Kwalifikacja: MEP.01 - Montaż i naprawa maszyn i urządzeń precyzyjnych

Często można natknąć się na przekonanie, że koło wariatorowe jest częścią przekładni zębatej, falowej albo łańcuchowej, ponieważ wszystkie te mechanizmy służą do zmiany przełożenia i przenoszenia napędu w maszynach i pojazdach. Jednak każda z tych przekładni działa w zupełnie inny sposób i wykorzystuje całkiem inne elementy robocze. Przekładnia zębata opiera się na współpracy kół zębatych – tutaj nie ma miejsca na wariator, bo zmiana przełożenia następuje przez przesuwanie lub przełączanie zębów, a nie przez zmianę średnicy roboczej. Przekładnia łańcuchowa z kolei wymaga współpracy łańcucha z kołami zębatymi, a taki układ nie umożliwia płynnej regulacji przełożenia tak jak wariator. Falowa natomiast wykorzystuje elastyczność i specyficzne odkształcenia elementów, by uzyskać dużą dokładność i przełożenie, ale również nie przewiduje zastosowania kół stożkowych, które płynnie zmieniają średnicę roboczą. Moim zdaniem czasem można się pomylić, bo w praktyce spotykamy bardzo różne rozwiązania, ale kluczowe jest zrozumienie zasady pracy – wariator działa tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z pasem klinowym poruszającym się po ruchomych tarczach. Częstym błędem jest utożsamianie wszelkich przekładni ze zmianą prędkości obrotowej, ale nie każda pozwala na płynną, automatyczną regulację bez zatrzymywania maszyny. Z mojego doświadczenia wynika, że znajomość budowy i działania przekładni pasowej z kołem wariatorowym ułatwia dobór właściwego napędu do aplikacji, gdzie potrzeba elastyczności i prostoty eksploatacji. Jeśli ktoś zaliczył to koło do przekładni innych niż pasowa, to raczej nie miał w głowie obrazu mechanizmu, w którym pas zmienia swoją pozycję na stożkowych tarczach. Warto jeszcze spojrzeć na zalecenia producentów maszyn – niemal zawsze podkreślają, że wariatory to domena przekładni pasowych, co potwierdzają też normy PN czy ISO dotyczące budowy napędów mechanicznych.