Spektrofotometr to urządzenie, które służy do bardzo precyzyjnego pomiaru barwy, zarówno lakieru, jak i innych powłok, na przykład w motoryzacji czy przemyśle meblarskim. W praktyce stosuje się go, gdy trzeba dobrać dokładnie taki sam odcień podczas naprawy lub podczas kontroli jakości produktu. Spektrofotometr analizuje odbite światło od powierzchni lakieru w różnych długościach fal i na podstawie pomiarów wylicza wartości barwy w przestrzeniach takich jak CIE L*a*b* czy RGB. To narzędzie jest w zasadzie standardem na stanowiskach lakierniczych, bo daje wyniki dużo dokładniejsze niż subiektywna ocena wzrokowa, a dodatkowo eliminuje błąd ludzki. Z mojego doświadczenia, jeśli ktoś korzysta z profesjonalnych systemów doboru lakierów (np. w lakierniach samochodowych), to bez spektrofotometru ani rusz. Warto wiedzieć, że dzięki takim urządzeniom można nie tylko dobrać kolor, ale też zidentyfikować ewentualne różnice spowodowane np. starzeniem się lakieru lub wpływem różnych podłoży. Co ciekawe, niektóre modele pozwalają na tworzenie własnych baz kolorystycznych i automatyczne porównywanie z istniejącymi wzorcami. W branży lakierniczej korzystanie ze spektrofotometru to już właściwie nie opcja, a wymóg, bo klient oczekuje idealnej powtarzalności barwy.
Wybór odpowiedniego narzędzia do pomiaru barwy lakieru to dość częsty temat nieporozumień, zwłaszcza na początku nauki technologii lakierniczych. Pojęcie barwy jest ściśle związane z właściwościami optycznymi powierzchni, więc wymaga użycia urządzeń, które potrafią analizować światło odbite w określonych zakresach długości fal. Dozymetr najczęściej kojarzy się z pomiarami promieniowania jonizującego, a nie z analizą barwy czy właściwości optycznych – to narzędzie, które przydaje się np. w laboratoriach fizycznych lub w energetyce jądrowej. Manometr z kolei służy do pomiaru ciśnienia, chociaż wiem, że czasami można się pomylić, bo brzmi dość technicznie i może wydawać się uniwersalny. Nie ma jednak żadnego związku z oceną koloru, nawet pośrednio – wykorzystuje się go w pneumatyce lub hydraulice. Lepkościomierz natomiast ocenia gęstość cieczy i czas jej przepływu, czyli pozwala sprawdzić, czy lakier ma właściwą konsystencję do aplikacji, ale nie udzieli informacji o jego barwie. Częstym błędem jest mylenie narzędzi do oceny parametrów materiału z tymi, które mierzą właściwości optyczne. Moim zdaniem warto pamiętać, że precyzyjne pomiary kolorystyczne wymagają urządzeń specjalistycznych, właśnie takich jak spektrofotometr, który jest zgodny z międzynarodowymi standardami branżowymi (np. ISO 7724 czy ASTM D2244). Praktyka pokazuje, że próby wykorzystania innych narzędzi, nawet bardzo zaawansowanych, ale nieprzystosowanych do analizy barwy, po prostu się nie sprawdzają. Przede wszystkim dlatego, że nie rejestrują one ani długości fali światła, ani nie analizują odbicia czy absorpcji. W lakiernictwie i przemyśle powłok ochronnych, gdzie odcień ma kluczowe znaczenie, stosowanie spektrofotometru jest nie tylko wygodne, ale wręcz konieczne, aby spełnić oczekiwania klientów dotyczące jakości i powtarzalności koloru.