Prawidłowo – cyfra 2 na przekroju wału przeciwpowodziowego oznacza skarpę odpowietrzną, czyli tę część zbocza wału, która jest zwrócona w stronę suchą, od strony lądu, przeciwległą do kierunku naporu wody. W praktyce w hydrotechnice przyjmuje się, że strona, na którą działa woda podczas wezbrania, to skarpa odwodna, a strona przeciwna – właśnie odpowietrzna. Ma to duże znaczenie przy projektowaniu i utrzymaniu wałów, bo obie skarpy pracują inaczej i inaczej się je zabezpiecza. Skarpa odpowietrzna jest narażona głównie na przesiąki, filtrację wody przez korpus wału i podłoże oraz na uszkodzenia mechaniczne, np. przez pojazdy, sprzęt koszący, czasem przez zwierzęta. Dlatego, zgodnie z wytycznymi IMGW i standardami utrzymania wałów, skarpę odpowietrzną utrzymuje się zwykle w zadarnieniu, z łagodnym spadkiem, bez kolein i bez głębokich nor. W praktyce terenowej, gdy stoisz na wale i patrzysz w stronę rzeki – za plecami masz skarpę odpowietrzną. To pomaga się nie pomylić. Moim zdaniem warto też kojarzyć, że na skarpie odpowietrznej częściej lokalizuje się np. dojazdy eksploatacyjne, schody, ścieżki inspekcyjne, a także elementy odciążające, bo tam jest łatwiejszy dostęp podczas akcji przeciwpowodziowych. Dobra znajomość rozróżnienia skarpy odwodnej i odpowietrznej to absolutna podstawa przy czytaniu przekrojów wałów, dokumentacji technicznej oraz przy opisywaniu uszkodzeń w protokołach przeglądów.
Na przekroju wału przeciwpowodziowego bardzo łatwo się pomylić, bo wszystkie elementy wyglądają podobnie, a nazwy są dość techniczne. W tym pytaniu kluczowe jest rozróżnienie między stroną odwodną a odpowietrzną oraz świadomość, gdzie znajduje się korona wału i gdzie mogą być lokalizowane elementy uszczelniające. Skarpa odwodna to ta część wału, która bezpośrednio styka się z wodą podczas wezbrania – jest zwrócona w stronę rzeki, zbiornika lub innego cieku. Na schematach jest zawsze po stronie naporu wody. Cyfra 2 zazwyczaj oznacza skarpę po przeciwnej stronie, czyli od strony lądu, więc utożsamianie jej ze skarpą odwodną wynika z odwrócenia w głowie kierunków lub z automatycznego założenia, że „ta bardziej stroma” to zawsze odwodna. To typowy błąd: patrzymy na rysunek abstrakcyjnie, a nie w odniesieniu do kierunku przepływu wody. Z kolei ekran szczelny kojarzy się wielu osobom z pionowym elementem przecinającym korpus wału. I słusznie, bo ekran (np. z iłu, bentonitu, ścianki szczelnej) służy do ograniczenia filtracji wody przez wał i podłoże. Jednak na schemacie jest on pokazany jako wewnętrzny element korpusu, a nie jako zewnętrzna skarpa. Oznaczenie cyfrą 2 opisuje właśnie zewnętrzne nachylenie zbocza, a nie konstrukcję wewnętrzną. Korona wału natomiast to górna, pozioma część, po której często biegnie droga technologiczna lub ścieżka inspekcyjna. To ona jest oznaczana na rysunkach jako odrębny element, zwykle innym numerem (tutaj 3). Mylenie korony ze skarpą wynika często z pobieżnego spojrzenia na rysunek – ktoś widzi górę wału i automatycznie przypisuje jej numer obok. W praktyce hydrotechnicznej rozpoznanie, gdzie jest skarpa odwodna, gdzie odpowietrzna, a gdzie korona, jest ważne przy planowaniu umocnień, drenaży i przy prowadzeniu akcji przeciwpowodziowych. Dlatego warto ćwiczyć czytanie przekrojów: zawsze najpierw ustal stronę wody, potem stronę lądu, a dopiero później dopasowuj nazwy do numerów. To bardzo upraszcza sprawę i pozwala uniknąć takich pomyłek.
