Kwalifikacja: ELE.01 - Montaż i obsługa maszyn i urządzeń elektrycznych
Zawód: Elektromechanik
Kategorie: Maszyny i urządzenia elektryczne Rysunek techniczny i dokumentacja
Symbol graficzny na rysunku przedstawia cewkę przekaźnika
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Symbol, który tu widzisz, to graficzny standardowy znak cewki przekaźnika działającego ze zwłoką przy wzbudzeniu – czyli takiego, który nie reaguje natychmiast po podaniu napięcia, tylko z wyraźnym opóźnieniem. To opóźnienie osiąga się zazwyczaj przez zastosowanie dodatkowych elementów, jak rezystory czy układy RC, a na schematach właśnie taki krzyżyk wewnątrz prostokąta (cewki) to znak rozpoznawczy dla tego typu przekaźników zgodnie z normą PN-EN 60617. W praktyce przekaźniki ze zwłoką przydają się wszędzie tam, gdzie nie chcemy natychmiastowej reakcji na impuls – np. zabezpieczenia maszyn, sekwencyjne załączanie odbiorników czy w automatyce budynków. Sam miałem kiedyś sytuację w rozdzielni, gdzie bez takiego przekaźnika potrafiłby się zrobić niezły zamęt przy chwilowych spadkach napięcia. Moim zdaniem znajomość tych symboli to absolutna podstawa, bo pozwala nie tylko dobrze czytać schematy, ale też projektować układy zgodnie z dobrymi praktykami. Warto też wiedzieć, że spotyka się różne wykonania tych przekaźników – zarówno elektromagnetyczne, jak i elektroniczne, ale zasada działania co do zwłoki pozostaje taka sama. Ważne jest, by na projekcie zawsze zachowywać zgodność ze standardami oznaczeń – to potem bardzo ułatwia życie podczas serwisowania czy modernizacji instalacji.
Wiele osób myli ten symbol z innymi typami cewek przekaźników, co jest całkiem zrozumiałe, bo niektóre schematy potrafią być naprawdę podobne. Cewka z blokadą mechaniczną kojarzy się zwykle z dodatkowymi elementami graficznymi, często jest tam zaznaczony jeszcze specjalny mechanizm blokujący – w praktyce symbol wygląda inaczej, bo musi sugerować obecność fizycznej blokady, a nie po prostu cewki. Jeśli chodzi o przekaźnik polaryzowany, on na schematach bywa oznaczany dodatkowymi symbolami wskazującymi kierunek działania pola magnetycznego, na przykład strzałkami. W tej sytuacji natomiast nie ma takich oznaczeń, więc to raczej nie jest dobry trop. Przekaźniki szybkie, z definicji, działają z bardzo krótkim czasem załączenia i nie stosuje się tam żadnych oznaczeń zwłoki – wręcz przeciwnie, symbol jest najprostszy z możliwych, bez żadnych dodatkowych wstawek. Typowym błędem jest też sugerowanie się wyłącznie kształtem prostokąta, który zawsze reprezentuje cewkę, ale o jej specjalnych właściwościach decydują detale graficzne wewnątrz symbolu. Z mojego doświadczenia wynika, że osoby zaczynające przygodę z automatyką często nie przywiązują wagi do tych szczegółów i potem mają problemy z poprawnym rozpoznawaniem urządzeń na schematach. W praktyce każda z tych funkcjonalności – blokada mechaniczna, polaryzacja czy szybkość działania – ma swoje indywidualne oznaczenie zgodnie z normą PN-EN 60617. W projektowaniu i serwisie bardzo ważne jest, by nie mylić tych symboli, bo może to prowadzić do złego doboru elementu lub błędnej interpretacji działania całego układu. Dlatego zdecydowanie warto nauczyć się tych oznaczeń na pamięć i zawsze dodatkowo sprawdzać w dokumentacji, gdy pojawia się jakakolwiek wątpliwość.