Element oznaczony jako X to filtr powietrza i to jest bardzo ważny komponent w każdym układzie pneumatycznym. Jego głównym zadaniem jest oczyszczanie sprężonego powietrza z zanieczyszczeń mechanicznych, takich jak pył, rdza czy cząstki oleju. Z mojego doświadczenia wynika, że zaniedbanie filtra prowadzi do szybszego zużycia i awarii elementów pneumatyki, na przykład zaworów czy siłowników. Filtr powietrza instaluje się zawsze na początku układu, żeby cała instalacja była maksymalnie chroniona. W praktyce warsztatowej co jakiś czas trzeba go czyścić lub wymieniać wkład filtracyjny – niektórzy o tym zapominają, a potem są zdziwieni, że siłowniki się zacinają. W normach, np. PN-EN ISO 4414, jasno wskazuje się, jak ważne jest prawidłowe filtrowanie powietrza dla żywotności całego układu. Warto pamiętać, że dobry filtr nie tylko wydłuża życie komponentów, ale też zapewnia stabilność pracy maszyn i bezpieczeństwo obsługi. Osobiście uważam, że to jeden z tych elementów, na których nie warto oszczędzać – nawet najlepszy zawór czy siłownik nie wytrzyma długo bez czystego powietrza. Na schematach filtr powietrza oznaczany jest zwykle właśnie w taki sposób jak tutaj – kwadrat z przekątną. Dobrze jest pamiętać ten symbol, bo pojawia się prawie w każdym układzie pneumatycznym.
Schematy pneumatyczne bywają mylące i łatwo pomylić poszczególne symbole, zwłaszcza jak nie ma się jeszcze dużego doświadczenia. Często spotykam się z sytuacją, gdzie ktoś bierze filtr powietrza za manometr, bo oba pojawiają się blisko siebie na rysunkach. Jednak manometr to urządzenie do pomiaru ciśnienia, zazwyczaj ma symbol okręgu z igłą i umieszczany jest już za elementami przygotowania powietrza, żeby na bieżąco monitorować ciśnienie robocze w układzie. Smarownica natomiast ma inny symbol, zwykle ze strzałką wskazującą dozowanie oleju do powietrza – jej zadanie to naolejanie powietrza, ale montuje się ją dalej w szeregu, po filtrze i ewentualnie po regulatorze ciśnienia. Z kolei zawór redukcyjny, który tu się pojawia, służy do utrzymania zadanego ciśnienia w instalacji, ograniczając je, jeśli trzeba – jego symbol to prostokąt z ukośną strzałką, a nie kwadrat z przekątną. W praktyce błędne rozpoznawanie tych elementów skutkuje nieprawidłowym montażem układów pneumatycznych, co prowadzi do awarii lub nieefektywnej pracy sprzętu. Warto zawsze mieć pod ręką aktualne normy i wzory schematów, bo symbole mogą się różnić zależnie od producenta czy kraju, ale podstawowe zasady pozostają niezmienne. Moim zdaniem, najczęstszy błąd to patrzenie tylko na sąsiednie elementy i brak analizy całego przebiegu ścieżki powietrza. W przypadku filtrów pamiętaj, że zawsze są na początku – bo muszą wyłapać zanieczyszczenia jeszcze zanim powietrze dotrze do delikatnych elementów. Brak tej świadomości prowadzi do pomyłek, które później wychodzą już w praktyce, przy eksploatacji instalacji.