Cyfra 7 na rysunku mikrometru wskazuje zacisk ustalający – to właśnie ten element umożliwia zablokowanie wrzeciona w konkretnej pozycji podczas pomiaru. Moim zdaniem to jeden z najbardziej niedocenianych, a jednocześnie bardzo przydatnych elementów w codziennej pracy z mikrometrem. Zacisk ustalający, znany też jako dźwignia zaciskowa albo śruba blokująca, pozwala na unieruchomienie wrzeciona po uzyskaniu właściwego pomiaru, dzięki czemu można spokojnie odczytać wynik – nawet jeśli musisz oderwać rękę od przyrządu albo przekazać mikrometr innej osobie. W praktyce spotykam się z tym, że wielu uczniów lekceważy ten detal, a on naprawdę robi różnicę, jeśli chodzi o powtarzalność i precyzję odczytów. W standardach przemysłowych (np. PN-EN ISO 3611) zaleca się stosowanie zacisku podczas pomiarów wymagających dużej dokładności, zwłaszcza gdy mierzymy małe elementy lub serie detali. Przy dobrze ustawionym zacisku nie grozi nam przesunięcie wrzeciona i zafałszowanie wyniku. Co ciekawe, w nowszych modelach mikrometrów część producentów ulepsza ten element, by można go było obsługiwać jedną ręką. Warto wyrobić sobie nawyk korzystania z zacisku, bo to naprawdę wpływa na powtarzalność i wiarygodność pomiarów – szczególnie gdy działasz pod presją czasu albo w nie do końca komfortowych warunkach warsztatowych.
Wybór innej cyfry niż 7 jako oznaczenia zacisku ustalającego na rysunku mikrometru bardzo często wynika z mylnego rozpoznania poszczególnych części przyrządu lub z zamieszania pomiędzy podobnie wyglądającymi elementami. Mikrometr, choć z pozoru prosty, ma kilka charakterystycznych części, które łatwo pomylić, zwłaszcza jeśli ktoś nie miał okazji pracować z tym narzędziem na co dzień. Przykładowo, cyfra 1 oznacza ramę mikrometru – to główna, masywna część dająca stabilność całej konstrukcji. Z kolei cyfra 2 wskazuje mierzoną część, a nie żaden element mechanizmu mikrometrycznego czy blokującego. Część oznaczona cyfrą 8 to natomiast pokrętło sprzęgła (tzw. sprzęgiełko cierne), które służy do precyzyjnego dociśnięcia wrzeciona do mierzonego elementu, ale nie pełni funkcji blokady pozycji. Bardzo często spotykam się z tym, że uczniowie mylą sprzęgiełko ze śrubą zaciskową – to jeden z najczęstszych błędów początkujących. Sprzęgiełko umożliwia uzyskanie stałej siły docisku, natomiast zacisk ustalający blokuje mechanicznie wrzeciono, zapobiegając przypadkowym przesunięciom podczas odczytu. W dobrych praktykach pomiarowych zawsze podkreśla się rolę rozróżnienia tych mechanizmów – każda z tych części ma swoją ściśle określoną funkcję. Mylenie sprzęgiełka ze śrubą zaciskową prowadzi do błędów w odczycie i mało precyzyjnego użytkowania mikrometru. Według norm branżowych i instrukcji producentów zawsze zaleca się korzystanie z zacisku ustalającego w sytuacjach wymagających wysokiej dokładności – a to właśnie element oznaczony na rysunku cyfrą 7. Warto jeszcze raz przyjrzeć się schematom i zapamiętać układ części mikrometru, bo to naprawdę ułatwia późniejszą pracę i eliminuje pomyłki w trakcie pomiarów.