Wybrałeś skalę Lawtona, co faktycznie jest najlepszym wyborem do oceny umiejętności gospodarowania środkami finansowymi oraz samodzielnego robienia zakupów przez podopiecznego. Skala Lawtona, a dokładniej Skala Oceny Instrumentalnych Czynności Życiowych (IADL – Instrumental Activities of Daily Living), została stworzona właśnie po to, by mierzyć bardziej złożone, ale bardzo praktyczne aspekty codziennego funkcjonowania osób starszych czy przewlekle chorych. Nie chodzi tu tylko o podstawową samoobsługę, ale między innymi właśnie o zarządzanie pieniędzmi, korzystanie z telefonu, robienie zakupów, utrzymanie porządku w domu, gotowanie, a nawet korzystanie z transportu publicznego. Z mojej praktyki wynika, że posługiwanie się tą skalą pozwala naprawdę dobrze ocenić poziom samodzielności podopiecznego, co potem przekłada się na trafniejsze planowanie opieki i wspieranie autonomii seniora. Warto pamiętać – skala Lawtona jest uznawana za standard również w wielu placówkach opiekuńczych, a jej wyniki często stanowią podstawę do podejmowania decyzji o zakresie pomocy czy nawet kwalifikowaniu do świadczeń. Myślę, że każda opiekunka powinna znać ten arkusz i umieć go stosować w praktyce, bo to bardzo ułatwia codzienną pracę i kontakt z rodziną podopiecznego.
W tym pytaniu łatwo się pomylić, bo wszystkie wymienione skale są mocno zakorzenione w branży opiekuńczej i często się o nich słyszy. Jednak tylko jedna z nich – skala Lawtona – została opracowana specjalnie do oceny takich umiejętności, jak zarządzanie finansami czy samodzielne robienie zakupów. Skala Barthel skupia się głównie na podstawowych czynnościach dnia codziennego, takich jak jedzenie, mycie się, ubieranie czy przemieszczanie. To bardziej baza do oceny podstawowej samodzielności fizycznej, nie obejmuje natomiast złożonych czynności, do których zalicza się gospodarowanie pieniędzmi. Skala Katza operuje podobnie – ocenia sześć prostych czynności samoobsługowych, jak kąpiel, ubieranie, korzystanie z toalety, poruszanie się, kontrola zwieraczy i jedzenie, ale brakuje tam oceny bardziej zaawansowanych, instrumentalnych czynności życiowych. Skala Douglasa natomiast jest używana znacznie rzadziej i raczej nie znajduje zastosowania w ocenie funkcji związanych z finansami czy zakupami; jej zakres jest ograniczony, a w praktyce branżowej prawie się jej nie stosuje. Często spotykanym błędem jest utożsamianie wszystkich narzędzi do oceny sprawności z tymi bardziej szczegółowymi, przez co można odruchowo wybrać Barthel lub Katza, bo są szeroko znane – jednak do oceny właśnie takich spraw jak zarządzanie finansami eksperci rekomendują wyłącznie skalę Lawtona. Warto odróżniać ocenę czynności podstawowych (ADL) od czynności instrumentalnych (IADL), bo to kluczowe w praktyce opiekuńczej, szczególnie przy planowaniu indywidualnego wsparcia.