasie podróży.

Pytanie 38

Sprzętem wykorzystywanym do skanowania przezroczystych materiałów jest skaner

A. trójwymiarowy.
B. zwierciadlany.
C. bębnowy.
D. ręczny.
Skaner bębnowy jest specjalistycznym urządzeniem zaprojektowanym do skanowania materiałów transparentnych, takich jak slajdy czy filmy. Funkcjonuje na zasadzie umieszczania skanowanego materiału na bębnie, który obraca się, co umożliwia dokładne skanowanie każdej sekcji materiału. Dzięki zastosowaniu wysokiej jakości optyki oraz zaawansowanej technologii, skanery bębnowe oferują znakomitą rozdzielczość oraz wierne odwzorowanie kolorów, co jest kluczowe w profesjonalnych zastosowaniach, takich jak archiwizacja zdjęć czy prace w laboratoriach fotograficznych. Użycie skanera bębnowego jest standardem w branży, gdyż pozwala na uzyskanie skanów o wysokiej jakości, co jest niezbędne w pracach wymagających precyzyjnego odwzorowania detali. Przykłady zastosowań obejmują skanowanie archiwalnych zdjęć, materiałów do publikacji czy też dokumentacji naukowej, gdzie wysoka jakość obrazu jest niezbędna. Warto również zauważyć, że skanery bębnowe często są wykorzystywane w procesach digitalizacji, co przyczynia się do zachowania dziedzictwa kulturowego.

Pytanie 39

Ile składek jest potrzebnych do stworzenia 32-stronicowej broszury w formacie A5, biorąc pod uwagę, że została ona wydrukowana na arkuszach w formacie A2?

A. Z 1 składki
B. Z 2 składek
C. Z 4 składek
D. Z 3 składek
Odpowiedź "Z 2 składek" jest prawidłowa, ponieważ broszura formatu A5, składająca się z 32 stron, może być tworzona z arkuszy A2. Arkusz A2 ma wymiary 420 mm x 594 mm. Przy składaniu arkusza A2 na pół uzyskujemy arkusz A3, a kolejne złożenie na pół generuje arkusze A4, które po złożeniu na pół dają format A5. W kontekście druku, jedna składka A2 może dostarczyć cztery strony A5. Aby uzyskać 32 strony, potrzebujemy 8 arkuszy A2, co daje nam 2 składki, ponieważ każda składka A2 daje 16 stron A5 (4 strony A5 z każdej połówki). W praktyce, projektując broszury, należy także pamiętać o marginesach na cięcie i zszywaniu, co jest standardem w branży graficznej. W przypadku większych projektów drukarskich, dobrze jest korzystać z oprogramowania do druku, które automatycznie dostosowuje układ stron i składek, aby zminimalizować straty materiałowe i zyskać estetyczny efekt końcowy.

Pytanie 40

Według zasad typografii, na końcu wersetu nie powinno się umieszczać

A. wielokropków.
B. znaków łamania.
C. "wiszących" spójników.
D. dwukropków.
Na końcu wiersza nie należy umieszczać "wiszących" spójników, ponieważ wpływa to na czytelność i estetykę tekstu. Wiersz powinien kończyć się w sposób naturalny, a spójniki pozostawione na końcu mogą zakłócać płynność czytania, a także wprowadzać zamieszanie co do struktury zdania. Przykładem może być zdanie: "Kiedy przyjdzie wiosna, zacznę uprawiać ogród, a". Zostawienie spójnika "a" na końcu wiersza sugeruje, że zdanie nie jest zakończone, co może być mylące dla czytelnika. W dobrych praktykach edytorskich i literackich unika się takich konstrukcji, aby zapewnić klarowność i logiczny układ myśli. Ponadto, w typografii i składzie tekstu, istnieją zasady mówiące o tym, że każde zdanie powinno mieć swój koniec, co sprzyja lepszemu odbiorowi tekstu. Zatem, aby zachować profesjonalizm i zgodność z przyjętymi normami, zawsze należy dążyć do unikania umieszczania "wiszących" spójników na końcu wiersza.