Wyniki egzaminu

Nowy egzamin

Informacje o egzaminie:

Zawód: Pszczelarz
Kwalifikacja: ROL.03 - Prowadzenie produkcji pszczelarskiej
Data rozpoczęcia: 21 listopada 2025 23:03
Data zakończenia: 21 listopada 2025 23:13

Egzamin zdany!

Wynik: 38/40 punktów (95,0%)

Wymagane minimum: 20 punktów (50%)

Pochwal się swoim wynikiem!

Facebook

X.com

Szczegółowe wyniki:

Pytanie 1

W celu ułatwienia odnalezienia wejścia do ula pszczoły oznaczają pobliże ula wydzieliną. W którym gruczole powstaje ta wydzielina?

A. Kieszonkowym.

B. Zapachowym.

C. Rektalnym.

D. Żuwaczkowym.

W tym pytaniu kluczową rolę odgrywa gruczoł zapachowy, czasem nazywany gruczołem Nassanowa. To właśnie z niego pszczoły wydzielają specjalną substancję, która pomaga innym robotnicom łatwiej znaleźć wejście do ula. W praktyce wygląda to tak, że wracająca pszczoła, gdy warunki są trudne — np. pogorszy się pogoda albo ul został przestawiony — unosi odwłok i wachluje skrzydłami, uwalniając zapachową wydzielinę. Pozostałe pszczoły wyczuwają ją dzięki swoim czułym narządom węchowym i wiedzą, gdzie skierować lot. Ludzie zajmujący się pszczelarstwem często obserwują takie zachowania, szczególnie po przeglądzie ula lub podkarmianiu. Moim zdaniem jest to jeden z lepszych przykładów komunikacji chemicznej w świecie owadów społecznych. Stosowanie tej wiedzy w praktyce pozwala np. lepiej rozumieć, jak nie przeszkadzać pszczołom podczas pracy przy ulach. Branżowe podręczniki podkreślają, że te gruczoły nie uczestniczą w trawieniu czy obronie, a właśnie w orientacji. Warto też wiedzieć, że mylenie funkcji poszczególnych gruczołów to częsty błąd na egzaminach z podstaw pszczelarstwa.

Pytanie 2

Jaką rolę w rodzinie pszczelej pełnią 3-dniowe pszczoły robotnice?

A. Karmią larwy.

B. Bronią ula.

C. Budują plastry.

D. Zbierają nektar.

3-dniowe pszczoły robotnice to taki etap w życiu pszczoły, gdzie ich głównym zadaniem jest właśnie karmienie larw. To nie jest przypadkowa funkcja – w tym wieku mają one bardzo dobrze rozwinięte gruczoły gardzielowe, które produkują mleczko pszczele, wykorzystywane do żywienia młodych larw. Ten okres jest kluczowy dla rozwoju przyszłych pokoleń w ulu, bo od jakości karmienia zależy zdrowie i siła całej rodziny pszczelej. Z mojego doświadczenia wynika, że nawet drobne zakłócenia w pracy młodych robotnic mogą osłabić cały rój, dlatego dobrzy pszczelarze zwracają szczególną uwagę na warunki w ulu i dostęp do białka w tym właśnie okresie. W branży uznaje się, że odpowiednie wsparcie młodych pszczół przekłada się na wydajność i zdrowotność całej pasieki. Ciekawostka: pszczoły dopiero po kilku tygodniach wychodzą poza ul – wcześniej wszystkie ich zadania związane są z pracami wewnątrz. Okres karmienia larw uznaje się za jeden z ważniejszych etapów w życiu robotnicy – bez niego nie byłoby ciągłości pokoleń. W praktyce, gdy pszczelarz podejrzewa problemy z wychowem czerwiu, patrzy właśnie na kondycję młodych karmicielek. To jest taki podstawowy, ale nieoczywisty element dobrej gospodarki pasiecznej.

Pytanie 3

Najlepszy przedplon dla rzepaku ozimego to

A. buraki pastewne.

B. wczesne ziemniaki.

C. rzepak.

D. pszenica.

Ocena przydatności przedplonu dla rzepaku ozimego wymaga zrozumienia kilku ważnych kwestii związanych z płodozmianem, zachwaszczeniem, strukturą gleby oraz ryzykiem przenoszenia chorób i szkodników. Często spotykanym błędem jest wybieranie buraków pastewnych jako dobrego przedplonu, bo wydaje się, że zostawiają sporo masy organicznej i poprawiają strukturę gleby. Jednak w rzeczywistości po burakach gleba bywa często zbyt zaskorupiona, a termin zbioru często koliduje z optymalnym czasem siewu rzepaku – przez co występuje duże ryzyko opóźnienia siewu, a to już rzutuje na zimotrwałość i plonowanie rzepaku. Jeszcze większy błąd to wybór pszenicy jako przedplonu. Rzepak po zbożu, zwłaszcza po pszenicy, ma nie tylko gorszą strukturę gleby przez resztki pożniwne, ale też większe ryzyko rozwoju takich patogenów jak np. zgorzel podstawy łodygi, ponieważ wiele chorób i szkodników występuje na obu tych roślinach. Do tego dochodzi większa presja chwastów charakterystycznych dla zbóż, co potem komplikuje ochronę rzepaku. Najgorszym z możliwych jest powtórna uprawa rzepaku po rzepaku – prowadzi to wprost do nagromadzenia się patogenów specyficznych dla tej rośliny, jak zgnilizna twardzikowa, kiła kapusty czy szkodniki glebowe, a to mocno ogranicza plon i pogarsza zdrowotność plantacji. Powtarzanie rzepaku na tym samym polu to najkrótsza droga do problemów fitosanitarnych i spadku opłacalności uprawy. Moim zdaniem, wybór przedplonu powinien wynikać z rozsądku i znajomości biologii roślin uprawnych, a nie z utartych schematów czy wygody. W praktyce agrotechnicznej najważniejsze jest, by przedplon umożliwiał szybkie przygotowanie stanowiska, redukował presję patogenów i nie opóźniał terminu siewu – tylko wtedy rzepak ma szansę na dobry start i wysoki plon.

Pytanie 4

Wilgotne ziarno zbóż należy dosuszyć

A. w workach na ściernisku.

B. w workach pod wiatą.

C. wsilosach zbożowych z perforowaną podłogą.

D. wszczelnych silosach zbożowych.

Wilgotne ziarno zbóż wymaga odpowiedniego dosuszenia, żeby nie dopuścić do rozwoju pleśni, grzybów czy szkodników. Najlepiej nadają się do tego silosy zbożowe z perforowaną podłogą. Z mojego doświadczenia to rozwiązanie daje naprawdę świetną kontrolę nad warunkami suszenia – powietrze jest równomiernie rozprowadzane od dołu przez całą masę ziarna. To ważne, bo wtedy każde ziarno ma dostęp do świeżego powietrza i nie tworzą się strefy, gdzie ziarno może spleśnieć. W standardach branżowych podkreśla się, że taki system umożliwia precyzyjne sterowanie temperaturą oraz wilgotnością powietrza, co minimalizuje straty jakościowe. Niektóre nowoczesne silosy pozwalają nawet na automatyczne monitorowanie parametrów i szybkie reagowanie, gdyby cokolwiek zaczęło iść nie tak. Gdy zboże leży zbyt długo wilgotne, straty mogą być ogromne – nie tylko finansowe, ale też jakościowe (parametry wypiekowe, masa tysiąca ziaren, itp.). W praktyce rolnicy, którzy korzystają z silosów z perforowaną podłogą, rzadko mają problem z utratą wartości handlowej zboża. To inwestycja, która naprawdę się zwraca, zwłaszcza przy zmiennych warunkach pogodowych podczas żniw. Na kursach i szkoleniach branżowych zawsze podkreśla się, że takie technologie to dziś już raczej standard, a nie luksus.

Pytanie 5

Które z wymienionych zwierząt gospodarskich posiada żołądek wielokomorowy?

A. Świnia.

B. Królik.

C. Kura.

D. Owca.

Owca to przykład klasycznego przeżuwacza, czyli zwierzęcia posiadającego żołądek wielokomorowy. W praktyce oznacza to, że jej układ trawienny zbudowany jest z czterech odrębnych części: żwacza, czepca, ksiąg oraz trawieńca. Moim zdaniem, to niesamowite, jak natura wyposażyła te zwierzęta w taki mechanizm, który pozwala efektywnie trawić nawet bardzo włókniste pasze, takie jak siano czy trawa. Dzięki temu, hodowcy owiec mogą wykorzystywać użytki zielone, które dla świń czy drobiu byłyby praktycznie bezużyteczne. Z mojego doświadczenia wynika, że umiejętność rozpoznania zwierząt z wielokomorowym żołądkiem jest kluczowa przy planowaniu racjonalnego żywienia i doborze pasz. Standardy branżowe wręcz wymagają, żeby osoby zarządzające gospodarstwem znały takie podstawy, bo od tego zależy zdrowie i wydajność stada. Warto pamiętać, że wielokomorowy żołądek to nie tylko domena owiec, ale też krów i kóz – cała ta grupa świetnie radzi sobie z paszami objętościowymi, co jest bardzo praktyczne w naszych warunkach klimatycznych. Tak naprawdę, bez tej wiedzy trudno byłoby efektywnie prowadzić produkcję zwierzęcą na większą skalę. Zawsze polecam zgłębić temat przeżuwaczy, bo ich specyfika żywieniowa przekłada się bezpośrednio na ekonomię gospodarstwa i jakość produktów.

Pytanie 6

Na postawie zamieszczonych danych oblicz w jednostkach miodowych wartość produkcji z pasieki, w której wyprodukowano 1000 kg miodu wielokwiatowego, 20 kg wosku i 2 kg mleczka pszczelego.

Przeliczniki:
1 kg miodu wielokwiatowy = 1 jednostka miodowa
1 kg wosku = 3,5 jednostki miodowej
1 kg mleczka pszczelego = 100 jednostek miodowych

A. 1 200 jednostek miodowych

B. 1 270 jednostek miodowych

C. 1 300 jednostek miodowych

D. 1 070 jednostek miodowych

Świetnie sobie poradziłeś z tym zadaniem! Prawidłowy wynik 1 270 jednostek miodowych to nie tylko efekt prostego dodawania wartości, ale też zrozumienia, jak przeliczać produkty pszczele według ustalonych przeliczników branżowych. W praktyce, taka analiza jest bardzo przydatna przy ocenie efektywności produkcji w pasiece i planowaniu sprzedaży – bo nie zawsze kilogram miodu, wosku czy mleczka to to samo pod względem wartości. Według standardów branżowych każdy kilogram miodu wielokwiatowego odpowiada jednej jednostce miodowej, wosk 3,5 jednostkom, a mleczko pszczele aż stu jednostkom za kilogram. Stąd wyliczamy: 1000 kg miodu × 1 = 1000 jednostek, 20 kg wosku × 3,5 = 70 jednostek, 2 kg mleczka × 100 = 200 jednostek. Po zsumowaniu daje to 1270 jednostek miodowych. Moim zdaniem takie przeliczniki szczególnie pomagają właścicielom pasiek i technikom ocenić, czy skupiać się bardziej na produkcji wosku lub mleczka, gdzie wartość jednostkowa jest dużo większa. To ważne przy analizie opłacalności. Dobrze znać te zasady i swobodnie się nimi posługiwać, bo pozwalają na szybkie porównanie różnych modeli produkcji, a nawet rozmowy z kontrahentami czy planowanie inwestycji. Z doświadczenia wiem, że wielu początkujących pszczelarzy nie docenia wartości produktów innych niż miód – a tu masz jasny dowód, ile można „zyskać” na wosku czy mleczku, mimo że ich masa jest niewielka. Przy planowaniu rozwoju pasieki warto czasem zrobić sobie takie przemnożenia, żeby podjąć dobre decyzje rozwojowe!

Pytanie 7

Którą rasę kur opisano w załączonej ramce?

charakterystyka rasy kur:

– stara polska rasa.

– nie nadaje się do chowu wielkostadnego.

– przejawia skłonności do kanibalizmu i pterofagii w stadach większych niż 50 szt.

– nadaje się do chowu w małych stadach gospodarskich.

A. Zielononóżka kuropatwiana.

B. Plymouth rock.

C. Dominant white.

D. Karzełek polski.

Zielononóżka kuropatwiana to rzeczywiście stara polska rasa kur, która od lat jest doceniana w gospodarstwach o tradycyjnym charakterze. Jej specyfika to właśnie nieprzystosowanie do chowu wielkostadnego — przy większym zagęszczeniu ptaki te mają spore skłonności do kanibalizmu oraz pterofagii, co jest potwierdzone w literaturze branżowej i obserwacjach praktyków. Takie zachowanie wynika z ich żywiołowego temperamentu i dużej wrażliwości na stres. Zielononóżki są natomiast świetne do chowu ekstensywnego – w małych stadach, na wybiegach, gdzie mogą swobodnie szukać pożywienia i mają dostęp do naturalnego środowiska. W Polsce ta rasa jest uznawana za cenne dziedzictwo genetyczne i często poleca się ją do gospodarstw ekologicznych, gdzie liczy się zarówno odporność na choroby, jak i jakość jaj. Moim zdaniem, wybierając zielononóżkę do małego przydomowego kurnika, można liczyć na zdrowe jaja, a do tego ptaki te są wyjątkowo samodzielne i dobrze radzą sobie na pastwisku. To wpisuje się w dobre praktyki zrównoważonego rolnictwa i zachowania różnorodności genetycznej w sektorze drobiarskim. Warto pamiętać, że nie każda rasa kur sprawdzi się w dużym fermowym chowie – taki wybór zwykle prowadzi do problemów behawioralnych, a zielononóżki są tego najlepszym przykładem.

Pytanie 8

Który miód ma barwę bursztynowoherbacianą, jest lekko gorzkawy w smaku, a w temperaturze około 20°C żeluje w galaretowatą masę?

A. Wielokwiatowy.

B. Wrzosowy.

C. Lipowy.

D. Gryczany.

Miód wrzosowy rzeczywiście wyróżnia się spośród innych rodzajów miodów – zarówno pod względem wyglądu, jak i właściwości fizykochemicznych. Ta specyficzna barwa bursztynowoherbaciana jest efektem obecności barwników roślinnych, głównie karotenoidów i flawonoidów, które pszczoły zbierają z nektaru wrzosu. Smak miodu wrzosowego jest lekko gorzkawy, czasami nawet określany przez degustatorów jako lekko wytrawny, co odróżnia go od słodszych miodów, jak np. wielokwiatowy czy lipowy. Jednym z najbardziej charakterystycznych parametrów technicznych miodu wrzosowego jest jego tendencja do żelowania – już przy temperaturze pokojowej, około 20°C, przyjmuje konsystencję galaretowatą, co wynika z wysokiej zawartości białek i koloidów. Moim zdaniem, to właśnie ta cecha czyni go szczególnie przydatnym w branży cukierniczej, np. do nadzień czy dekoracji, gdzie galaretowata struktura działa jak naturalny stabilizator. Warto wiedzieć, że według Polskiej Normy PN-88/A-77626, miód wrzosowy ma najwyższą zawartość wodonierozpuszczalnych substancji koloidowych spośród wszystkich miodów dostępnych na rynku. Z mojego doświadczenia wynika, że kucharze i cukiernicy preferują go także jako dodatek do eleganckich deserów i lodów. Oprócz zastosowań kulinarnych, miód wrzosowy jest ceniony w apiterapii – wykazuje silne właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne dzięki obecności specyficznych enzymów. To naprawdę nie jest codzienny miód, a jego właściwości warto poznać w praktyce, bo różni się mocno od tych, które najczęściej spotykamy na sklepowych półkach.

Pytanie 9

Przewóz pasieki wędrownej należy zorganizować tak, aby na miejsce pożytku dojechać

A. do południa.

B. o zachodzie słońca.

C. o wschodzie słońca.

D. po południu.

Organizowanie przewozu pasieki wędrownej tak, by dotrzeć na miejsce pożytku o wschodzie słońca, ma konkretne techniczne uzasadnienie. O tej porze dnia pszczoły są jeszcze mało aktywne – temperatura powietrza jest niższa, światło dopiero się pojawia i rodziny pszczele są skupione w ulach. Z mojego doświadczenia wynika, że minimalizuje to ryzyko ucieczek, rozdrażnienia pszczół oraz strat wśród robotnic. Standardy branżowe jasno wskazują, że najlepsze warunki do transportu i rozładunku pasiek to właśnie wczesny poranek. Dzięki temu pszczoły po wypuszczeniu mają cały dzień na rozeznanie się w nowym miejscu i szybkie rozpoczęcie oblotu zapoznawczego. Unika się też przykrych niespodzianek, takich jak przegrzanie rodzin w zamkniętych ulach – szczególnie w miesiącach letnich, kiedy upały mogą być naprawdę dokuczliwe. Transport o wschodzie słońca to także mniej stresu dla pszczół i pszczelarza. W praktyce często pszczelarze organizują transport wieczorem, ale profesjonalne podejście to rozładunek właśnie o wschodzie – wtedy wszystko idzie sprawniej i bezpieczniej. Moim zdaniem to rozwiązanie jest po prostu najbardziej praktyczne i zgodne z naturą pszczół. Warto o tym pamiętać planując przewóz, bo komfort i bezpieczeństwo rodzin pszczelich przekładają się bezpośrednio na ich wydajność i zdrowotność.

Pytanie 10

Na których z wymienionych pól zabrania się stosowania nawozów naturalnych, zgodnie z zaleceniami Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej?

A. Na użytkach zielonych.

B. Na glebach lekkich.

C. Na glebach przykrytych śniegiem.

D. Na wieloletnich uprawach polowych.

Najlepszym wyborem jest zakaz stosowania nawozów naturalnych na glebach przykrytych śniegiem. Wynika to bezpośrednio ze Zwykłej Dobrej Praktyki Rolniczej, a także z przepisów dotyczących ochrony środowiska. Gdy gleba jest pokryta śniegiem, istnieje bardzo wysokie ryzyko spływu powierzchniowego i utraty składników pokarmowych, które zamiast wnikać w glebę, mogą po prostu spłynąć razem z topniejącą wodą. To nie tylko marnotrawstwo nawozu, ale też poważne zagrożenie dla wód gruntowych i powierzchniowych – azot i fosfor mogą trafić do rzek i jezior, powodując eutrofizację. Moim zdaniem, stosowanie nawozów w takich warunkach to nie tylko nieodpowiedzialność, ale i marnowanie pieniędzy. Zawsze lepiej poczekać, aż śnieg zniknie i gleba się rozmarznie – wtedy składniki odżywcze mają szansę być pobrane przez rośliny. Z praktyki wiem, że czasem rolnicy chcą wykorzystać każdą możliwość nawożenia, ale w tym przypadku to wyłącznie strata. Standardy europejskie i krajowe są tutaj jednoznaczne i mają sens – ochrona środowiska i efektywność produkcji idą w parze. Jeżeli chcesz uniknąć problemów, trzymaj się tej zasady, bo konsekwencje mogą być odczuwalne zarówno ekonomicznie, jak i środowiskowo.

Pytanie 11

Co wpływa na wybór larw do przekładania?

A. Obfitość zapasów miodu wokół komórek z larwami.

B. Wielkość i kształt larwy.

C. Obfitość pierzgi wokół komórek z larwami.

D. Data złożenia jajeczka przez matkę.

Data złożenia jajeczka przez matkę to absolutnie kluczowy parametr przy wyborze larw do przekładania, szczególnie w kontekście hodowli matek pszczelich. Praktycy zawsze podkreślają, że tylko larwy w odpowiednim wieku, czyli takie, które wykluły się z jajeczka maksymalnie 12-24 godziny wcześniej, są właściwe do wychowu nowych matek. Wszystko wynika z fizjologii rozwoju pszczoły – larwy starsze są już częściowo zdeterminowane przez dietę i warunki w komórce, więc nie będą w stanie wykształcić pełnych cech matki pszczelej, nawet jeśli zostaną później obficie karmione mleczkiem. To właśnie dlatego profesjonaliści prowadząc wychów matek, bardzo skrupulatnie notują dokładną datę złożenia jaj i wybierają te najbardziej świeże. Pozwala to uzyskać matki najwyższej jakości, zdrowe, długowieczne i o pełnych możliwościach rozrodczych. W branży pszczelarskiej mówi się wręcz, że sukces hodowli zaczyna się od precyzyjnego oznaczenia wieku larwy – cała reszta to już kwestia techniki. Moim zdaniem taka dokładność to nie tylko teoria z podręczników, ale praktyka, która realnie przekłada się na efektywność pasieki. Dużo osób popełnia błąd, wybierając larwy „na oko”, tymczasem bez kontroli daty złożenia trudno oczekiwać powtarzalnych, dobrych wyników.

Pytanie 12

Który z wymienionych chwastów pól uprawnych ma największą wartość pożytkową?

A. Wyka ptasia.

B. Gorczyca polna.

C. Rzodkiew świrzepa.

D. Chaber bławatek.

Chaber bławatek to moim zdaniem taki trochę niedoceniany bohater polskich pól. Chociaż dla rolnika często to po prostu chwast, psujący łan zbóż, to z punktu widzenia pszczelarstwa jego rola jest ogromna. Chaber bławatek dostarcza mnóstwo nektaru, a także pyłku, dlatego uważany jest za jedną z najlepszych roślin pożytkowych wśród chwastów. Pszczoły, trzmiele i inne owady zapylające bardzo chętnie odwiedzają jego kwiaty, co przekłada się bezpośrednio na produkcję miodu. W praktyce, na polach z licznym występowaniem chabra można obserwować wyraźnie większą aktywność pszczół, a miód bławatkowy, choć mało spotykany, jest bardzo ceniony za delikatny smak i jasny kolor. Branżowe wytyczne, np. Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, często podkreślają, że ochrona pożytków pszczelich powinna być ważna przy planowaniu zabiegów agrotechnicznych. Z tego względu w niektórych regionach nawet zostawia się fragmenty pola z bławatekiem, by poprawić warunki dla pszczół. W odróżnieniu od innych wymienionych chwastów, które mają mniejszą wartość dla owadów zapylających, chaber faktycznie wyróżnia się nie tylko ilością wytwarzanego nektaru, ale też długością kwitnienia. Taka wiedza przydaje się szczególnie osobom łączącym rolnictwo z pszczelarstwem, bo pozwala lepiej zrozumieć, jak zarządzać polem, żeby nie tylko zwiększać plony, ale i wspierać bioróżnorodność. No i przy okazji – ten błękitny kolor robi robotę na tle zboża!

Pytanie 13

Ziarno zboża przedstawionego na ilustracji należy do pasz

A. treściwych.

B. przemysłowych.

C. objętościowych soczystych.

D. objętościowych suchych.

Ziarno zboża przedstawione na zdjęciu to typowy przykład pasz treściwych, co według mnie jest kluczową informacją w żywieniu zwierząt gospodarskich. Pasze treściwe to taka grupa, która charakteryzuje się wysoką koncentracją składników odżywczych, szczególnie energii i białka, a niską zawartością włókna surowego (zazwyczaj mniej niż 18%). W praktyce stosuje się je przede wszystkim w żywieniu zwierząt o wysokich wymaganiach produkcyjnych, np. krów mlecznych, trzody chlewnej czy drobiu. Ziarna kukurydzy, które są ukazane na ilustracji, stosuje się bardzo szeroko w gospodarstwach, bo łatwo je magazynować i dawkować. Kukurydza jest świetnym źródłem energii ze względu na wysoką zawartość skrobi, a jej przetworzone formy, jak śruta, są jeszcze łatwiej przyswajalne. W standardach żywienia, zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej, przyjmuje się, że pasze treściwe powinny stanowić podstawę dawki pokarmowej dla zwierząt intensywnie użytkowanych. Moim zdaniem, znajomość tej klasyfikacji bardzo ułatwia planowanie racjonalnego żywienia, a jednocześnie pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego zboża takie jak kukurydza, pszenica czy jęczmień mają tak duże znaczenie w produkcji zwierzęcej. Wiele podręczników branżowych podkreśla, żeby nie przesadzać z udziałem pasz treściwych, bo choć są wydajne, to ich nadmiar może prowadzić do zaburzeń metabolicznych u zwierząt.

Pytanie 14

Podczas głównego przeglądu jesiennego w gnieździe rodziny pszczelej stwierdzono ok. 2 kg miodu.
Ilość pokarmu w tym okresie powinna wynosić minimum 6 kg. Z ilu kg cukru pszczelarz musi zrobić syrop cukrowy (o proporcjach 3:2), aby uzupełnić brakujący "żelazny zapas"?

A. 1 kg

B. 4 kg

C. 2 kg

D. 3 kg

Dobre zrozumienie zagadnienia! Przy jesiennym przeglądzie gniazda pszczelego szczególnie ważne jest zapewnienie tzw. 'żelaznego zapasu' pokarmu, który pozwoli rodzinie pszczelej przetrwać okres bezpożytkowy, czyli zimę. Standard branżowy mówi wyraźnie — minimum 6 kg miodu w gnieździe to podstawa. Jeżeli mamy tylko 2 kg, trzeba uzupełnić brakujące 4 kg. I tu pojawia się sztuka przygotowania syropu cukrowego. Syrop o proporcji 3:2 (czyli 3 części cukru na 2 części wody) stosuje się, bo jest najlepiej przyswajalny przez pszczoły i dobrze imituje konsystencję miodu. Z doświadczenia wiem, że podanie zbyt rzadkiego syropu nie sprawdzi się w chłodnych warunkach – pszczoły mogą nie zdążyć go przerobić i odparować nadmiar wody. Dlatego kalkulując – żeby pszczoły miały 4 kg gotowego „miodu” w plastrach, musisz użyć 4 kg cukru, bo syrop 3:2 po odparowaniu daje mniej więcej objętość cukru. W praktyce, lepiej nie oszczędzać na ilości – zbyt mały zapas często kończy się osłabieniem rodziny lub nawet jej śmiercią na przedwiośniu. Poza tym, podając syrop późno, pszczoły zużyją część zapasu na przeróbkę, więc zawsze warto lekko zaokrąglić ilość w górę. Takie podejście spotyka się w literaturze fachowej i wśród doświadczonych pszczelarzy. Pamiętaj też, żeby syrop podawać ciepły i nie za późno jesienią – idealnie, kiedy temperatura nie spada jeszcze poniżej 10°C, bo wtedy pszczoły są aktywne i dobrze go pobierają.

Pytanie 15

Na podstawie kodu umieszczonego na jajku określ sposób chowu kur.

A. Ekologiczny.

B. Ściółkowy.

C. Z wolnym wybiegiem.

D. Klatkowy.

Oznaczenie na jajku, które zaczyna się od cyfry 1, jednoznacznie wskazuje na chów z wolnym wybiegiem. To nie jest przypadkowy numer – według obowiązujących w Polsce i Unii Europejskiej norm, pierwsza cyfra w kodzie jajka informuje nas o sposobie chowu kur. Kod '1' to właśnie wolny wybieg, co oznacza, że kury mają swobodny dostęp do wybiegu na powietrzu, a nie są zamknięte wyłącznie w budynku. Moim zdaniem, to rozwiązanie jest coraz popularniejsze, bo konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na dobrostan zwierząt. Z mojego doświadczenia wynika, że jajka z „jedynką” często wybierają osoby, którym zależy na bardziej naturalnych warunkach życia kur. W praktyce takie rozwiązania są promowane przez organizacje prozwierzęce i są zgodne z wytycznymi UE, które jasno określają minimalną powierzchnię wybiegu i warunki utrzymania zwierząt. Co ciekawe, na jajku możesz znaleźć też inne cyfry: 0 – to jaja ekologiczne, 2 – chów ściółkowy, 3 – klatkowy. Zawsze warto zwracać uwagę na ten kod, bo poza sposobem chowu można się jeszcze dowiedzieć, z jakiego kraju i regionu pochodzi jajko. Wybierając jajka z wolnego wybiegu, masz realny wpływ na standardy branżowe i wspierasz bardziej zrównoważone praktyki produkcyjne.

Pytanie 16

Brunatne pasożyty widoczne na larwach i poczwarkach pszczół oraz na odwłoku i tułowiu dorosłych osobników są objawem

A. nosemozy.

B. kiślicy.

C. amebiozy.

D. warrozy.

Warroza to jedna z najgroźniejszych chorób pszczół, która w praktyce pszczelarskiej występuje niemal wszędzie. Jej przyczyną jest pasożyt Varroa destructor – roztocz, który żeruje na larwach, poczwarkach oraz dorosłych pszczołach. To właśnie te brunatne pasożyty, widoczne gołym okiem na odwłoku i tułowiu, są charakterystycznym objawem warrozy. Co ciekawe, samice Varroa chowają się w komórkach z czerwiem zamkniętym, gdzie rozmnażają się na larwach i poczwarkach. Z mojego doświadczenia wynika, że regularna kontrola ramek – najlepiej wczesną wiosną i po ostatnim miodobraniu – pozwala na szybkie wykrycie problemu. Warto pamiętać, że same pasożyty nie tylko osłabiają pszczoły przez wysysanie hemolimfy, ale także przenoszą różne wirusy, które mogą dodatkowo pogarszać stan rodziny pszczelej. W praktyce zawodowej korzysta się z różnych metod zwalczania warrozy: od leczenia kwasem szczawiowym czy mrówkowym, przez stosowanie leków na receptę typu amitraz, aż po metody biotechniczne (wycinanie czerwiu trutowego). Najważniejsze, moim zdaniem, to systematyczna profilaktyka i nielekceważenie pojedynczych osobników Varroa w ulu, bo ich liczebność rośnie geometrycznie. W branżowych wytycznych, Polskie Stowarzyszenie Pszczelarzy mocno podkreśla konieczność monitoringu populacji roztoczy i reagowania jeszcze zanim pojawią się objawy widoczne gołym okiem – wtedy ochrona rodzin jest znacznie skuteczniejsza.

Pytanie 17

W gospodarstwach nastawionych na intensywną produkcję mleka, cielęta, przez początkowy okres odpajania mlekiem lub preparatami mleko-zastępczymi, powinny być utrzymywane

A. w indywidualnych kojcach z budkami.

B. w kombiboksach.

C. z matkami.

D. w kojcach zbiorowych.

Wybór indywidualnych kojców z budkami dla cieląt w początkowym okresie odpajania mlekiem to rozwiązanie, które od dawna uznaje się za wzorcowe w profesjonalnych gospodarstwach mlecznych. Taka metoda utrzymania minimalizuje ryzyko przenoszenia chorób, głównie tych, które mogą powodować biegunki i infekcje dróg oddechowych, a to właśnie u młodych cieląt bywa największym problemem. Moim zdaniem to trochę jak z przedszkolakami—jak dzieciak jedno złapie grypę, to zaraz cała grupa kaszle, no a tu chodzi o zdrowie cielaków, więc izolacja dużo daje. Indywidualne boksy z budkami umożliwiają też ścisłą kontrolę nad pobieraniem paszy i wody przez każde zwierzę. Hodowca od razu widzi, czy cielę nie pije, czy nie je, czy może coś się dzieje nie tak. Co więcej, cielęta są mniej zestresowane, mają swoją strefę komfortu, łatwiej się przyzwyczajają do otoczenia i nowych bodźców. W wielu krajach, szczególnie tam, gdzie stawia się na jakość i zdrowotność stada, taki sposób utrzymania młodych zwierząt to absolutny standard. Niby proste rozwiązanie, a tak wiele daje—lepsza kondycja, mniejsza śmiertelność, szybszy przyrost masy. Dobrą praktyką jest też regularne mycie i dezynfekcja budek, co jeszcze bardziej ogranicza ryzyko infekcji. To wszystko przekłada się na opłacalność produkcji mleka, bo zdrowe cielęta to przyszłe dobre krowy mleczne.

Pytanie 18

Zaplanowano uprawę facelii błękitnej. W celu zabezpieczenia uprawy przed wzrostem chwastów zastosowane zostaną herbicydy. Najlepszym czasem, aby to zrobić jest

A. okres bezpośrednio po siewie.

B. wczesna wiosna.

C. jesień roku poprzedzającego wysiew.

D. faza trzeciego liścia.

Zdecydowanie najlepszy moment na stosowanie herbicydów w uprawie facelii błękitnej to bezpośrednio po siewie, czyli tzw. faza przedwschodowa. To podejście jest zgodne z dobrą praktyką rolniczą, bo właśnie wtedy gleba jest jeszcze wolna od wschodzących chwastów, a substancja czynna herbicydu może skutecznie działać, zanim pojawią się niepożądane rośliny. Pozwala to na ograniczenie konkurencji chwastów już na samym początku rozwoju facelii, co później przekłada się na lepsze wschody, wyższy plon i po prostu mniej problemów w sezonie. Moim zdaniem, gdy stosujesz herbicyd zaraz po siewie, to nie tylko chronisz potencjał plonotwórczy rośliny, ale też możesz użyć preparatów selektywnych, które są łagodniejsze dla samej facelii. W praktyce bardzo często widać, że w późniejszych fazach rozwoju facelii walka z chwastami jest już znacznie trudniejsza – wiele substancji nie działa na bardzo wyrośnięte chwasty lub może uszkadzać uprawę. Tak naprawdę, jeśli przegapisz ten termin po siewie, to potem już raczej trzeba sięgać po mechaniczne zabiegi lub po prostu pogodzić się z większą presją chwastów. Dobrze jest też pamiętać, że odpowiedni dobór środka i jego dawki zależy od rodzaju gleby – na lżejszych warto być ostrożniejszym, bo herbicydy mogą silniej działać na roślinę uprawną.

Pytanie 19

Po stwierdzeniu której choroby stosuje się zabieg podwójnego przesiedlenia rodziny?

A. Choroby sporowcowej.

B. Zgnilca złośliwego.

C. Zatrucia nektarem.

D. Zaziębienia czerwiu.

Zabieg podwójnego przesiedlenia rodziny pszczelej to klasyczne i według mnie bardzo skuteczne działanie, które stosuje się przede wszystkim w przypadku wykrycia zgnilca złośliwego (czyli amerykańskiego zgnilca czerwiu). Ta choroba bakteryjna jest szczególnie trudna do zwalczenia, bo zarodniki Paenibacillus larvae potrafią przetrwać przez wiele lat w środowisku pasiecznym, na plastrach, ulach i sprzęcie, więc standardowe metody dezynfekcji nie zawsze działają. W praktyce, podwójne przesiedlenie polega na dwustopniowym przeniesieniu rodziny do czystego ula, z jednoczesnym całkowitym usunięciem i utylizacją skażonych plastrów i wyposażenia – najpierw przesiedla się pszczoły bez czerwiu, a po kilku dniach jeszcze raz na kolejne czyste ramki. Dzięki temu radykalnie ogranicza się ryzyko przetrwania zarodników i rozprzestrzeniania się choroby w pasiece. Takie działanie jest zgodne z zaleceniami Inspekcji Weterynaryjnej i podręczników branżowych, bo pozwala uratować zdrowe pszczoły, a jednocześnie nie narażać reszty rodzin. Warto też pamiętać, że w przypadku zgnilca złośliwego niezbędne jest ścisłe przestrzeganie procedur bioasekuracji i ścisły nadzór weterynaryjny – bez tego ryzyko nawrotów i strat w pasiece jest naprawdę wysokie. Z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że to czasochłonne, ale naprawdę skuteczne. Dobrze rozumieć, że w innych chorobach – np. sporowcowej czy zatruciu – tego typu radykalne przesiedlenie nie ma takiego uzasadnienia praktycznego.

Pytanie 20

Wierzba iwa jest pożytkiem

A. późnoletnim.

B. jesiennym.

C. wczesnowiosennym.

D. wczesnoletnim.

Wierzba iwa rzeczywiście jest jednym z najważniejszych pożytków wczesnowiosennych dla pszczół miodnych w Polsce. Jest to bardzo charakterystyczna roślina – kwitnie bardzo wcześnie, nawet już w marcu, zanim inne drzewa czy krzewy zaczną rozwijać swoje kwiaty. To właśnie wtedy, po zimie, pszczoły potrzebują nagłego zastrzyku pyłku i nektaru, a wierzba iwa wręcz ratuje wiele rodzin pszczelich. Z mojego doświadczenia wynika, że w pobliżu pasiek, gdzie rośnie dużo wierzb, pszczelarze mają dużo mniej problemów z osłabieniem rodzin po zimowli. W branży pszczelarskiej podkreśla się, że iwa dostarcza olbrzymiej ilości pyłku, który jest kluczowy do rozwoju czerwiu wczesną wiosną. Warto pamiętać, że sadzenie lub ochrona takich pożytków jest nawet zalecane w ramach dobrych praktyk rolniczych – szczególnie tam, gdzie intensywnie prowadzi się uprawy. Uważa się, że to właśnie obecność pożytków wczesnowiosennych decyduje o sile rodzin na późniejsze pożytki główne, takie jak rzepak czy lipa. W praktyce tacy pszczelarze często wyznaczają specjalne stanowiska dla uli właśnie w pobliżu skupisk wierzb. Moim zdaniem, wierzba iwa jest wręcz nieoceniona na przedwiośniu – warto to zapamiętać, bo to nie tylko wiedza teoretyczna, ona się naprawdę przydaje w praktyce.

Pytanie 21

Na ilustracji przedstawiono larwy szkodnika roślin uprawnych. Jaki to szkodnik?

A. Stonka ziemniaczana.

B. Chrabąszcz majowy.

C. Słodyszek rzepakowy.

D. Bielinek kapustnik.

Stonka ziemniaczana to naprawdę poważny problem w uprawie ziemniaków w Polsce i nie tylko. Na zdjęciu widać typowe larwy – mają one charakterystyczny, pomarańczowo-czerwony kolor oraz czarne plamki po bokach ciała. Z mojego doświadczenia, ich rozpoznanie jest kluczowe, bo właśnie larwy są najbardziej żarłoczne i potrafią w krótkim czasie zniszczyć całe liście roślin. To nie jest błahy szkodnik – w nowoczesnej uprawie korzysta się z systematycznego monitorowania pól i progów szkodliwości, żeby podejmować decyzje o zwalczaniu zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin. Używanie środków chemicznych powinno być ostatecznością, bo stonka łatwo się na nie uodparnia – to już klasyka, jeśli chodzi o ewolucję odporności. Dobrą praktyką jest też łączenie różnych metod: zmianowanie, mechaniczne zbieranie larw, stosowanie preparatów biologicznych, np. na bazie bakterii Bacillus thuringiensis. Ważne, by nie zwlekać z interwencją – moim zdaniem szybka reakcja, jeszcze przed masowym pojawem larw, pozwala znacząco ograniczyć straty plonu. Warto też pamiętać, że stonka bywa wytrwała, a jej monitoring to właściwie obowiązek każdego, kto poważnie myśli o ochronie upraw.

Pytanie 22

Zaraźliwą chorobą bakteryjną atakującą starszy czerw pszczeli jest

A. chroniczny paraliż pszczół.

B. zgnilec złośliwy.

C. choroba sporowcowa.

D. posocznica bakteryjna.

Odpowiedź jest prawidłowa, bo zgnilec złośliwy, znany też jako zgnilec amerykański, to właśnie ta najgroźniejsza i najbardziej zaraźliwa bakteryjna choroba czerwiu pszczelego, szczególnie tego starszego. Wywołuje ją bakteria Paenibacillus larvae. Typowe objawy to rozpadnięty, galaretowaty czerw, nieprzyjemny zapach i charakterystyczne zapadnięcie wieczek komórek. W praktyce hodowlanej nawet jedna zakażona komórka może stanowić ryzyko dla całej pasieki, bo bakteria tworzy oporne na warunki środowiskowe przetrwalniki – mogą one przetrwać w ulach, sprzęcie czy miodzie latami. Dlatego właśnie dobre praktyki branżowe nakazują regularne kontrole rodzin, szczególnie w okresie intensywnego rozwoju czerwiu, a także dezynfekcję sprzętu i w razie wykrycia zgnilca – bezwzględną likwidację chorej rodziny oraz sprzętu, zgodnie z wytycznymi PIWet. Z mojego doświadczenia najważniejsze jest szybkie rozpoznanie pierwszych objawów, bo szybka izolacja pozwala ograniczyć straty. Ciekawostką jest, że zgnilec złośliwy występuje w całej Europie i jest chorobą zwalczaną z urzędu. Wiedza o nim to absolutna podstawa dla każdego, kto na serio myśli o prowadzeniu pasieki.

Pytanie 23

W pasiece prowadzonej metodami ekologicznymi można

A. przycinać skrzydła królowej.

B. stosować lakiery do zabezpieczania uli od wewnątrz.

C. wirować miód z plastrów, na których znajduje się czerw.

D. dokarmiać pszczoły ciastem cukrowym.

Dokarmianie pszczół ciastem cukrowym w pasiece ekologicznej to taki temat, który budzi sporo pytań, ale fakty są dość jasne: w sytuacjach awaryjnych, na przykład przy złych warunkach pogodowych albo wyjątkowo słabym pożytku, dopuszcza się stosowanie ciasta cukrowego, oczywiście pod pewnymi warunkami. Wymaga się, żeby użyty cukier był ekologiczny, czyli pochodził z certyfikowanych upraw – to jest kluczowe, bo chodzi o to, żeby nie wprowadzać do ula żadnej chemii czy szkodliwych pozostałości po konwencjonalnym rolnictwie. Tak naprawdę, ekologiczną pasiekę obowiązują ścisłe wytyczne – na przykład zgodnie z rozporządzeniem UE 848/2018 i 2020/464, dokarmianie może być prowadzone tylko w przypadkach zagrożenia życia rodziny pszczelej, a nie rutynowo. Normalnie preferuje się zostawienie pszczołom odpowiedniej ilości własnego miodu, ale życie pokazuje, że czasem można się znaleźć pod ścianą i wtedy ciasto cukrowe – oczywiście z odpowiednim certyfikatem – staje się wyjściem awaryjnym. Moim zdaniem to sensowne, bo dbałość o dobrostan rodziny pszczelej jest tu najważniejsza. Sam miałem okazję widzieć, jak takie kryzysowe dokarmianie ratuje pasiekę przed osypaniem się wczesną wiosną. Ważne jest, żeby nie nadużywać tej praktyki, bo to nie jest zgodne z duchem ekologii. Warto pamiętać, że wszystkie inne metody ingerencji – jak sztuczne podkarmianie syropem cukrowym czy długotrwałe karmienie poza wyjątkowymi sytuacjami – są zdecydowanie niezalecane.

Pytanie 24

Którego sprzętu należy użyć, aby otrzymać baloty przedstawione na ilustracji?

A. Prasy zwijającej.

B. Owijarki bel.

C. Prasy kostkującej.

D. Agregatu ścierniskowego.

To właśnie prasa zwijająca jest odpowiedzialna za formowanie takich charakterystycznych, okrągłych balotów słomy czy siana, jak te na zdjęciu. Z mojego doświadczenia wynika, że ten sprzęt to już praktycznie standard w nowoczesnym gospodarstwie, bo pozwala bardzo wydajnie zebrać materiał z pola. Prasa zwijająca działa tak, że zbiera leżący materiał roślinny i zwija go w cylindryczne bele, które potem łatwo transportować i magazynować. Co ważne, baloty uzyskiwane tą metodą są dość mocno sprasowane, dzięki czemu zajmują mniej miejsca i lepiej się przechowują. Prasy zwijające różnią się od pras kostkujących przede wszystkim kształtem uzyskanego balota – kostkująca tworzy prostopadłościenne kostki, a zwijająca właśnie takie cylindry. Coraz częściej na polskich polach można zauważyć, że to właśnie baloty okrągłe, bo są wygodniejsze do owijania folią (gdy robi się sianokiszonkę), a także łatwiejsze do ładowania na przyczepy. No i na końcu – zgodnie z wytycznymi branżowymi oraz praktyką rolniczą, prasę zwijającą wykorzystuje się właśnie do produkcji tego typu balotów, szczególnie przy zbiorach sianokiszonki, słomy czy siana.

Pytanie 25

U pszczoły wole wchodzi w skład jelita

A. środkowego.

B. przedniego.

C. prostego.

D. tylnego.

Wole pszczoły to bardzo istotny element w ich przewodzie pokarmowym i rzeczywiście, należy ono do jelita przedniego. To nie jest tylko sucha teoria, bo w praktycznym pszczelarstwie wiedza o budowie przewodu pokarmowego pszczoły jest kluczowa – chociażby przy ocenie zdrowotności czy analizie objawów chorób takich jak nosematoza albo zgnilec amerykański. Jelito przednie u pszczoły obejmuje gardziel, przełyk i właśnie wole, które pełni funkcję magazynującą – umożliwia transport nektaru czy wody do ula. Dzięki temu pszczoła może zebrać dużo pokarmu i przynieść go do gniazda, a potem przekazać innym robotnicom, albo zmagazynować w plastrach. W dobrych praktykach hodowlanych często obserwuje się, czy nie dochodzi do patologii w tym odcinku, bo to tutaj mogą gromadzić się szkodliwe substancje, a nawet pestycydy. Z mojego doświadczenia wynika, że początkujący pszczelarze często mylą wole z żołądkiem, ale to są różne struktury – żołądek (jelito środkowe) jest odpowiedzialny za trawienie, natomiast wole to typowy magazyn. Zwróć uwagę, że ta wiedza przydaje się nie tylko podczas diagnozowania chorób, ale też np. przy projektowaniu poidełek czy planowaniu dokarmiania. Warto zapamiętać ten podział, bo potem łatwiej rozumieć, jak funkcjonuje cała pszczela rodzina.

Pytanie 26

Której choroby zwierząt gospodarskich dotyczy zamieszczony opis?

Do zakażenia dochodzi przez głębokie zanieczyszczone rany. Objawy choroby to napięcie mięśni głowy, szyi, zadu, kończyn, chore zwierzęta stoją z zaciśniętymi zębami, uszy są nieruchome, szyja wyprężona, nozdrza rozdęte, oddech jest utrudniony. Chore zwierzę jest podniecone i najmniejszy szelest wywołuje u niego silne ataki drgawek.

A. Szelestnicy.

B. Wąglika.

C. Tężca.

D. Nosówki.

To rzeczywiście opis typowych objawów tężca u zwierząt gospodarskich. Kluczowe jest, że tężec rozwija się po przedostaniu się laseczek Clostridium tetani do organizmu przez głębokie, zanieczyszczone rany. Z moich doświadczeń w pracy ze zwierzętami wynika, że najczęściej dotyka to bydło lub konie po nieodkażonych urazach, zwłaszcza kiedy sprzęt nie jest do końca czysty. Charakterystyczne objawy to tzw. szczękościsk (trismus), napięcie mięśni karku, szyi i zadu, wyprostowana postawa, drgawki i nadwrażliwość na bodźce – czasem człowiek tylko przejdzie obok i już widać nasilenie objawów. Warto pamiętać, że tężec jest chorobą niezwykle niebezpieczną i nawet szybkie leczenie często nie daje pełnej gwarancji powodzenia, dlatego według najlepszych praktyk branżowych kluczowa jest profilaktyka: szczepienia oraz właściwe i szybkie oczyszczanie każdej rany. W codziennej pracy w gospodarstwie zauważam, jak bardzo ważna jest edukacja pracowników na temat higieny i umiejętności rozpoznawania pierwszych objawów chorób takich jak tężec. Niektórzy bagatelizują drobne skaleczenia, a to właśnie wtedy może dojść do zakażenia. W dużych stadach śmiertelność potrafi być bardzo wysoka. Znajomość tych objawów i szybka reakcja, najlepiej zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii, to podstawa dobrych praktyk w hodowli.

Pytanie 27

Jaki będzie efekt prowadzenia orki zawsze na taką samą głębokość?

A. Gleba ulegnie zaskorupieniu.

B. Nastąpi rozwój chwastów.

C. Warstwa orna ulegnie zbryleniu.

D. Powstanie podeszwa płużna.

Efektem prowadzenia orki zawsze na tę samą głębokość jest powstawanie tzw. podeszwy płużnej. To jest bardzo charakterystyczne zjawisko w uprawie roli, które polega na silnym zagęszczeniu warstwy gleby bezpośrednio pod warstwą uprawną, czyli na granicy tego, jak głęboko wchodzi pług. Z mojego doświadczenia wynika, że taka podeszwa płużna potrafi skutecznie utrudnić rozwój systemu korzeniowego roślin – korzenie nie mogą swobodnie przerastać w głąb, przez co dostęp do wody i składników pokarmowych z głębszych warstw gleby jest ograniczony. Przez to rośliny są bardziej podatne na suszę. W praktyce, żeby uniknąć tego problemu, zaleca się stosowanie zmiennej głębokości orki albo wykonywanie orki pogłębiającej co kilka lat, a także korzystanie z innych narzędzi, np. głęboszy. Standardy dobrej praktyki rolniczej mówią wprost, żeby nie przyzwyczajać się do jednej, sztywnej głębokości orki. Osobiście uważam, że to bardzo ważna sprawa, bo naprawdę szkoda później kląć na słabe plony, gdy można było temu zapobiec prostą zmianą metodyki. Podeszwa płużna jest trudna do usunięcia – wymaga czasochłonnych zabiegów, więc lepiej jej nie dopuścić. Warto też pamiętać, że gleba z podeszwy płużnej jest mniej przewiewna i słabiej odprowadza wodę, co sprzyja zastojom i pogarsza warunki siedliskowe.

Pytanie 28

Zgodnie z danymi przedstawionymi w tabeli zapotrzebowanie na miód i pyłek w rodzinie pszczelej jest największe

Produkt	Kolejne miesiące roku												Razem
Produkt	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Razem
Miód	1	1	3	8	15	20	15	13	8	3	2	1	90
Pyłek	-	0,3	1,8	3,6	6,6	8,1	5,4	3,6	0,6	-	-	-	30

A. w lipcu.

B. w maju.

C. w czerwcu.

D. w sierpniu.

To jest dokładnie ten moment w roku, kiedy rodzina pszczela intensywnie się rozwija i potrzebuje najwięcej energii oraz białka – czyli właśnie miodu i pyłku. Czerwiec to czas największego rozwoju czerwienia, budowy plastrów, a zarazem szczytowego nasilenia lotów oraz aktywności zbieraczek. Jeśli spojrzeć na dane z tabeli, zarówno zapotrzebowanie na miód (20 jednostek), jak i na pyłek (8,1 jednostki) osiąga wtedy swoje maksimum w skali roku. To nie jest przypadek – w praktyce pszczelarstwa czerwiec to okres, kiedy pszczoły przygotowują się do najważniejszego pożytku i gromadzenia zapasów na kolejne miesiące. Często na kursach pszczelarskich podkreśla się, że jeżeli w czerwcu rodzina nie będzie miała wystarczającej podaży pyłku, bardzo ucierpi rozwój młodych pszczół, a później ich siła w sezonie spadnie. Moim zdaniem, kto to rozumie, lepiej planuje gospodarkę pasieczną, na przykład dbając o dostęp do roślin pyłkodajnych właśnie w tym okresie czy nawet stosując podkarmianie rozwojowe. To jest też powód, dla którego profesjonalni pszczelarze tak bardzo zwracają uwagę na monitoring siły rodzin i poziomu zapasów w czerwcu – tu decyduje się często siła produkcyjna rodziny na resztę sezonu. Czerwiec to pewnego rodzaju granica – jak się ją dobrze wykorzysta, to później dużo łatwiej o dobre wyniki w pasiece. Branżowe opracowania, np. Państwowego Instytutu Weterynaryjnego, podkreślają, że właśnie w tym miesiącu jest szczytowe zapotrzebowanie na oba te składniki w rodzinie pszczelej. W praktyce, jeśli chcesz mieć silne rodziny i wysokie zbiory miodu, nie możesz lekceważyć tego okresu.

Pytanie 29

Kiszonkę z kukurydzy sporządza się

A. w dołach ziemnych.

B. w zagłębieniach terenu.

C. w kopach.

D. w silosach.

Kiszonkę z kukurydzy najczęściej sporządza się właśnie w silosach i to nie jest przypadek. Silosy zapewniają optymalne warunki fermentacji – są szczelne, łatwo kontrolować w nich dostęp powietrza, a także utrzymać właściwą temperaturę i wilgotność. Dzięki temu proces zakiszania przebiega efektywnie, a straty paszy są minimalizowane. W praktyce rolniczej silosy pozwalają na bardziej równomierny i przewidywalny przebieg fermentacji, co przekłada się na wyższą jakość kiszonki i jej lepszą wartość odżywczą. Moim zdaniem, to właśnie dlatego większość gospodarstw, które naprawdę dbają o wydajność produkcji mleka czy mięsa, stawia na nowoczesne silosy – często nawet z systemami mechanicznymi do ugniatania i pobierania paszy. Kiszonka sporządzona w silosie ma lepsze parametry, można ją łatwiej magazynować i transportować. Dodatkowo, zgodnie z aktualnymi wytycznymi branżowymi, stosowanie silosów jest rekomendowane ze względu na bioasekurację i ochronę środowiska, bo ogranicza wyciek soków kiszonkowych do gleby. Z mojego doświadczenia wynika, że gospodarstwa, które inwestują w dobre silosy, rzadziej mają problem z pleśnią i zepsuciem kiszonki – to niby prosta sprawa, ale na dłuższą metę robi ogromną różnicę.

Pytanie 30

Do poprawy pożytków głównych nadaje się

A. facelia błękitna.

B. robinia akacjowa.

C. ewodia aksamitna.

D. niecierpek Roylego.

Facelia błękitna to naprawdę jeden z najlepszych sposobów na poprawę pożytków głównych w pasiece. Przede wszystkim facelia jest zaliczana do tzw. roślin miododajnych krótkookresowych, a jej wyjątkowo krótki okres wegetacji (około 70 dni od siewu do kwitnienia) pozwala elastycznie planować zasiewy nawet w dość późnym terminie. Co ciekawe, facelia daje bardzo obfite pożytki – w odpowiednich warunkach można uzyskać kilka centnarów miodu z jednego hektara. Kwiaty facelii są bardzo atrakcyjne dla pszczół, nie tylko ze względu na ilość nektaru, ale też na dostępność przez długi okres dnia. Z mojego doświadczenia wynika, że nawet w słabszych sezonach facelia ratuje sytuację, bo kwitnie wtedy, kiedy inne rośliny już nie dają zbyt wielu możliwości. Co ważne, facelia nie jest wymagająca, rośnie nawet na słabszych glebach, a przy tym poprawia strukturę gleby jako roślina fitosanitarna. W rolnictwie ekologicznym to wręcz złoty standard, bo nie wymaga stosowania pestycydów i bardzo dobrze sprawdza się w płodozmianie. Jeśli chodzi o praktyczne aspekty, to warto siać ją pasowo przy polach uprawnych, przy sadach, czy nawet jako poplon. Kto raz spróbował, ten wie, że facelia potrafi uratować sezon pszczelarski, a przy okazji użyźnić glebę. Branżowe podręczniki i wytyczne dla pszczelarzy bardzo często wskazują właśnie na facelię jako wzorcowy przykład rośliny na poprawę pożytków głównych.

Pytanie 31

Z którym nawozem można mieszać mączkę fosforytową?

A. Superfosfatem pylistym.

B. Saletrzakiem.

C. Fosforanem amonu.

D. Solą potasową.

Mączka fosforytowa to nawóz mineralny stosowany w rolnictwie głównie jako źródło fosforu, choć trzeba pamiętać, że jest to forma trudno rozpuszczalna w wodzie. Najlepiej sprawdza się na glebach kwaśnych, gdzie stopniowo udostępnia fosfor roślinom. Mączkę fosforytową można bez problemu mieszać z solą potasową, bo nie zachodzą tu reakcje chemiczne, które mogłyby prowadzić do powstawania związków nieprzyswajalnych dla roślin albo pogorszyć jakość mieszaniny. Takie mieszanie ma sens praktyczny zwłaszcza przy nawożeniu upraw wymagających jednoczesnego dostarczenia potasu i fosforu, na przykład przy wysiewie nawozów pod zboża czy kukurydzę. Z punktu widzenia standardów agrotechnicznych takie połączenie jest bezpieczne i rekomendowane w literaturze zawodowej. W przeciwieństwie do innych nawozów, sól potasowa nie powoduje wytrącania się nierozpuszczalnych soli fosforu. Moim zdaniem zastosowanie tej mieszanki oszczędza czas i pieniądze – w praktyce rolnicy często mieszają oba nawozy tuż przed aplikacją na pole. Warto pamiętać, że przy mieszaniu nawozów zawsze trzeba sprawdzić zalecenia producenta i aktualny stan gleby. W każdej szkole rolniczej uczą, że to jedno z najbezpieczniejszych połączeń, a w gospodarstwach to codzienność.

Pytanie 32

Która z wymienionych metod jest stosowana do zwalczania warrozy u pszczół?

A. Wymiana matki pszczelej.

B. Przesiedlanie rodzin.

C. Wstawianie do gniazda ramek pracy.

D. Zwiększenie objętości gniazda poprzez dodanie ramki z węzą.

Wiele osób początkujących w pszczelarstwie często myli podstawowe zabiegi gospodarcze z rzeczywistymi metodami zwalczania pasożytów takich jak warroza. Wymiana matki pszczelej to zabieg mający na celu poprawę jakości rodziny, głównie poprzez odnowienie linii genetycznej, podniesienie wydajności i ewentualnie zahamowanie nastroju rojowego, ale nie jest to sposób na ograniczenie populacji Varroa destructor. Przesiedlanie rodzin również nie przynosi oczekiwanego efektu, bo przeniesienie pszczół do nowego ula czy lokalizacji nie eliminuje pasożyta – roztocza po prostu przenoszą się razem z pszczołami. Dodanie ramki z węzą i zwiększenie objętości gniazda to natomiast klasyczna technika wykorzystywana przy rozwoju rodzin w okresie intensywnego rozwoju, by zapobiegać nastrojowi rojowemu i zapewnić miejsce do składania jaj przez matkę, ale absolutnie nie wpływa na kontrolę liczebności warrozy. Częsty błąd myślowy polega tu na utożsamianiu ogólnej poprawy warunków w ulu z bezpośrednim zwalczaniem pasożytów, a przecież skuteczna walka z warrozą wymaga bardziej celowanych działań, opartych na biologii samego roztocza. Tylko metody wykorzystujące cykl rozwojowy pasożyta, takie jak ramki pracy czy stosowanie określonych środków leczniczych, rzeczywiście dają wymierne efekty. Warto o tym pamiętać przy planowaniu zabiegów w pasiece – odpowiedni wybór techniki ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i siły rodzin pszczelich przez cały sezon.

Pytanie 33

Które z wymienionych zbóż charakteryzuje się największą mrozoodpornością?

A. Pszenica.

B. Jęczmień.

C. Owies.

D. Żyto.

Żyto rzeczywiście wyróżnia się spośród wszystkich popularnych zbóż w Polsce, jeśli chodzi o mrozoodporność. Ta cecha jest kluczowa, zwłaszcza w naszym klimacie, gdzie zimy potrafią być dosyć surowe i nieprzewidywalne. Żyto potrafi przezimować nawet przy bardzo niskich temperaturach — niektóre odmiany wytrzymują spadki nawet do -25°C, a z dobrym okryciem śnieżnym czasem jeszcze mniej! To właśnie dlatego często wybiera się je do uprawy na słabszych, piaszczystych glebach oraz w rejonach o podwyższonym ryzyku mrozu. Na terenach o mniej stabilnych warunkach pogodowych, żytko zwykle daje pewniejsze plony niż inne zboża ozime. Praktyka rolnicza pokazuje, że w latach o ostrzejszych zimach uprawy np. pszenicy czy jęczmienia ozimego nierzadko ulegają wypadnięciu lub znacznemu osłabieniu, podczas gdy żyto najczęściej wychodzi z tego obronną ręką. Z mojego doświadczenia wynika, że to właśnie żyto bywa głównym zabezpieczeniem dla gospodarstw, które nie chcą ryzykować strat zimowych. W podręcznikach i zaleceniach dla rolników (np. IUNG-PIB) podkreśla się, że żyto może być uprawiane również na glebach nieco słabszych, bo jest bardziej tolerancyjne nie tylko na mróz, ale i na inne stresy środowiskowe, co czyni je bardzo uniwersalnym wyborem przy trudnych warunkach pogodowych. Trochę zapomniane w nowoczesnych uprawach, wciąż zasługuje na uznanie. To taki trochę cichy bohater naszych pól.

Pytanie 34

Podczas postępowania po stwierdzeniu wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt w gospodarstwie, należy się stosować do poleceń

A. najbliższego lekarza weterynarii.

B. powiatowego lekarza weterynarii.

C. wójta.

D. inspekcji sanitarnej.

To właśnie powiatowy lekarz weterynarii ma decydujący głos w sytuacji, gdy w gospodarstwie stwierdzi się chorobę zakaźną zwierząt. Wynika to wprost z obowiązujących przepisów prawa, na przykład z ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. To on wydaje wiążące decyzje i polecenia, których trzeba się bezwzględnie trzymać, bo mają one na celu zahamowanie rozprzestrzeniania się choroby. Praktyka pokazuje, że powiatowy lekarz weterynarii ma nie tylko wiedzę, ale też konkretne narzędzia – może zarządzić np. kwarantannę, nakazać dezynfekcję, określić zakres uboju prewencyjnego czy ustalić ograniczenia w przemieszczaniu się zwierząt. Z mojego doświadczenia wynika, że szybka i pełna współpraca z powiatowym lekarzem weterynarii pozwala znacznie szybciej opanować zagrożenie i ograniczyć straty w stadzie. W praktyce to właśnie ten organ jest w terenie kluczowy – zna lokalne warunki i realia, a przy tym działa w oparciu o procedury Ministerstwa Rolnictwa i Głównego Lekarza Weterynarii. To nie przypadek, że w każdym powiecie jest taki lekarz – to gwarant sprawności i skuteczności działań. Niezależnie od presji czy emocji, to właśnie jego poleceń należy słuchać – i najlepiej od razu, bez zbędnego zwlekania. Takie są po prostu dobre praktyki zarówno w hodowli, jak i w zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi w rolnictwie.

Pytanie 35

Która część żołądka młodych cieląt rozwija się podczas trawienia siana z traw?

A. Trawieniec.

B. Żwacz.

C. Czepiec.

D. Księgi.

Żwacz to zdecydowanie najważniejsza część żołądka w procesie trawienia siana i pasz objętościowych u młodych cieląt, gdy zaczynają one przyjmować pokarmy stałe. W praktyce hodowlanej dużo mówi się o tzw. stymulacji rozwoju żwacza właśnie przez podawanie siana lub dobrej jakości traw, bo to one aktywują mikroflorę bakteryjną w żwaczu. Bakterie te są odpowiedzialne za fermentację celulozy, czego cielęta nie potrafią zrobić same – i to jest kluczowe dla ich późniejszego wzrostu. Warto wiedzieć, że gdy cielęta piją tylko mleko, główną rolę odgrywa trawieniec, ale już przy pierwszych próbach pobierania siana czy nawet starterów, żwacz zaczyna się rozwijać – ścianki stają się grubsze, wzrasta liczba brodawek, a pH się stabilizuje. Z mojego punktu widzenia, to taki naturalny „trening” dla przyszłej krowy mlecznej – im lepiej zadbasz o rozwój żwacza, tym szybciej przejdzie ona na paszę objętościową i będzie lepiej wykorzystywać pasze gospodarskie. Na każdym kursie z chowu bydła powtarza się, że rozwój żwacza jest jednym z głównych celów w odchowie cieląt. Moim zdaniem, bez zrozumienia tej zależności trudno mówić o efektywnym żywieniu cieląt i późniejszej wysokiej wydajności.

Pytanie 36

Która fermentacja powinna zachodzić podczas prawidłowo przebiegającego procesu kiszenia pasz?

A. Octowa.

B. Masłowa.

C. Mlekowa.

D. Propionowa.

W procesie prawidłowego kiszenia pasz powinna dominować fermentacja mlekowa. To właśnie bakterie kwasu mlekowego są kluczowe dla uzyskania dobrej jakości kiszonki – przekształcają one cukry obecne w zielonce w kwas mlekowy. Dzięki temu pH kiszonki szybko spada, środowisko staje się kwaśne i hamuje rozwój niepożądanych drobnoustrojów, takich jak bakterie gnilne, pleśnie czy bakterie masłowe. Praktyka pokazuje, że tylko wtedy, gdy fermentacja mlekowa przebiega sprawnie, kiszonka zachowuje wysoką wartość pokarmową, ma przyjemny zapach i jest chętnie pobierana przez zwierzęta. W branży paszowej zwraca się ogromną uwagę na właściwe przygotowanie surowca – odpowiednie rozdrobnienie, dobry ubój i szybkie zakiszenie. To właśnie ogranicza dostęp tlenu i pozwala bakteriom mlekowym zdominować fermentację. Często stosuje się nawet inokulanty, czyli szczepionki bakteryjne, które jeszcze zwiększają udział korzystnych bakterii mlekowych w procesie. Moim zdaniem, znajomość tych mechanizmów to podstawa w nowoczesnej produkcji pasz objętościowych. Warto pamiętać, że tylko fermentacja mlekowa zapewnia trwałość i bezpieczeństwo kiszonki, co jest zgodne z wytycznymi dobrych praktyk rolniczych.

Pytanie 37

Które narzędzie zootechniczne przedstawiono na ilustracji?

A. Kleszcze do nozdrzy.

B. Uchwyt dla byka.

C. Kleszcze czołowe.

D. Poskrom dla krów.

To, co widzisz na zdjęciu, to poskrom dla krów, czyli bardzo przydatne narzędzie w pracy każdego hodowcy bydła. Moim zdaniem w każdym profesjonalnym gospodarstwie nie powinno go zabraknąć, bo znacznie ułatwia codzienne czynności związane z obsługą zwierząt – na przykład podczas zabiegów weterynaryjnych, inseminacji, czy nawet zwykłego zakładania kolczyków. Poskrom gwarantuje bezpieczeństwo zarówno człowieka, jak i zwierzęcia – ogranicza ruchy krowy i pozwala uniknąć przypadkowych kopnięć czy uderzeń. Z mojego doświadczenia wynika, że dobre ustawienie i odpowiednie dopasowanie poskromu do wielkości zwierzęcia to podstawa – zawsze warto poświęcić chwilę na sprawdzenie wszystkich zabezpieczeń, bo w praktyce, gdy krowa się wyrywa, łatwo o wypadek. Na rynku jest wiele modeli, ale te wykonane z solidnego metalu z gumowymi końcówkami świetnie sprawdzają się w codziennym użytkowaniu i są zgodne z zaleceniami branżowymi dotyczącymi dobrostanu zwierząt. Warto pamiętać, że zgodnie z zasadami BHP oraz dobrymi praktykami hodowlanymi, każde wykorzystanie poskromu musi być krótkotrwałe i nie powodować cierpienia – to nie jest narzędzie do długotrwałego unieruchamiania! Każdy, kto poważnie podchodzi do pracy ze zwierzętami, powinien znać zarówno budowę, jak i sposób wykorzystania tego narzędzia, bo to podstawa bezpiecznej i efektywnej pracy w oborze.

Pytanie 38

Przedstawionym na rysunku szkodnikiem pyłku jest

A. trojszyk ulec.

B. kolczatka.

C. rozkruszek drobny.

D. zakamarnik.

Trojszyk ulec to rzeczywiście właściwa odpowiedź, jeśli chodzi o szkodnika pyłku widocznego na tym rysunku. Ten chrząszcz jest wyjątkowo groźny w magazynach, młynach i wszędzie tam, gdzie przechowywane są produkty zbożowe, w tym także pył zbożowy. Moim zdaniem, w praktyce bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie trojszyka, bo różni się on od innych szkodników swoją budową – ma charakterystyczne, wydłużone pokrywy skrzydeł z równoległymi żłobieniami i stosunkowo wąski tułów. Pracując przy przechowywaniu zbóż, trzeba znać nie tylko jego wygląd, ale i cykl rozwojowy. Larwy trojszyka ulec są niemal niewidoczne gołym okiem, ale to właśnie one powodują największe szkody, bo żerują wewnątrz ziarna, niszcząc jego strukturę. Branżowe standardy zarządzania magazynami zbożowymi zalecają stałą kontrolę obecności tego szkodnika, stosowanie pułapek feromonowych oraz regularne dezynfekcje i dezynsekcje. Ważne, żeby pamiętać, że z mojego doświadczenia, zaniedbanie nawet drobnych ognisk trojszyka może prowadzić do poważnych strat i problemów z jakością produktów. Nawet przepisy sanitarne i normy ISO dla branży spożywczej zwracają uwagę na obowiązek monitorowania obecności tego szkodnika – to podstawa bezpiecznego przechowywania surowców.

Pytanie 39

Przedstawiony na ilustracji przyrząd służy do oznaczania zawartości

A. soli mineralnych w miodzie.

B. pyłku w miodzie.

C. enzymów w miodzie.

D. wody w miodzie.

Przyrząd widoczny na zdjęciu to refraktometr, który służy typowo do oznaczania zawartości wody w miodzie. Metoda refraktometryczna jest uznawana praktycznie na całym świecie jako jedna z najdokładniejszych i najszybszych technik oceny jakości miodu. Z mojego doświadczenia wynika, że refraktometr jest wręcz niezbędny w każdej profesjonalnej pasiece, bo pozwala natychmiast sprawdzić, czy miód nadaje się do wirowania i przechowywania bez ryzyka fermentacji. Standardy branżowe, np. polskie normy PN-88/A-77626, jasno określają maksymalną dopuszczalną zawartość wody w miodzie (najczęściej to 20%). Zbyt wysoka zawartość wody powoduje, że miód łatwo fermentuje i po prostu psuje się w słoiku. Refraktometr działa na zasadzie pomiaru załamania światła przechodzącego przez próbkę miodu – im więcej wody, tym inny jest współczynnik załamania. Praktycznie rzecz biorąc, wystarczy dosłownie kropla miodu, żeby odczytać wynik w kilka sekund. To znacznie lepsze rozwiązanie niż tradycyjne, czasochłonne metody suszenia czy ważenia. Dobrą praktyką jest regularna kalibracja refraktometru i dbanie o czystość pryzmatu, bo nawet niewielkie zabrudzenia mogą przekłamać pomiar. Moim zdaniem, znajomość i praktyczne korzystanie z tego narzędzia naprawdę wyróżnia profesjonalistów w branży pszczelarskiej.

Pytanie 40

Na rysunku przedstawiającym narządy wewnętrzne szyi bydła cyfrą 3 oznaczono

A. przełyk.

B. grasicę.

C. tchawicę.

D. tarczycę.

Tchawica, oznaczona tutaj cyfrą 3, to bardzo charakterystyczny element anatomiczny na przekrojach szyi bydła. Jej budowa jest dość specyficzna – składa się z pierścieniowych chrząstek, które łatwo rozpoznać na każdym schemacie, bo mają taki widoczny pierścieniowaty układ i umożliwiają przesuwanie się powietrza do i z płuc. Co ciekawe, w praktyce weterynaryjnej tchawica jest jednym z tych narządów, które łatwo można zidentyfikować nawet podczas badania palpacyjnego szyi – szczególnie u dorosłego bydła, bo jest dosyć twarda i elastyczna zarazem. W technikum czy na studiach często omawia się jej rolę właśnie w kontekście bezpieczeństwa dróg oddechowych zwierząt – np. przy zakładaniu rur intubacyjnych podczas zabiegów. Moim zdaniem znajomość lokalizacji tchawicy to podstawa nie tylko przy zabiegach chirurgicznych, ale i przy ocenie problemów z oddychaniem – bo czasem nawet drobne zmiany w jej obrębie mogą świadczyć o poważnych schorzeniach. Na różnych rysunkach czy zdjęciach z sekcji zawsze widać te poprzeczne paski – chrząstki tchawicze – i to jest taki klasyczny znak rozpoznawczy. Warto pamiętać, że tchawica leży centralnie, przed przełykiem i zaraz pod skórą, więc jej uszkodzenia czy patologie są stosunkowo łatwe do wykrycia. Z mojego doświadczenia to właśnie tchawica najczęściej jest mylona z przełykiem, dlatego dobrze, że tu była taka odpowiedź!

Rozpocznij nowy egzamin

Powrót do strony głównej