Prawidłowa odpowiedź to 29,9 mm, bo w tym pytaniu chodzi o dolny wymiar graniczny, czyli najniższą dopuszczalną wartość wymiaru po uwzględnieniu tolerancji. Jeżeli mamy wymiar nominalny 30 mm i tolerancję zapisaną jako +0,2 i -0,1, to liczymy dolną granicę tak: 30 mm (nominał) minus 0,1 mm (odchyłka dolna), co daje 29,9 mm. To jest właśnie ten wymiar, poniżej którego detal nie spełnia już wymagań rysunku technicznego. Praktyka pokazuje, że w pracy na produkcji i kontroli jakości umiejętność szybkiego ustalania dolnej i górnej granicy wymiaru to podstawa – na przykład podczas ustawiania maszyny skrawającej czy przy odbiorze gotowej części przez kontrolera. Jest to zgodne z normami ISO dotyczącymi tolerancji wymiarowych, gdzie każda tolerancja określa dwa limity: dolny i górny. Moim zdaniem, zrozumienie tego mechanizmu sprawia, że potem jest o wiele łatwiej czytać rysunki techniczne i unikać reklamacji w przyszłości. Warto też zwracać uwagę, że takie oznaczenie tolerancji spotyka się codziennie w branży mechanicznej – choćby przy produkcji wałków, otworów czy podzespołów maszyn. Dobrze jest zapamiętać, że dolny wymiar graniczny zawsze obliczamy, odejmując od wymiaru nominalnego wartość minusa – i nie ma tu miejsca na zgadywanie, liczy się matematyka i precyzja.
Wiele osób ma problem z prawidłowym określeniem dolnego wymiaru granicznego szczególnie wtedy, gdy wartości tolerancji nie są symetryczne. Z mojego doświadczenia wynika, że najczęstszym błędem jest mechaniczne odejmowanie od wymiaru nominalnego odchyłki górnej, albo wręcz dodawanie jej do nominału, co prowadzi do zafałszowania granic wymiaru. W tym przypadku wymiar nominalny wynosi 30 mm, a tolerancja to +0,2/-0,1. Błędne odpowiedzi typu 29,8 mm czy 30,1 mm wynikają często z pomylenia znaków – ktoś odejmuje górną tolerancję (0,2 mm) zamiast dolnej (0,1 mm), albo odwrotnie, dodaje dolną odchyłkę do nominału, co mija się z zasadą określania granic. 30,2 mm to górny wymiar graniczny – czyli najwyższa dopuszczalna wartość, a nie dolna! Z kolei wynik 29,8 mm może się pojawić, jeśli ktoś mechanicznie odejmie obie wartości tolerancji albo pomyli się w obliczeniach. W praktyce przemysłowej takie nieprawidłowe rozumienie tolerancji prowadzi do konfliktów na linii produkcja–kontrola jakości, a nawet do powstawania braków i reklamacji od klientów. Warto pamiętać, że standardy techniczne, takie jak normy ISO 286, jasno określają: dolny wymiar graniczny to wymiar nominalny minus odchyłka dolna. Brak tej świadomości skutkuje błędnym interpretowaniem rysunków technicznych i niestety często powtarza się na egzaminach czy w praktyce zawodowej. Warto więc zawsze sprawdzić, czy odczytujemy tolerancję w prawidłowy sposób i nie mieszać odchyłki górnej z dolną. Zdecydowanie polecam ćwiczenie takich zadań na różnych przykładach, bo to potem bardzo przydaje się w pracy.