Wyniki egzaminu

Nowy egzamin

Informacje o egzaminie:

Zawód: Pszczelarz
Kwalifikacja: ROL.03 - Prowadzenie produkcji pszczelarskiej
Data rozpoczęcia: 10 listopada 2025 19:23
Data zakończenia: 10 listopada 2025 19:36

Egzamin zdany!

Wynik: 37/40 punktów (92,5%)

Wymagane minimum: 20 punktów (50%)

Pochwal się swoim wynikiem!

Facebook

X.com

Szczegółowe wyniki:

Pytanie 1

W gospodarstwach nastawionych na intensywną produkcję mleka, cielęta, przez początkowy okres odpajania mlekiem lub preparatami mlekozastępczymi, powinny być utrzymywane

A. w kojcach zbiorowych.

B. z matkami.

C. w indywidualnych kojcach z budkami.

D. w kombiboksach.

W intensywnej produkcji mleka cielęta przez pierwszy okres życia powinny być trzymane w indywidualnych kojcach z budkami. To rozwiązanie jest świetne, bo pozwala na stałą kontrolę zdrowia każdego zwierzęcia, zapobiega przenoszeniu chorób zakaźnych (szczególnie biegunek i infekcji dróg oddechowych) oraz umożliwia indywidualne dawkowanie mleka lub preparatów mlekozastępczych. W praktyce, z mojego doświadczenia, takie kojce są łatwe w utrzymaniu czystości, a cielęta mają swobodny dostęp do świeżego powietrza, światła i paszy. W branży mleczarskiej to już praktycznie standard i wielu hodowców podkreśla, że dzięki temu odchów jest wydajniejszy i mniej kłopotliwy, bo szybko można zauważyć nawet drobne objawy choroby. Kojce z budkami pozwalają też ograniczyć stres u cieląt, bo nie muszą konkurować z innymi o pokarm. Według zaleceń Polskiego Związku Hodowców Bydła oraz norm unijnych, taki system to podstawa bioasekuracji i prawidłowego rozwoju cieląt w pierwszych tygodniach życia. Paradoksalnie, choć wydaje się to mniej naturalne niż wychów z matką, w hodowli intensywnej przekłada się na zdecydowanie niższą śmiertelność i lepsze przyrosty masy. To po prostu się sprawdza.

Pytanie 2

Oznakowanie świń zgodnie z zasadami identyfikacji i rejestracji oraz obrotu zwierzętami gospodarskimi polega na

A. wytatuowaniu numeru identyfikacyjnego.

B. założeniu na obu małżowinach usznych kolczyków.

C. założeniu na prawą małżowinę uszną duplikatu kolczyka.

D. założeniu opaski.

Prawidłowe oznakowanie świń w Polsce, zgodnie z zasadami identyfikacji i rejestracji zwierząt gospodarskich, polega właśnie na wytatuowaniu numeru identyfikacyjnego. W praktyce wygląda to tak, że już w ciągu 30 dni od urodzenia świni należy wykonać trwały tatuaż na małżowinie usznej, zwykle lewej. Ten numer jest nie tylko unikalny dla każdej sztuki, ale też łatwy do odczytania przez właściwe służby podczas kontroli, przewozu lub sprzedaży. Moim zdaniem to bardzo dobry system, bo tatuaż jest praktycznie nieusuwalny i minimalizuje ryzyko zgubienia oznakowania, co niestety czasem się zdarza przy kolczykach czy opaskach. Warto też pamiętać, że taki sposób oznakowania jest zgodny z rozporządzeniami Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz wytycznymi ARiMR. Z mojego doświadczenia wynika, że hodowcy cenią sobie tę metodę za jej trwałość i prostotę – wystarczy właściwie wykonany tatuaż, żeby mieć pewność, że świnia będzie zawsze prawidłowo zidentyfikowana, nawet przy przemieszczaniu jej między gospodarstwami czy na skupie. W praktyce weterynarze i inspektorzy potwierdzają, że czytelność i trwałość tatuażu znacząco ułatwia wszelkie formalności związane z obrotem zwierzętami. Warto znać ten standard, bo odpowiednie oznakowanie to podstawa legalnego i nowoczesnego chowu.

Pytanie 3

Kiedy należy wprowadzić młodą matkę do rodziny pszczelej?

A. Do 6 godz. od momentu usunięcia starej matki, bez ponownego przeglądania gniazda.

B. W obecności matki czerwiącej.

C. Tuż po wyrojeniu.

D. Kilka dni po osieroceniu rodziny, bez przeglądu gniazda.

Dobrze zauważyłeś, że wprowadzenie młodej matki do rodziny pszczelej powinno nastąpić w odpowiednim czasie, czyli do 6 godzin po usunięciu starej matki, bez ponownego przeglądania gniazda. To jest kluczowe, bo pszczoły jeszcze nie zdążą zorientować się, że ich matka zniknęła na tyle, żeby wykształciły się u nich silne reakcje obronne czy tendencje do wychowywania mateczników ratunkowych. Tak naprawdę chodzi o to, żeby nie dopuścić do stanu pełnego osierocenia i związanych z tym zachowań, które mogą utrudnić przyjęcie nowej matki. W praktyce wygląda to tak, że po usunięciu starej matki pszczoły są jeszcze „zdezorientowane” i nie tworzą nastroju rojowego ani nie zaczynają intensywnie wychowywać nowych matek. W mojej opinii, to jedna z najbezpieczniejszych metod, polecana zarówno przez doświadczonych pszczelarzy, jak i w większości podręczników branżowych. Wielu zawodowców uważa, że takie działanie minimalizuje ryzyko odrzucenia nowej matki i konfliktów w rodzinie. Warto pamiętać, żeby nie zaglądać ponownie do ula przed wprowadzeniem młodej matki, bo każdy dodatkowy przegląd to stres dla pszczół, a tego lepiej unikać. Ta metoda naprawdę ma zastosowanie w praktyce, nie tylko na papierze – sam widziałem, że działa nawet w większych pasiekach!

Pytanie 4

Której orki dotyczy opis?

Jest to orka głęboka (20-30 cm), wykonywana jesienią na polach przeznaczonych pod roślinę jarą. Umożliwia uzyskanie sprawności roli w okresie siewu tych roślin.

A. Razówki.

B. Odwrotki.

C. Siewnej.

D. Ziębli.

Opis dotyczy orki ziębli, co faktycznie jest zgodne z praktyką rolniczą stosowaną pod uprawy roślin jarych. Orka ziębna, nazywana też orką zimową, polega na głębokim odwróceniu i spulchnieniu warstwy gleby na głębokość około 20-30 cm, zwykle wykonywanym jesienią. Dzięki temu zabiegowi gleba przez zimę jest dobrze przewietrzona, a także zachodzą w niej korzystne procesy fizyczne i chemiczne, takie jak przemarzanie i rozmrażanie, co wpływa na poprawę jej struktury. Moim zdaniem, z perspektywy praktyka, wartościowa jest właśnie ta zimowa przerwa, bo gleba się "regeneruje" – lepiej się sieje i uprawia wiosną. Ziębiel to właściwy sposób przygotowania roli pod rzepak jary, pszenicę jarą czy jęczmień jary. Warto pamiętać, że taka orka pozwala lepiej magazynować wodę opadową i ogranicza rozwój chwastów oraz szkodników. Branżowe zalecenia – np. z podręczników agronomicznych – jednoznacznie wskazują, że orka ziębna to najlepszy zabieg uprawowy przed roślinami sianymi wiosną, szczególnie na średnich i ciężkich glebach. W wielu gospodarstwach wciąż stawia się na ten rodzaj orki jako jedną z podstawowych operacji agrotechnicznych. Bardzo często praktyczne doświadczenie pokazuje, że dobrze przeprowadzona orka ziębna zdecydowanie ułatwia późniejszą uprawę i zwiększa plonowanie roślin jarych.

Pytanie 5

W celu ułatwienia odnalezienia wejścia do ula pszczoły oznaczają pobliże ula wydzieliną. W którym gruczole powstaje ta wydzielina?

A. Kieszonkowym.

B. Zapachowym.

C. Rektalnym.

D. Żuwaczkowym.

W tym pytaniu kluczową rolę odgrywa gruczoł zapachowy, czasem nazywany gruczołem Nassanowa. To właśnie z niego pszczoły wydzielają specjalną substancję, która pomaga innym robotnicom łatwiej znaleźć wejście do ula. W praktyce wygląda to tak, że wracająca pszczoła, gdy warunki są trudne — np. pogorszy się pogoda albo ul został przestawiony — unosi odwłok i wachluje skrzydłami, uwalniając zapachową wydzielinę. Pozostałe pszczoły wyczuwają ją dzięki swoim czułym narządom węchowym i wiedzą, gdzie skierować lot. Ludzie zajmujący się pszczelarstwem często obserwują takie zachowania, szczególnie po przeglądzie ula lub podkarmianiu. Moim zdaniem jest to jeden z lepszych przykładów komunikacji chemicznej w świecie owadów społecznych. Stosowanie tej wiedzy w praktyce pozwala np. lepiej rozumieć, jak nie przeszkadzać pszczołom podczas pracy przy ulach. Branżowe podręczniki podkreślają, że te gruczoły nie uczestniczą w trawieniu czy obronie, a właśnie w orientacji. Warto też wiedzieć, że mylenie funkcji poszczególnych gruczołów to częsty błąd na egzaminach z podstaw pszczelarstwa.

Pytanie 6

Krzew miododajny, poprawiający bazę pożytkową, przedstawiony na ilustracji to

A. złotokap zwyczajny.

B. tamaryszek drobnokwiatowy.

C. wiciokrzew pospolity.

D. berberys pospolity.

Wybrałeś tamaryszek drobnokwiatowy, co jest absolutnie trafne w kontekście krzewów miododajnych poprawiających bazę pożytkową. Tamaryszek jest bardzo ceniony przez pszczelarzy – moim zdaniem, często trochę niedoceniany, a szkoda! Kwitnie obficie na przełomie wiosny i lata, zapewniając solidny zastrzyk pożytku wtedy, gdy inne rośliny mogą już kończyć swoje kwitnienie. Jego drobne, różowe kwiaty są pełne nektaru, co przekłada się na zwiększenie produkcji miodu oraz wzmacnianie rodzin pszczelich. W praktyce wiele gospodarstw pszczelarskich i ekologicznych ogrodów zakłada tamaryszki na obrzeżach pasiek, bo są stosunkowo niewymagające, wytrzymałe na susze i dobrze znoszą cięcie. Według dobrych praktyk prowadzenia terenów zielonych, warto planować nasadzenia tak, aby przez cały sezon zapewnić owadom stały dostęp do pożytku, a tamaryszek świetnie wypełnia lukę pomiędzy kwitnieniem drzew owocowych a innymi późniejszymi gatunkami. Poza tym, jego dekoracyjność sprawia, że doskonale komponuje się w parkach, na skwerach i pasach zieleni miejskiej. Na marginesie – moim zdaniem, jak ktoś myśli poważnie o poprawie bioróżnorodności i wsparciu zapylaczy, to tamaryszek jest niemal obowiązkową pozycją w takim zestawie gatunków.

Pytanie 7

Na podstawie przedstawionej normy spożycia pokarmów przez jedną rodzinę pszczelą w ciągu roku oblicz, ile kilogramów pokarmu pyłkowego potrzebuje rodzina pszczela w okresie od początku lutego do końca czerwca w danym roku.

Produkt	Miesiące roku												Razem
Produkt	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Razem
Miód, kg	1	1	3	8	15	20	15	13	8	3	2	1	90
Pyłek, kg	-	0,3	1,8	3,6	6,6	8,1	5,4	3,6	0,6	-	-	-	30

A. 10,2 kg

B. 12,0 kg

C. 20,4 kg

D. 18,3 kg

Dobry wybór, bo odpowiedź 20,4 kg jest zgodna z normą spożycia pyłku przez rodzinę pszczelą w podanym okresie. Jeśli popatrzysz na tabelę, to od początku lutego (miesiąc 2) do końca czerwca (miesiąc 6) trzeba zsumować wartości: 0,3 kg (luty), 1,8 kg (marzec), 3,6 kg (kwiecień), 6,6 kg (maj) i 8,1 kg (czerwiec). To daje razem 0,3 + 1,8 + 3,6 + 6,6 + 8,1 = 20,4 kg. W praktyce takie szczegółowe wyliczenia przydają się przy planowaniu gospodarki pasiecznej, zwłaszcza gdy pasieka ma ograniczony dostęp do pożytków pyłkowych. Warto wiedzieć, że pyłek jest kluczowym źródłem białka dla rozwoju czerwiu i siły rodziny, szczególnie na wiosnę, kiedy rodzina się rozwija. Moim zdaniem, jeśli pszczelarz nie przewidzi odpowiedniej ilości pyłku na początku sezonu, może to skutkować osłabieniem rodziny i niższą produkcją miodu w szczycie sezonu. Dobrym nawykiem jest też obserwowanie, czy rodziny magazynują pyłek i czy czasem nie potrzebują dodatkowego wsparcia – na przykład podkarmiania ciastem pyłkowym, gdy natura zawodzi. Takie wyliczenia uczą skrupulatności, a skrupulatność to podstawa w zawodzie pszczelarza. Standardy branżowe podkreślają, że planowanie zapasów pyłku i monitorowanie jego spożycia przekłada się bezpośrednio na zdrowotność i produktywność rodzin pszczelich.

Pytanie 8

W jakiej minimalnej odległości od głównej arterii komunikacyjnej pszczelarz może usytuować pasiekę?

A. 30 m

B. 100 m

C. 50 m

D. 200 m

Minimalna odległość 50 metrów od głównej arterii komunikacyjnej to nie przypadek, tylko wynik przemyślanych przepisów oraz wieloletnich obserwacji praktyków pszczelarstwa. Chodzi o bezpieczeństwo – zarówno ludzi, jak i pszczół. Drogi o dużym natężeniu ruchu, takie jak trasy krajowe czy wojewódzkie, stwarzają ryzyko kolizji owadów z pojazdami, a także możliwość wystraszenia lub rozdrażnienia pszczół przez hałas czy spaliny. Właśnie dlatego ustawodawca określił tę minimalną odległość. Moim zdaniem, to zdecydowanie najbardziej rozsądny kompromis – pasieka zlokalizowana bliżej drogi mogłaby powodować zagrożenie dla kierowców, jeśli pszczoły zaczną masowo przelatywać przez jezdnię w poszukiwaniu pożytku. Tak bliska obecność uli przy arterii mogłaby też negatywnie odbić się na kondycji rodzin pszczelich – stres, zanieczyszczenia, wibracje. Dobrą praktyką jest nawet zachowanie większego dystansu, jeśli pozwala na to teren. Warto też pomyśleć o naturalnej osłonie w postaci żywopłotu czy drzew – to podnosi komfort i bezpieczeństwo. W fachowych podręcznikach pszczelarskich można znaleźć zalecenia, które potwierdzają sens tej regulacji. Z mojego doświadczenia wynika, że dobre usytuowanie pasieki to podstawa spokojnej pracy i zadowolenia zarówno pszczelarza, jak i okolicznych mieszkańców.

Pytanie 9

Z jakiej słomy najlepiej sporządzić sieczkę, która ma być dodatkiem do paszy treściwej dla konia?

A. Żytniej.

B. Jęczmiennej.

C. Pszennej.

D. Owsianej.

Słoma żytnia to faktycznie najlepszy wybór na sieczkę dla konia, zwłaszcza jeżeli ma ona być dodatkiem do paszy treściwej. Wynika to z jej specyficznej struktury – jest dość twarda, sprężysta, a przy tym mniej pyląca niż inne rodzaje słomy. Dzięki temu koń lepiej rozdrabnia ją podczas żucia, co poprawia trawienie i stymuluje wydzielanie śliny. Z mojego doświadczenia wynika, że sieczka z żyta jest też mniej podatna na rozwój pleśni, szczególnie przy prawidłowym przechowywaniu. Takie praktyczne rozwiązanie zalecane jest w wielu podręcznikach do żywienia koni i potwierdzają to także hodowcy – nie bez powodu na większości porządnych stajni, gdzie liczy się jakość paszy, spotkasz właśnie sieczkę żytnią. Oczywiście bywają sytuacje, że używa się innych słom, ale żytnia daje najlepszy efekt przy mieszaniu z paszami treściwymi – wpływa na powolniejsze pobieranie pokarmu i ogranicza ryzyko kolek. To taki branżowy standard, szczególnie jak zależy nam na zdrowym przewodzie pokarmowym konia.

Pytanie 10

Zadaniem pracy hodowlanej w pszczelarstwie jest

A. zapobieganie rójkom w pasiece.

B. tworzenie odkładów na sprzedaż.

C. doskonalenie pogłowia pszczół.

D. zwiększenie liczebności pogłowia pszczół w pasiece.

Doskonalenie pogłowia pszczół to w praktyce pszczelarskiej fundament pracy hodowlanej. Chodzi tu nie tylko o poprawę cech użytkowych – takich jak miodność, łagodność, odporność na choroby (szczególnie warrozę) czy zimotrwałość – ale również o selekcję rodzin, które najlepiej sprawdzają się w lokalnych warunkach. W praktyce wygląda to tak, że pszczelarz wybiera matki z rodzin wyróżniających się pozytywnie, prowadzi rejestry, czasem korzysta z testów wydajnościowych albo nawet współpracuje z hodowlanymi stacjami oceny wartości użytkowej. To wcale nie jest takie łatwe, bo na efekty trzeba zwykle poczekać kilka sezonów. Branżowe standardy, np. polskie wytyczne PZP czy programy hodowli zachodnich linii pszczół, mocno podkreślają wagę tej pracy, bo tylko regularne selekcjonowanie pozwala utrzymać wysoką jakość i właściwe parametry pogłowia na pasiece. Moim zdaniem, jeśli ktoś chce mieć zdrową i produktywną pasiekę, powinien zainteresować się podstawami genetyki pszczół. Świetnym przykładem jest choćby prowadzona od lat selekcja pszczół linii kraińskiej na terenach południowej Polski – jej efekty widać we wzroście odporności rodzin i lepszej adaptacji do zmian klimatu. Można powiedzieć, że właśnie praca hodowlana pozwala pszczelarzom rozwijać swoje pasieki w sposób profesjonalny i nowoczesny.

Pytanie 11

Jaki szkodnik roślin uprawnych został przedstawiony na fotografii?

A. Słodyszek rzepakowy.

B. Mszyca zbożowa.

C. Łąkoś garbatek.

D. Skrzypionka zbożowa.

Mszyca zbożowa to jeden z najbardziej uciążliwych szkodników roślin uprawnych, zwłaszcza zbóż takich jak pszenica czy jęczmień. Na zdjęciu widać drobne, zielonkawe owady skupione na liściach – właśnie tak wygląda typowe żerowanie mszyc. Osobiście uważam, że rozpoznawanie tego szkodnika jest kluczowe na polu, bo mszyce potrafią w bardzo krótkim czasie zainfekować całą plantację. Ich obecność prowadzi do osłabienia roślin, zahamowania wzrostu, a także obniżenia plonowania. Z mojego doświadczenia jednym z najważniejszych działań profilaktycznych jest regularny monitoring upraw i szybka reakcja, gdy tylko zauważymy pierwsze osobniki – najlepiej zgodnie z zaleceniami integrowanej ochrony roślin. Warto wiedzieć, że mszyce oprócz bezpośredniego wysysania soków z tkanek roślinnych, przenoszą też groźne wirusy, które mogą wywołać nieodwracalne straty. W praktyce rolniczej stosuje się nie tylko chemiczne, ale także biologiczne metody zwalczania, na przykład wykorzystując naturalnych wrogów mszyc, jak biedronki. Rozpoznanie tego szkodnika na zdjęciu to nie jest tylko teoria – to podstawa skutecznej ochrony upraw i realny wpływ na opłacalność produkcji.

Pytanie 12

Który zabieg walki ze zgnilcem złośliwym jest najbardziej radykalny?

A. Podwójne przesiedlenie rodzin.

B. Poddanie głodówce pszczół.

C. Usunięcie plastrów z chorym czerwiem.

D. Siarkowanie pszczół.

Siarkowanie pszczół to zdecydowanie najbardziej radykalny sposób zwalczania zgnilca złośliwego i niestety jest to metoda ostateczna, stosowana wyłącznie w sytuacjach, gdy inne działania nie dają efektu lub ryzyko rozprzestrzenienia choroby jest zbyt duże. Takie działanie polega po prostu na całkowitym zniszczeniu rodziny pszczelej poprzez użycie siarki, co powoduje śmierć wszystkich osobników znajdujących się w ulu. Moim zdaniem, to brutalna, ale czasem konieczna praktyka, szczególnie kiedy inspektor weterynarii uzna, że nie da się uratować ani rodziny, ani sprzętu. Przepisy weterynaryjne i normy branżowe (np. zalecenia PIWet) jasno wskazują, że siarkowanie stosuje się w przypadkach skrajnych, by przerwać cykl rozprzestrzeniania się patogenu i nie dopuścić do zakażenia kolejnych pasiek. Ciekawostka – po takim zabiegu ul i sprzęt trzeba starannie odkazić lub nawet spalić, żeby żadna forma przetrwalnikowa bakterii Paenibacillus larvae nie przetrwała. Na co dzień pszczelarze raczej unikają tego rozwiązania, bo przecież szkoda rodzin i ogromu włożonej pracy, ale bezpieczeństwo całej populacji pszczół w okolicy jest tu priorytetem. W praktyce, zanim sięgniemy po siarkę, stosuje się inne metody ratowania rodzin, jednak gdy występuje silny zgnilec złośliwy, nie ma miejsca na wahanie – trzeba działać radykalnie. Takie drastyczne posunięcie uczy pokory do chorób zakaźnych w pszczelarstwie i pokazuje, jak ważna jest profilaktyka i szybka reakcja na pierwsze objawy.

Pytanie 13

Jaki jest maksymalny okres przechowywania mleczka pszczelego w temperaturze 0-5 °C?

A. 21 dni.

B. 7 dni.

C. 14 dni.

D. 28 dni.

Odpowiedź 14 dni jest właściwa, bo właśnie tyle wynosi maksymalny okres przechowywania świeżego mleczka pszczelego w temperaturze 0-5 °C, zgodnie z zaleceniami branżowymi i normami przechowywania produktów pszczelich. Taka temperatura jest uznawana za chłodniczą, spowalniającą rozwój mikroorganizmów i procesy utleniania, ale nie zatrzymuje ich całkowicie. Mleczko pszczele jest wyjątkowo wrażliwe na warunki przechowywania, głównie przez dużą zawartość wody i obecność białek, które łatwo ulegają degradacji. Gdy przetrzymujemy je w tej temperaturze, pozostaje świeże i bezpieczne do spożycia właśnie przez 14 dni. W praktyce, moim zdaniem, dobrze jest zaplanować odbiór i wykorzystanie mleczka jak najszybciej po zbiorze, żeby nie ryzykować utraty wartości odżywczych. Część pszczelarzy decyduje się na głębokie mrożenie (poniżej -18°C), co pozwala wydłużyć trwałość nawet do roku, ale to już całkiem inna procedura i inny sposób postępowania. No i jeszcze taka ciekawostka — niektórzy próbują przedłużać świeżość przez mieszanie mleczka z miodem, ale to już nie jest produkt czysty, a raczej mieszanka, więc nie podlega tym samym zasadom. Z mojego doświadczenia wynika, że przestrzeganie tego 14-dniowego okresu przechowywania naprawdę wpływa na jakość i bezpieczeństwo mleczka, więc nie warto eksperymentować z dłuższym czasem w lodówce.

Pytanie 14

Którą roślinę pożytkową przedstawiono na zdjęciu?

A. Lucernę.

B. Ogórecznik.

C. Przegorzan.

D. Facelię.

Facelia błękitna, którą przedstawiono na zdjęciu, to jedna z najważniejszych roślin pożytkowych w polskim rolnictwie i pszczelarstwie. Charakterystyczne są jej niebieskofioletowe kwiatostany, które przyciągają ogromne ilości pszczół – praktycznie w każdej literaturze fachowej znajdziesz informację, że to jedna z najlepszych roślin miododajnych. Co ciekawe, facelia ma bardzo krótki okres wegetacji, co pozwala wysiewać ją jako poplon, czyli po głównych zbiorach innych upraw. Dzięki temu ziemia nie leży odłogiem, a pszczoły mają stały dostęp do pożytku nawet w okresach tzw. dziur pożytkowych. Facelia jest też doceniana w uprawach ekologicznych jako roślina fitosanitarna – ogranicza rozwój wielu patogenów glebowych, poprawia strukturę ziemi i przeciwdziała erozji. Moim zdaniem jej wszechstronność jest często niedoceniana – zobaczysz ją i na polach uprawnych, i na działkach, i przy pasiekach. Z własnego doświadczenia wiem, że w standardach dobrej praktyki rolniczej zawsze zaleca się uprawę facelii dla poprawy bioróżnorodności oraz zwiększenia wydajności pszczół. Jeśli zależy Ci na wysokiej jakości miodzie i zdrowych pszczołach, facelia to absolutny must-have na każdym polu!

Pytanie 15

O czym może świadczyć osyp rozrzucony po całej dennicy po zimowli pszczół?

A. O wilgoci w ulu.

B. O braku mleczka.

C. O braku matki.

D. O występowaniu warrozy.

Przy ocenie osypu po zimowli łatwo jest wpaść w pułapkę myślenia, że rozproszone martwe pszczoły na dennicy to sygnał innych znanych problemów. Warroza, choć bardzo groźna, daje inny obraz – osyp tu jest zwykle skoncentrowany pod kłębem, a martwe pszczoły często mają widoczne na sobie roztocza Varroa lub charakterystyczne uszkodzenia skrzydeł czy odwłoka. Brak mleczka to problem dotyczący głównie karmienia czerwiu, raczej nie jest bezpośrednio związany z rozkładem osypu po zimie – objawia się spowolnionym rozwojem rodziny, a nie specyficznym układem martwych pszczół na dennicy. Wilgoć natomiast daje bardzo wyraziste objawy: pleśń, osad, czasem nawet zielonkawy nalot na ramkach i ścianach ula – nie powoduje jednak, że osyp jest rozrzucony w wielu miejscach – bardziej działa destrukcyjnie na strukturę ula i magazyn pokarmowy. Bardzo często spotykam się z błędnymi interpretacjami, kiedy pszczelarze, zwłaszcza mniej doświadczeni, utożsamiają każdy nietypowy osyp z warrozą albo niewłaściwą wentylacją. To prowadzi do złych decyzji, jak np. niepotrzebne leczenie czy zła wymiana pokarmu. Tymczasem rozrzucony osyp jest jednym z bardziej czytelnych objawów braku matki – to wpływa na zachowanie pszczół zimą, bo bez matki nie tworzą jednego, ścisłego kłębu, tylko grupują się w kilka mniejszych, rozproszonych skupisk. Podsumowując, poprawna diagnoza wymaga nie tylko patrzenia na objawy, ale zrozumienia mechanizmów zachowań pszczół w warunkach zimowli – i tutaj praktyka oraz korzystanie ze sprawdzonych źródeł wiedzy, jak podręczniki pszczelarskie czy rekomendacje Polskiego Związku Pszczelarskiego, są naprawdę kluczowe.

Pytanie 16

Jak często powinno przeprowadzać się odmulanie dna rowów melioracyjnych w celu ich konserwacji?

A. Co 2-3 lata.

B. Raz na rok.

C. Raz na kwartał.

D. Co 4-5 lat.

Takie regularne, coroczne odmulanie rowów melioracyjnych to absolutna podstawa utrzymania efektywności całego systemu odwodnieniowego. W praktyce oznacza to, że co roku po prostu trzeba usunąć z dna rowu wszelki nagromadzony muł, resztki roślinne i inny materiał, który z czasem utrudnia przepływ wody. Według wytycznych melioracyjnych, a także zaleceń większości zarządców gospodarki wodnej, właśnie raz do roku to optymalna częstotliwość konserwacji. Pozwala to uniknąć zamulania, zarastania i zatorów, które prowadzą do podtopień pól, degradacji gruntu czy nawet zniszczenia infrastruktury drogowej i mostowej. Częstsze prace są raczej niepotrzebne i ekonomicznie nieuzasadnione, a rzadsze prowadzą do utraty sprawności hydraulicznej rowów. Moim zdaniem, dobrze przeprowadzone coroczne odmulanie to nie tylko kwestia formalnych norm, ale też praktyczna troska o bezpieczeństwo upraw czy infrastruktury. Warto pamiętać, że regularność tych działań przekłada się bezpośrednio na długowieczność i skuteczność rowów – to naprawdę nie jest temat do zaniedbywania. Przykładowo, w rejonach, gdzie roślinność rośnie szybko lub gleby są lekkie, proces zamulania może być jeszcze intensywniejszy, więc roczny cykl staje się wręcz niezbędny. Lepiej zrobić raz do roku mniej, niż po pięciu latach walczyć z wielką inwestycją naprawczą.

Pytanie 17

W jakim stadium rozwoju matki pszczelej nie należy robić żadnych przeglądów w rodzinie wychowującej?

A. Poczwarki.

B. Przedpoczwarki.

C. Larwy zwiniętej.

D. Larwy przędzącej.

Odpowiedź związana z etapem przedpoczwarki jest zdecydowanie najbardziej trafna, jeśli chodzi o praktykę wychowu matek pszczelich. Właśnie wtedy, gdy młode larwy osiągną fazę tuż przed przepoczwarzeniem, są najbardziej podatne na negatywne zmiany mikroklimatu i wszelkie zaburzenia w ulu. Przeglądy rodziny wychowującej w tym momencie mogą łatwo doprowadzić do obniżenia wilgotności, spadku temperatury, a nawet uszkodzenia komórek matecznikowych. Z mojego doświadczenia wynika, że najczęściej właśnie wtedy pszczelarze popełniają błędy — nieświadomie otwierają ul, bo chcą 'tylko zerknąć', co może skutkować nawet całkowitym nieprzyjęciem się mateczników lub deformacjami matek. W literaturze branżowej, jak chociażby u Woyke czy Ostrowskiej, podkreśla się, że kluczowe znaczenie dla sukcesu wychowu matek ma stabilność warunków szczególnie na etapie przedpoczwarki. Najlepiej wtedy ograniczyć do minimum wszelką ingerencję. Przykładowo, jeśli już musisz coś sprawdzić w rodzinie wychowującej, warto poczekać do etapu, gdy matki są już przepoczwarczone — wtedy są mniej wrażliwe na wahania mikroklimatu. Osobiście uważam, że cierpliwość na tym etapie naprawdę procentuje, bo zdrowe i dobrze wykształcone matki to podstawa silnych rodzin pszczelich.

Pytanie 18

Który zabieg należy wykonać w rodzinie pszczelej posiadającej czerw przedstawiony na ilustracji?

A. Ścieśnić gniazdo.

B. Wymienić matkę.

C. Podzielić rodzinę.

D. Usunąć czerw.

Na zdjęciu widać charakterystyczny czerw trutowy, czyli czerwień występującą głównie w formie wypukłych komórek. W praktyce pszczelarskiej pojawienie się dużej ilości takiego czerwiu zazwyczaj świadczy o tym, że w rodzinie jest matka trutowa lub czerwiąca matka o niskiej wartości użytkowej. Z mojego doświadczenia wynika, że jednym z najskuteczniejszych rozwiązań w takim przypadku jest wymiana matki na nową, dobrze unasienioną i pochodzącą z pewnego źródła. Wymiana matki pozwala na przywrócenie prawidłowego rozwoju rodziny pszczelej, poprawę wydajności i zdrowotności oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia późniejszych problemów z czerwiem. Dobrą praktyką branżową, szczególnie zalecaną przez doświadczonych pszczelarzy oraz literaturę fachową, jest regularna kontrola jakości matki i szybka reakcja w razie wystąpienia nieprawidłowości. Taka profilaktyka zapewnia stabilność w pasiece i większą odporność rodzin na choroby. Pamiętaj, że wymiana matki to zabieg wymagający wprawy, ale przynosi długofalowe korzyści całej rodzinie pszczelej. Warto inwestować w dobrej jakości matki, bo to podstawa silnej i produktywnej pasieki. Słyszałem też, że wymiana matki jest prostsza, gdy rodzina jest osłabiona lub chętniej przyjmuje nową matkę bez obecności starej – warto to wykorzystać w praktyce.

Pytanie 19

W jakim celu wykorzystuje się sprzęt widoczny na ilustracji?

A. Do suszenia pyłku.

B. Do czyszczenia pierzgi.

C. Do inkubacji mateczników.

D. Do klarowania wosku.

To urządzenie to typowa suszarka do pyłku pszczelego, stosowana w nowoczesnych pasiekach. Prawidłowe suszenie pyłku to kluczowy etap przygotowania produktu do przechowywania i dalszej sprzedaży, bo świeży pyłek bez obróbki bardzo szybko pleśnieje lub jełczeje. Suszarka działa na zasadzie wymuszonego obiegu ciepłego powietrza, które przechodzi przez warstwy pyłku rozłożonego na sita lub tacki. Takie rozwiązanie pozwala równomiernie osuszyć pyłek bez jego przegrzewania – a to istotne, bo zbyt wysoka temperatura może zniszczyć wartości odżywcze i biologiczne produktu (np. enzymy, witaminy, aromaty). Najlepsi pszczelarze pilnują, żeby temperatura suszenia nie przekraczała 40–42°C, bo wtedy pyłek zachowuje najwięcej prozdrowotnych właściwości. Moim zdaniem taka suszarka to absolutny „must have” w każdej pasiece nastawionej na jakość, bo suszenie naturalne jest nie tylko czasochłonne, ale i ryzykowne – pogoda czy wilgotność powietrza potrafią zniweczyć całą pracę. Co ciekawe, nawet w literaturze branżowej zaleca się używanie profesjonalnych suszarek, by zapewnić jednolite parametry pyłku i przedłużyć jego trwałość bez konieczności stosowania chemicznych konserwantów. Z mojego doświadczenia dobrze wysuszony pyłek nie zbryla się, ma intensywny kolor i charakterystyczny zapach, no i nie traci nic na wartości.

Pytanie 20

Ile rodzin pszczelich maksymalnie można ustawić na 1 km² terenu pożytkowego?

A. 21 rodzin.

B. 28 rodzin.

C. 14 rodzin.

D. 7 rodzin.

Często pojawia się przekonanie, że im więcej rodzin pszczelich ustawimy na danym terenie, tym większy uzyskamy plon miodu. To jednak tylko pozory – zbyt duża liczba uli na km² prowadzi do poważnych problemów, których nie widać na pierwszy rzut oka. Przy obsadzie rzędu 14, 21 czy nawet 28 rodzin na kilometr kwadratowy, dostępny pożytek zostaje bardzo szybko „wydrenowany”, co skutkuje silną konkurencją między rodzinami. Pszczoły zaczynają walczyć o każdy kwiat, a to automatycznie obniża produkcję miodu w każdym ulu. W niektórych latach czy miejscach, gdzie występują wyjątkowo bogate pożytki, można na krótko zagęścić pasiekę, ale to sytuacje wyjątkowe i krótkotrwałe. Niestety, częstym błędem jest ocenianie potencjału terenu przez pryzmat intensywnych upraw (np. rzepaku czy gryki), podczas gdy w większości przypadków polskie pożytki są bardzo zróżnicowane i mają ograniczoną wydajność nektarową. Zbyt wysoka liczba rodzin prowadzi także do większego ryzyka szerzenia się chorób, rabunków oraz stresu w pasiece, co osłabia jej kondycję na dłuższą metę. Standardy branżowe, wypracowane przez pokolenia pszczelarzy, jasno wskazują na nieprzekraczanie 7 rodzin na km². To pozwala zachować równowagę w środowisku, nie odbierać całego pożytku dzikim zapylaczom i dbać o zdrowie własnych pszczół. Moim zdaniem, próby zagęszczenia pasieki ponad tę normę są krótkowzroczne i zwykle kończą się rozczarowaniem – a czasem nawet stratą rodzin przez głód lub choroby. Warto więc analizować teren pod kątem ilości i jakości pożytków, a nie tylko powierzchni – każdy nadmiar szybko się mści.

Pytanie 21

Do zadrzewień pszczelarskich robinie akacjową najlepiej rozmnażać

A. z sadzonek zielnych.

B. przez siew.

C. z odrostów korzeniowych.

D. przez szczepienie.

Robinia akacjowa, zwana potocznie akacją, najlepiej rozmnaża się przez odrosty korzeniowe, bo to jest najbardziej efektywna i praktyczna metoda w naszych warunkach. Odrosty te pojawiają się naturalnie wokół starszych egzemplarzy, co ułatwia pozyskiwanie młodych sadzonek o cechach matecznych. W przeciwieństwie do siewu, gdzie sadzonki często nie powtarzają wszystkich cech rośliny matecznej, odrosty korzeniowe gwarantują identyczność genetyczną. Z mojego doświadczenia ta metoda zapewnia szybkość wzrostu i wysoką przeżywalność roślin na nowym stanowisku, co jest bardzo ważne, jeśli chodzi o zadrzewienia pszczelarskie – chodzi przecież o szybkie uzyskanie kwitnących, nektarodajnych drzew. Branżowe poradniki i praktycy leśnictwa też sugerują tę metodę jako najlepszą – zwłaszcza tam, gdzie zależy nam na zachowaniu specyficznych cech odmianowych. Łatwość pobierania odrostów, minimalizacja zabiegów pielęgnacyjnych i szybkie ukorzenianie sprawiają, że ta metoda jest najczęściej spotykana w szkółkach leśnych i gospodarstwach pszczelarskich. W praktyce odrosty pobiera się wczesną wiosną lub jesienią, kiedy roślina jest w spoczynku, a ich przesadzanie rzadko kiedy sprawia większe problemy, jeśli tylko zachowa się odpowiednią ilość korzeni.

Pytanie 22

Jaką rasę pszczół przedstawiono na ilustracji?

A. Włoską.

B. Kraińską.

C. Środkowoeropejską.

D. Kaukaską.

Pszczoła włoska to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych ras na świecie, szczególnie w profesjonalnej gospodarce pasiecznej. Zwróć uwagę na charakterystyczne, żółtawe ubarwienie – to właśnie ta cecha najczęściej odróżnia je od innych ras, np. kraińskiej czy środkowoeuropejskiej, które są bardziej ciemnoszare. W praktyce pszczelarze bardzo cenią pszczoły włoskie za ich wyjątkową łagodność, wysoką wydajność w produkcji miodu oraz zdolność do szybkiego rozwoju wczesną wiosną. Moim zdaniem to jedna z tych ras, które idealnie nadają się zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych gospodarstw, bo są przewidywalne i odporne na część chorób. Warto pamiętać, że pszczoła włoska często jest wybierana do pasiek stacjonarnych, gdzie ważna jest niska rojliwość i dobra adaptacja do wydłużonego sezonu pożytkowego. W branży przyjęło się, że ich odporność na niektóre infekcje pasożytnicze jest lepsza niż u pszczół środkowoeuropejskich, choć bywają mniej odporne na zimno. W sumie, jeśli zależy Tobie na wydajności i spokojnej pracy z rodziną pszczelą, to włoska jest trafionym wyborem. Moim zdaniem, te cechy są nie do przecenienia w dużych gospodarstwach towarowych.

Pytanie 23

W pasiece prowadzonej metodami ekologicznymi można

A. dokarmiać pszczoły ciastem cukrowym.

B. przycinać skrzydła królowej.

C. stosować lakiery do zabezpieczania uli od wewnątrz.

D. wirować miód z plastrów, na których znajduje się czerw.

Dokarmianie pszczół ciastem cukrowym w pasiece ekologicznej to taki temat, który budzi sporo pytań, ale fakty są dość jasne: w sytuacjach awaryjnych, na przykład przy złych warunkach pogodowych albo wyjątkowo słabym pożytku, dopuszcza się stosowanie ciasta cukrowego, oczywiście pod pewnymi warunkami. Wymaga się, żeby użyty cukier był ekologiczny, czyli pochodził z certyfikowanych upraw – to jest kluczowe, bo chodzi o to, żeby nie wprowadzać do ula żadnej chemii czy szkodliwych pozostałości po konwencjonalnym rolnictwie. Tak naprawdę, ekologiczną pasiekę obowiązują ścisłe wytyczne – na przykład zgodnie z rozporządzeniem UE 848/2018 i 2020/464, dokarmianie może być prowadzone tylko w przypadkach zagrożenia życia rodziny pszczelej, a nie rutynowo. Normalnie preferuje się zostawienie pszczołom odpowiedniej ilości własnego miodu, ale życie pokazuje, że czasem można się znaleźć pod ścianą i wtedy ciasto cukrowe – oczywiście z odpowiednim certyfikatem – staje się wyjściem awaryjnym. Moim zdaniem to sensowne, bo dbałość o dobrostan rodziny pszczelej jest tu najważniejsza. Sam miałem okazję widzieć, jak takie kryzysowe dokarmianie ratuje pasiekę przed osypaniem się wczesną wiosną. Ważne jest, żeby nie nadużywać tej praktyki, bo to nie jest zgodne z duchem ekologii. Warto pamiętać, że wszystkie inne metody ingerencji – jak sztuczne podkarmianie syropem cukrowym czy długotrwałe karmienie poza wyjątkowymi sytuacjami – są zdecydowanie niezalecane.

Pytanie 24

Których plastrów należy użyć do utworzenia 5-ramkowego startera wg Hodowli Pszczół J. Wilde i J. Prabuckiego?

A. Dwóch plastrów z czerwiem krytym i dwóch plastrów z zapasem miodu.

B. Plastra z czerwiem krytym, dwóch z czerwiem otwartym, plastra z zapasem miodu i plastra z pierzgą.

C. Plastra z zapasem miodu, plastra z pierzgą i plastra z czerwiem otwartym.

D. Plastra z pierzgą i dwóch plastrów z zapasem miodu.

Wybór plastra z pierzgą oraz dwóch plastrów z zapasem miodu do utworzenia 5-ramkowego startera, jak opisują Wilde i Prabucki, wynika bezpośrednio z praktyki prowadzenia wychowu matek pszczelich w starterach bezczerwiowych. Starter taki powinien być pozbawiony czerwiu, aby pszczoły nie rozpraszały się opieką nad larwami i całą uwagę skupiły na wychowie poddanych larw do matek, co znacząco zwiększa efektywność tego procesu. Plaster z pierzgą dostarcza niezbędnych białek, aminokwasów i witamin, kluczowych dla karmicielek produkujących mleczko pszczele. Dwa plastry z miodem zabezpieczają energię i nawilżenie, co jest szalenie ważne zwłaszcza w pierwszych dniach wychowu matek. Moim zdaniem to rozwiązanie jest dużo praktyczniejsze niż kombinacje plastrów z czerwiem, bo minimalizuje ryzyko przypadkowego wychowu trutni czy niepożądanych matek. W praktyce, jeżeli starter obsadzisz silnymi, młodymi pszczołami i poddasz odpowiednią liczbę larw, podane konfiguracje ram zapewniają optymalne warunki termiczne i pokarmowe. Tak robią to doświadczeni hodowcy, a literatura fachowa zgodnie zaleca taki właśnie skład. Z własnego doświadczenia wiem, że startery z czerwiem otwartym czy krytym robią się niepotrzebnie rozkojarzone i nie są aż tak wydajne w wychowie matek. Naprawdę warto o tym pamiętać.

Pytanie 25

Na podstawie danych podanych w tabeli wskaż wysokość nadwyżki bezpośredniej z jednej rodziny pszczelej, produkującej 20 kg miodu.

	Przychody/koszty	Cena za 1 kg lub szt.	Wartość zł
Przychody
Miód	20 kg	30,00	600,00
Wosk	0,3 kg	20,00	6,00
Inne produkty	25% wartości miodu		150,00
Razem przychody			756,00
Koszty
Cukier	15 kg	2,00	30,00
Węza	0,3 kg	30,00	9,00
Matka pszczela	½ szt.	30,00	15,00
Leki	równowartość ceny hurtowej 1 kg miodu	15,00	15,00
Inne koszty	równowartość ceny handlowej 1 kg miodu	30,00	30,00
Razem koszty			99,00

A. 756,00 zł

B. 855,00 zł

C. 657,00 zł

D. 198,00 zł

Nadwyżka bezpośrednia to jedno z najbardziej praktycznych narzędzi do oceny opłacalności produkcji w pszczelarstwie. W tym pytaniu trzeba było zestawić przychody z kosztami, co jest typowym działaniem w codziennej pracy każdego pszczelarza czy rolnika. Tutaj przychody wynosiły łącznie 756 zł na rodzinę pszczelą (miód, wosk i inne produkty), a suma kosztów to 99 zł (cukier, węza, matka, leki, inne koszty). Po odjęciu kosztów od przychodów wychodzi nam 657 zł, czyli dokładnie tyle wynosi nadwyżka bezpośrednia. Takie obliczenia są podstawą do podejmowania decyzji, czy opłaca się inwestować w kolejne ule lub modernizację pasieki. Z mojego doświadczenia wynika, że wielu początkujących pszczelarzy skupia się tylko na przychodach, a przecież liczy się to, co zostaje po odjęciu wszystkich wydatków. Branżowe standardy, np. kalkulacje prowadzone przez ODR-y czy Polskie Stowarzyszenie Pszczelarzy, kładą nacisk właśnie na rzetelne wyliczanie nadwyżki – bo tylko taka wiedza pozwala realnie oceniać efektywność pracy. Co ciekawe, w praktyce można jeszcze brać pod uwagę koszty pośrednie, ale tutaj skupiamy się na tych bezpośrednich, czyli najłatwiej policzalnych. Taka analiza to absolutna podstawa w prowadzeniu każdej działalności produkcyjnej, nie tylko pszczelarskiej. Moim zdaniem warto regularnie aktualizować te kalkulacje, bo ceny np. cukru czy miodu lubią się zmieniać. Wniosek jest prosty – prawidłowo obliczona nadwyżka bezpośrednia daje jasny obraz tego, czy nasza rodzina pszczela rzeczywiście na siebie zarabia.

Pytanie 26

Przedstawiona na ilustracji owca rasy czarnogłówka nadaje się najbardziej do produkcji

A. wełny.

B. mięsa.

C. mleka.

D. kożuchów.

Owca rasy czarnogłówka to naprawdę ciekawy przypadek w hodowli. Przede wszystkim ta rasa jest typowym przedstawicielem owiec mięsnych – co ciekawe, często wykorzystuje się ją do produkcji wysoko cenionego jagnięciny. W praktyce hodowlanej, czarnogłówki znane są ze swojej bardzo dobrej wydajności rzeźnej, szybko przybierają na masie i łatwo dostosowują się do różnych warunków środowiskowych, co jest bardzo ważne w polskich gospodarstwach. Z mojego doświadczenia wynika, że rolnicy szczególnie doceniają mięso tych owiec za jego delikatność, soczystość oraz niską zawartość tłuszczu. W branży często mówi się, że jeżeli ktoś chce mieć naprawdę dobry surowiec do produkcji mięsa jagnięcego, to czarnogłówka jest właściwym wyborem – nie bez powodu. Zgodnie ze standardami hodowlanymi, ta rasa ma zwartą sylwetkę, umięśnioną łopatkę i dobrze rozbudowane części tuszy wartościowe rzeźnie. Chociaż czasem spotyka się osoby, które sądzą, że czarnogłówki nadają się do produkcji wełny czy mleka, to jednak w praktyce branżowej ich wełna jest raczej przeciętna, a wydajność mleczna nie wyróżnia się na tle ras mlecznych. Moim zdaniem naprawdę warto poświęcić chwilę, żeby poznać charakterystykę tej rasy, bo jej wykorzystanie w kierunku mięsnym daje najbardziej wymierne efekty ekonomiczne i jakościowe.

Pytanie 27

Wiosną, brak lotów i bezsilne staczanie się pszczół z deski wylotowej oznacza

A. występowanie warrozy.

B. głód w rodzinie.

C. występowanie choroby sporowcowej.

D. brak matki.

Objaw braku lotów pszczół wiosną oraz ich bezsilne staczanie się z deski wylotowej praktycznie zawsze wskazuje na problem z głodem w rodzinie pszczelej. To typowa sytuacja, gdy po zimie pszczoły wyczerpały zapasy pokarmu i nie mają już energii, by latać czy nawet podjąć próbę poszukiwań pożytku. W praktyce pszczelarskiej często obserwuje się takie zachowanie po przedłużającej się zimie lub wczesną wiosną, gdy matka już rozpoczęła czerwienie, a zapasy szybko się kończą. Dobrą praktyką jest wtedy sprawdzanie stanu zapasów i ewentualne podkarmianie – najlepiej ciastem miodowo-cukrowym lub kandyzowanym cukrem. Jeśli zauważysz leżące, niemrawe pszczoły, które nie potrafią wrócić do ula, najczęściej powodem jest niedobór energii, a nie choroba. Warroza czy nosemoza mogą powodować inne objawy, jak deformacje skrzydeł, biegunki czy ogólne osłabienie, ale nie taki bezsilny upadek po wyjściu na zewnątrz. Moim zdaniem właśnie znajomość tych różnic sprawia, że dobry pszczelarz potrafi szybko rozpoznać i zareagować, zanim straty staną się nieodwracalne. To jeden z powodów, dla których regularny przegląd rodzin i monitorowanie stanu zapasów to podstawa wiosennych prac pasiecznych.

Pytanie 28

Miód z której rośliny zmienia się w ciągu 2^3 tygodni w galaretowatą masę?

A. Z gryki zwyczajnej.

B. Z wrzosu zwyczajnego.

C. Z rzepaku ozimego.

D. Z maliny właściwej.

Miód wrzosowy to naprawdę ciekawy przypadek wśród miodów, głównie ze względu na swoją unikalną strukturę. Po odwirowaniu jest płynny, ale już po około 2-3 tygodniach bardzo szybko przechodzi w galaretowatą, niemal mazistą konsystencję. Wynika to z wysokiej zawartości polisacharydów, głównie pektyn, oraz dość specyficznego stosunku glukozy do fruktozy. W praktyce to bardzo pożądana cecha dla koneserów – galaretowaty miód wrzosowy trudno pomylić z czymkolwiek innym, nawet laik od razu to zauważy. Co ciekawe, przy produkcji i konfekcjonowaniu trzeba uważać: taki miód bardzo źle się leje i jest ciężki do rozlewania po upływie tego krótkiego czasu. Najlepsze pasieki butelkują go praktycznie zaraz po miodobraniu. Warto wiedzieć również, że miód wrzosowy jest ceniony za wyjątkowy aromat i charakterystyczny, lekko cierpki smak, co podkreślają branżowe standardy w ocenie jakości miodów pszczelich (np. normy PN-A-77626). W Polsce to wręcz rarytas i często spotykany na konkursach branżowych. Z mojego doświadczenia, kiedy ktoś poszukuje miodu „galaretkowatego”, to praktycznie zawsze chodzi właśnie o wrzosowy. Jego właściwości żelujące mają nawet zastosowanie w kuchni – można wykorzystać go np. do deserów czy jako niebanalny dodatek do serów. Taka konsystencja świadczy nie tylko o pochodzeniu roślinnym, ale i o prawidłowym przebiegu procesu pozyskiwania. Jeśli miód z wrzosu nie galarecieje, to coś prawdopodobnie poszło nie tak podczas odbioru lub przechowywania – to naprawdę ważne dla jakości produktu.

Pytanie 29

Której choroby zwierząt gospodarskich dotyczy zamieszczony opis?

Do zakażenia dochodzi przez głębokie zanieczyszczone rany. Objawy choroby to napięcie mięśni głowy, szyi, zadu, kończyn, chore zwierzęta stoją z zaciśniętymi zębami, uszy są nieruchome, szyja wyprężona, nozdrza rozdęte, oddech jest utrudniony. Chore zwierzę jest podniecone i najmniejszy szelest wywołuje u niego silne ataki drgawek.

A. Wąglika.

B. Szelestnicy.

C. Tężca.

D. Nosówki.

To rzeczywiście opis typowych objawów tężca u zwierząt gospodarskich. Kluczowe jest, że tężec rozwija się po przedostaniu się laseczek Clostridium tetani do organizmu przez głębokie, zanieczyszczone rany. Z moich doświadczeń w pracy ze zwierzętami wynika, że najczęściej dotyka to bydło lub konie po nieodkażonych urazach, zwłaszcza kiedy sprzęt nie jest do końca czysty. Charakterystyczne objawy to tzw. szczękościsk (trismus), napięcie mięśni karku, szyi i zadu, wyprostowana postawa, drgawki i nadwrażliwość na bodźce – czasem człowiek tylko przejdzie obok i już widać nasilenie objawów. Warto pamiętać, że tężec jest chorobą niezwykle niebezpieczną i nawet szybkie leczenie często nie daje pełnej gwarancji powodzenia, dlatego według najlepszych praktyk branżowych kluczowa jest profilaktyka: szczepienia oraz właściwe i szybkie oczyszczanie każdej rany. W codziennej pracy w gospodarstwie zauważam, jak bardzo ważna jest edukacja pracowników na temat higieny i umiejętności rozpoznawania pierwszych objawów chorób takich jak tężec. Niektórzy bagatelizują drobne skaleczenia, a to właśnie wtedy może dojść do zakażenia. W dużych stadach śmiertelność potrafi być bardzo wysoka. Znajomość tych objawów i szybka reakcja, najlepiej zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii, to podstawa dobrych praktyk w hodowli.

Pytanie 30

Który plaster należy dodać do ula, jeżeli po otwarciu słychać głośne buczenie (płacz) pszczół, a w plastrach brak czerwiu (jajeczek)?

A. Z jednodniowymi larwami.

B. Z czerwiem zasklepionym.

C. Z czerwiem na wygryzieniu.

D. Z obsiadującymi pszczołami.

Dodanie plastra z jednodniowymi larwami to jedna z podstawowych i sprawdzonych metod ratowania rodziny pszczelej bez matki, szczególnie gdy słyszysz charakterystyczny głośny „płacz” pszczół i widoczny jest brak czerwiu. To taki trochę krzyk rozpaczy – pszczoły są zdezorientowane, nie mają matki i czują się zagrożone. W praktyce, wstawienie plastra z jednodniowymi larwami daje im szansę na wychowanie nowej matki, bo tylko z takich bardzo młodych larw robotnice mogą odciągnąć mateczniki ratunkowe. Tak się po prostu robi w nowoczesnej i tradycyjnej gospodarce pasiecznej – bez młodego czerwiu pszczoły nic już nie wyhodują. Moim zdaniem, każdy kto prowadzi pasiekę, powinien mieć zawsze na uwadze taki scenariusz i trzymać w rezerwie plastry z odpowiednim czerwiem, zwłaszcza w okresie intensywnego rozwoju rodziny. Dobrą praktyką, polecaną przez doświadczonych pszczelarzy i liczne podręczniki, jest regularne przeglądanie uli pod kątem obecności świeżego czerwiu – to pozwala szybko reagować, zanim rodzina osłabnie czy stanie się agresywna. Dodanie plastra z jednodniowymi larwami praktycznie resetuje sytuację w ulu i uruchamia naturalny mechanizm ratunkowy. Bez tej wiedzy trudno prowadzić skutecznie jakąkolwiek większą pasiekę. Dodatkowo, to rozwiązanie minimalizuje konieczność poddawania matek z zewnątrz, co często bywa trudniejsze i bardziej ryzykowne.

Pytanie 31

Którym narzędziem pasiecznym należy usuwać dziką woskową zabudowę z powałki?

A. Szczotką pasieczną.

B. Odsklepiaczem nożowym.

C. Skrobaczką krótką.

D. Dłutem pasiecznym.

Dłuto pasieczne to narzędzie dosłownie nie do zastąpienia podczas codziennej pracy w pasiece, zwłaszcza przy usuwaniu dzikiej zabudowy woskowej z powałki. Praktyka pokazuje, że pszczoły bardzo często budują nieregularne plastry lub tak zwane dzikie zabudowy tam, gdzie mamy szczeliny czy wolne przestrzenie, a powałka jest miejscem, gdzie te nadwyżki pojawiają się najczęściej. Dłuto ma odpowiednią konstrukcję – z jednej strony ostre i płaskie, z drugiej często lekko zaokrąglone lub wygięte. Dzięki temu można nim precyzyjnie podważać, odrywać i zeskrobywać wosk, nie uszkadzając przy tym ani powałki, ani ramek. Standardy pracy pasiecznej wyraźnie wskazują, że stosowanie dłuta minimalizuje ryzyko zranienia pszczół czy uszkodzenia materiału, a dodatkowo dłuto można szybko odkazić, co jest ważne z punktu widzenia higieny w ulu. Z mojego doświadczenia wynika, że osoby początkujące często próbują innych narzędzi, ale prędzej czy później i tak wracają do klasycznego dłuta. To nie jest przypadek – ergonomia, bezpieczeństwo i wielofunkcyjność sprawiają, że dłuto pasieczne po prostu sprawdza się najlepiej i pozwala zachować porządek w ulu zgodnie z dobrą praktyką pszczelarską. Takie podejście jest w zasadzie branżowym standardem.

Pytanie 32

Który z wymienionych produktów pszczelich stosowany jest do wyrobu węzy?

A. Propolis.

B. Miód.

C. Pyłek.

D. Wosk.

Wybór wosku jako materiału do produkcji węzy to nie jest przypadek – wynika z praktycznych potrzeb pszczelarstwa i właściwości samego surowca. Wosk pszczeli, pozyskiwany głównie podczas odsklepiania plastrów i przetapiania starych ramek, ma unikalną strukturę i skład chemiczny, który sprawia, że jest on plastyczny i jednocześnie wytrzymały. To właśnie umożliwia formowanie cienkich arkuszy – węzy, które potem umieszcza się w ramkach, żeby pszczoły budowały na nich plastry. Moim zdaniem, bez dobrej węzy trudno sobie wyobrazić współczesną gospodarkę pasieczną, bo węza znacząco przyspiesza i porządkuje rozwój rodzin pszczelich. Zresztą, normy branżowe jasno określają, że do produkcji węzy powinno się używać czystego, przetopionego wosku pszczelego, bez domieszek parafiny czy innych zamienników. Zdarza się, że wosku brakuje, to wtedy niektórzy kombinują, ale to nigdy nie daje takiego efektu jak węza z prawdziwego wosku. Co ciekawe, dobrze zrobiona węza motywuje pszczoły do szybszej pracy, a jej odpowiednia grubość i wzór komórek mają wpływ na zdrowie rodziny i wydajność miodową. Także, jeśli myślisz o prowadzeniu pasieki, warto nauczyć się rozpoznawać i samemu przetapiać wosk, bo to podstawa porządnej gospodarki pasiecznej.

Pytanie 33

W jakiej formie należy zastosować lek widoczny na ilustracji?

A. Ułożyć tabletkę na powałce ula.

B. Podać tabletkę rozpuszczoną w syropie.

C. Wprowadzić tlącą się tabletkę przez wylot.

D. Zawiesić tabletkę między plastrami z czerwiem.

Apiwarol to lek weterynaryjny przeznaczony do zwalczania warrozy u pszczół w formie tabletek fumigacyjnych. Kluczowe jest to, że jego skuteczność wynika ze sposobu aplikacji – tabletka musi się tlić, a powstały dym przenika przez ul, eliminując roztocza Varroa destructor. Cała procedura polega na tym, że tlącą się tabletkę umieszcza się na specjalnej płytce lub druciku i wprowadza przez wylot ula. I to nie jest tylko instrukcja producenta – większość doświadczonych pszczelarzy zgadza się, że dym najlepiej przenika, gdy podamy go bezpośrednio przez wylot, bo wtedy dociera do wszystkich zakamarków ula, gdzie przebywają zarówno dorosłe pszczoły, jak i czerw. Zamykając wylot na kilka minut, uzyskujemy pełne rozprzestrzenienie dymu. Z mojego doświadczenia, nie ma lepszego sposobu niż ten opisany w instrukcji, bo inne metody są albo nieefektywne, albo mogą prowadzić do skażenia miodu. Warto pamiętać też o standardach branżowych – w Polsce Apiwarol jest zarejestrowany wyłącznie do fumigacji i nie należy go stosować inaczej, zwłaszcza żeby nie zaszkodzić rodzinie pszczelej czy nie dopuścić do pozostałości w produktach pszczelich. W praktyce dobre przygotowanie ula, odpowiednia pogoda (temperatura powyżej 10°C) i zachowanie środków ostrożności to podstawa skutecznej i bezpiecznej kuracji.

Pytanie 34

Brunatne pasożyty widoczne na larwach i poczwarkach pszczół oraz na odwłoku i tułowiu dorosłych osobników są objawem

A. amebiozy.

B. nosemozy.

C. warrozy.

D. kiślicy.

Warroza to jedna z najgroźniejszych chorób pszczół, która w praktyce pszczelarskiej występuje niemal wszędzie. Jej przyczyną jest pasożyt Varroa destructor – roztocz, który żeruje na larwach, poczwarkach oraz dorosłych pszczołach. To właśnie te brunatne pasożyty, widoczne gołym okiem na odwłoku i tułowiu, są charakterystycznym objawem warrozy. Co ciekawe, samice Varroa chowają się w komórkach z czerwiem zamkniętym, gdzie rozmnażają się na larwach i poczwarkach. Z mojego doświadczenia wynika, że regularna kontrola ramek – najlepiej wczesną wiosną i po ostatnim miodobraniu – pozwala na szybkie wykrycie problemu. Warto pamiętać, że same pasożyty nie tylko osłabiają pszczoły przez wysysanie hemolimfy, ale także przenoszą różne wirusy, które mogą dodatkowo pogarszać stan rodziny pszczelej. W praktyce zawodowej korzysta się z różnych metod zwalczania warrozy: od leczenia kwasem szczawiowym czy mrówkowym, przez stosowanie leków na receptę typu amitraz, aż po metody biotechniczne (wycinanie czerwiu trutowego). Najważniejsze, moim zdaniem, to systematyczna profilaktyka i nielekceważenie pojedynczych osobników Varroa w ulu, bo ich liczebność rośnie geometrycznie. W branżowych wytycznych, Polskie Stowarzyszenie Pszczelarzy mocno podkreśla konieczność monitoringu populacji roztoczy i reagowania jeszcze zanim pojawią się objawy widoczne gołym okiem – wtedy ochrona rodzin jest znacznie skuteczniejsza.

Pytanie 35

Słodyszek rzepakowy jest szkodnikiem żerującym

A. na liściach.

B. w nasionach roślin.

C. w pąkach kwiatowych.

D. na łodydze.

Słodyszek rzepakowy to jeden z najważniejszych szkodników rzepaku ozimego i jarego. Dorosłe chrząszcze oraz larwy żerują praktycznie wyłącznie w pąkach kwiatowych, co można łatwo zauważyć podczas lustracji plantacji tuż przed kwitnieniem. Moim zdaniem to ważne, bo właśnie w tym okresie roślina jest najbardziej podatna na ich szkodliwe działanie – uszkodzone pąki po prostu się nie rozwijają i nie tworzą łuszczyn, a przez to spada plon. Z mojego doświadczenia wynika, że monitorowanie plantacji pod kątem obecności słodyszka w fazie pąków jest jednym z kluczowych elementów ochrony rzepaku. Standardy dobrej praktyki rolniczej (IPM) zalecają rozpoczęcie zabiegów chemicznych właśnie w tym momencie, gdy przekroczony zostanie próg szkodliwości (najczęściej to kilka chrząszczy na roślinie). Warto też pamiętać, że stosowanie insektycydów powinno być tylko wtedy, gdy jest to naprawdę konieczne, żeby nie niszczyć owadów zapylających. Po kwitnieniu słodyszek nie stanowi już zagrożenia, bo nie interesują go ani liście, ani łodygi, ani łuszczyny – jego cykl życiowy jest mocno powiązany z fazą pąkowania. Wiedza na temat tego, gdzie i kiedy żeruje słodyszek, pozwala skutecznie chronić plon, a przy tym nie szkodzić środowisku. Dobrze jest po prostu obserwować pola kilka razy w tygodniu, zwłaszcza przy cieplejszej pogodzie, bo wtedy szkodnik jest najbardziej aktywny.

Pytanie 36

Temperatura w tuczarni trzody chlewnej powinna wynosić

A. 10-12°C

B. 13-14°C

C. 19-21°C

D. 15-18°C

Dobrze, że zwróciłeś uwagę na zakres temperatury 15-18°C, bo to właśnie rekomendowany standard w nowoczesnych tuczarni trzody chlewnej. W tym zakresie świnie mają najlepsze warunki do przyrostu masy ciała i efektywnego wykorzystania paszy. Zbyt niska temperatura powoduje, że zwierzęta więcej energii zużywają na ogrzanie organizmu, przez co przyrosty są mniejsze, a zużycie paszy wzrasta. Z drugiej strony, jeśli jest za gorąco, świnie przestają jeść, stają się ospałe i mogą szybciej chorować przez stres cieplny. W mojej ocenie bardzo ważne jest, żeby monitorować temperaturę na różnych etapach tuczu – młodsze prosięta zwykle wolą cieplej, ale dorosłe tuczniki już nie potrzebują aż tyle ciepła. Z praktyki wiem, że wentylacja i system grzewczy muszą być dobrze wyregulowane, a termometry warto rozmieścić w kilku miejscach, bo temperatura przy podłodze może być inna niż przy suficie. Polskie normy weterynaryjne i zalecenia organizacji branżowych, takich jak COBORU czy Instytut Zootechniki, także wskazują właśnie na przedział 15-18°C jako optymalny dla tuczu. Pozwala to nie tylko utrzymać zdrowie, ale i osiągać dobre wyniki ekonomiczne gospodarstwa. Przy okazji, warto pamiętać, że w okresach letnich trzeba zadbać o odpowiednie chłodzenie i zacienianie, a zimą o dogrzewanie, bo każde odchylenie od normy może szybko odbić się na kondycji trzody.

Pytanie 37

Które z wymienionych osobników pszczelich są w normalnych warunkach karmione tylko czystym mleczkiem pszczelim?

A. Larwy robotnic i trutni do 3 dnia życia.

B. Robotnice przez całe życie.

C. Trutnie przez całe życie.

D. Larwy robotnic i trutni do 16 dnia życia.

To właśnie larwy robotnic i trutni są przez pierwsze trzy dni swego życia intensywnie karmione czystym mleczkiem pszczelim. Takie postępowanie wynika z biologii rozwoju pszczół: mleczko ma niesamowicie bogaty skład, pełen białka, witamin, hormonów i innych substancji odżywczych, co przyspiesza wzrost zarodków i umożliwia prawidłowe kształtowanie się przyszłych osobników. Później ich dieta się zmienia – dostają mieszankę pyłku, miodu i nieco mniej wartościowego mleczka. Co ciekawe, tylko larwy potencjalnych matek (królowych) są karmione wyłącznie czystym mleczkiem od początku do końca rozwoju, stąd ich unikalne właściwości i odmienna fizjologia. Hodowcy pszczół wykorzystują tę wiedzę m.in. przy produkcji mateczników czy pobieraniu mleczka pszczelego do celów handlowych. Z mojego doświadczenia w pasiece wynika, że precyzyjne rozróżnienie okresów karmienia jest kluczowe dla skutecznej gospodarki pasiecznej – gdy pszczelarz nie pilnuje tych etapów, może mieć problem np. z wychowem matek czy zdrowotnością rodziny pszczelej. Warto o tym pamiętać praktykując, bo to podstawa dobrych praktyk w branży pszczelarskiej, potwierdzona w każdym podręczniku czy nowoczesnych wytycznych.

Pytanie 38

Miód z plastrów nadstawkowych można wirować, jeżeli komórki zasklepione są

A. na całej powierzchni plastra.

B. przynajmniej na 3/4 powierzchni plastra.

C. przynajmniej na 2/3 powierzchni plastra.

D. na połowie powierzchni plastra.

Często pojawia się przekonanie, że miód powinno się wirować dopiero wtedy, gdy większość komórek w plastrze jest zasklepiona – na przykład na 2/3, 3/4 czy nawet na całej powierzchni. Takie podejście wynika z obawy przed zbyt wysoką wilgotnością miodu, która rzeczywiście może prowadzić do fermentacji przy dłuższym przechowywaniu. Jednak oczekiwanie na niemal całkowite zasklepienie to nadmierna ostrożność, która niepotrzebnie opóźnia zbiór i może być nawet niepraktyczna w warunkach dużej, nowoczesnej pasieki. Oczywiście, im więcej zasklepienia, tym większa pewność, że miód dojrzał – ale z drugiej strony, pszczoły mogą zacząć przenosić miód do innych części ula, co powoduje straty i obniża wydajność pracy. Z kolei wirowanie plastrów, które mają zasklepione komórki tylko w niewielkim procencie lub czekanie, aż zasklepią wszystkie, to dwa skrajne podejścia. Pierwsze naraża na uzyskanie miodu zbyt rzadkiego, a drugie – na niepotrzebną stratę czasu i potencjalnie część miodu. Z mojego doświadczenia, wielu początkujących pszczelarzy sądzi, że „im więcej zasklepienia, tym lepiej”, ale praktyka i wytyczne branżowe mówią, że wystarczy połowa powierzchni. Warto pamiętać, że w nowoczesnej gospodarce pasiecznej używa się też refraktometrów do kontroli zawartości wody, co pozwala na precyzyjne określenie momentu wirowania. Zawsze trzeba zachować zdrowy rozsądek i połączyć praktyczne obserwacje z wiedzą techniczną, bo zbyt długie czekanie na pełne zasklepienie to raczej marnowanie potencjału produkcyjnego niż realny zysk dla jakości miodu.

Pytanie 39

Kiszonkę z kukurydzy sporządza się

A. w kopach.

B. w zagłębieniach terenu.

C. w dołach ziemnych.

D. w silosach.

Kiszonkę z kukurydzy najczęściej sporządza się właśnie w silosach i to nie jest przypadek. Silosy zapewniają optymalne warunki fermentacji – są szczelne, łatwo kontrolować w nich dostęp powietrza, a także utrzymać właściwą temperaturę i wilgotność. Dzięki temu proces zakiszania przebiega efektywnie, a straty paszy są minimalizowane. W praktyce rolniczej silosy pozwalają na bardziej równomierny i przewidywalny przebieg fermentacji, co przekłada się na wyższą jakość kiszonki i jej lepszą wartość odżywczą. Moim zdaniem, to właśnie dlatego większość gospodarstw, które naprawdę dbają o wydajność produkcji mleka czy mięsa, stawia na nowoczesne silosy – często nawet z systemami mechanicznymi do ugniatania i pobierania paszy. Kiszonka sporządzona w silosie ma lepsze parametry, można ją łatwiej magazynować i transportować. Dodatkowo, zgodnie z aktualnymi wytycznymi branżowymi, stosowanie silosów jest rekomendowane ze względu na bioasekurację i ochronę środowiska, bo ogranicza wyciek soków kiszonkowych do gleby. Z mojego doświadczenia wynika, że gospodarstwa, które inwestują w dobre silosy, rzadziej mają problem z pleśnią i zepsuciem kiszonki – to niby prosta sprawa, ale na dłuższą metę robi ogromną różnicę.

Pytanie 40

Którą z wymienionych czynności można przeprowadzić podczas oceny terenowej pszczół?

A. Wymianę matek.

B. Dodawanie pszczół.

C. Odbieranie miodu.

D. Ujmowanie czerwiu.

Odpowiedź jest jak najbardziej trafiona – podczas oceny terenowej pszczół naprawdę można przeprowadzić odbieranie miodu. W praktyce pszczelarskiej taki przegląd rodzin pozwala ocenić, jak dużo miodu pszczoły zgromadziły w korpusach, czy plastry są już zakryte woskiem, a miód dojrzały. Właśnie wtedy pszczelarz decyduje, czy już czas na odbiór. Uważam, że to fajny moment, bo łączy obserwację stanu rodziny z praktycznym działaniem – z jednej strony sprawdzasz siłę pszczół, rozkład czerwiu, kondycję matki, a z drugiej oceniasz, czy możesz już zebrać nadwyżkę miodu. Takie podejście jest zgodne ze standardami gospodarki pasiecznej w Polsce – najpierw przegląd, potem decyzja o odbiorze. Trzeba pamiętać, żeby odbierać tylko miód dojrzały, czyli taki, który jest zasklepiony, a nie świeżo naniesiony. Z mojego doświadczenia wynika, że podczas oceny terenowej nawet szybko można oszacować, ile ramek się nadaje do odbioru, a to bardzo ułatwia organizację pracy w pasiece. Przy okazji można ocenić, czy miód nie został zanieczyszczony na przykład przez czerw czy pyłek. Dobrze przeprowadzona ocena terenowa pozwala też lepiej zaplanować kolejne działania, np. dosładzanie czy przygotowanie rodzin do pożytków późniejszych. To niby prosta czynność, ale w praktyce wymaga wprawy i uwagi – warto do niej podejść z głową.

Rozpocznij nowy egzamin

Powrót do strony głównej