Usługi opiekuńcze to właśnie to, co jest kluczowe w przypadku osób starszych, samotnych, które mają trudności z samodzielnym funkcjonowaniem. System pomocy społecznej w Polsce przewiduje wsparcie dla takich osób w ramach ustawy o pomocy społecznej, i nie chodzi tu tylko o wsparcie finansowe, ale przede wszystkim o realną, codzienną pomoc w miejscu zamieszkania. Mam na myśli takie rzeczy jak robienie zakupów, gotowanie, porządki, pomoc w utrzymaniu higieny osobistej czy nawet zwykła obecność drugiego człowieka. Z mojego doświadczenia wynika, że wiele starszych osób, szczególnie tych samotnych, bardzo ceni sobie te usługi. Często nawet bardziej niż zasiłki. Standardem w pracy socjalnej jest indywidualne podejście do potrzeb klienta – jeżeli deficyty zdrowotne utrudniają samoopiekę, to usługi opiekuńcze są rozwiązaniem numer jeden. Państwo ma obowiązek zapewnić takie wsparcie, jeśli są spełnione odpowiednie kryteria. I faktycznie, to rozwiązanie sprawdza się w praktyce – pozwala zachować seniorom względną samodzielność i godność, nie wyłączając ich z życia społecznego. W codziennej praktyce widać, jak bardzo system opiekuńczy opiera się właśnie na takich formach pomocy, a nie tylko przekazywaniu pieniędzy czy leków.
Wiele osób sądzi, że wsparcie państwa dla osób starszych ogranicza się głównie do świadczeń finansowych albo refundacji leków, ale takie podejście jest uproszczeniem. W rzeczywistości dostęp do bezpłatnych leków nie jest powszechnie gwarantowany w ramach pomocy społecznej – to raczej rozwiązanie dostępne w określonych programach zdrowotnych, najczęściej po spełnieniu konkretnych warunków medycznych, a nie socjalnych. Zasiłek celowy z kolei służy do jednorazowego wsparcia, głównie w sytuacjach nagłych (jak awaria pieca czy nagłe wydatki na leki), więc nie jest to systematyczna pomoc dla osób z trwałymi deficytami w samoopiece. Zasiłek okresowy natomiast to wsparcie finansowe przyznawane na określony czas, kiedy ktoś nie może podjąć pracy lub jego dochody są naprawdę niskie, ale to tylko pieniądze – nie rozwiązuje codziennych problemów, które mają osoby niesamodzielne. Typowym błędem myślowym jest utożsamianie pomocy społecznej wyłącznie z przekazywaniem pieniędzy lub refundacją leków, podczas gdy istotą profesjonalnej opieki nad osobami starszymi są właśnie usługi opiekuńcze dostarczane przez wykwalifikowane osoby. Prawo i dobre praktyki branżowe jasno wskazują, że celem jest przede wszystkim umożliwienie seniorom pozostania w swoim środowisku jak najdłużej, a to wymaga obecności opiekuna, a nie tylko finansowego wsparcia. Praktyka pokazuje, że bez usług opiekuńczych osoby z poważnymi deficytami zdrowotnymi bardzo szybko tracą samodzielność i często są kierowane do placówek całodobowych, co nie zawsze jest dla nich korzystne. Tak więc, aby realnie poprawić jakość życia osób starszych, trzeba patrzeć szerzej niż tylko na zasiłki czy leki – kluczowe są właśnie usługi opiekuńcze.