Zmętnienie rogówki raczej nie jest typowym objawem jaskry pierwotnej wrodzonej, choć czasem pojawia się w późniejszych etapach, zwłaszcza gdy ciśnienie śródgałkowe bardzo długo utrzymuje się na wysokim poziomie. Standardowo jednak, przy klasycznych przypadkach tej formy jaskry, na pierwszym planie są objawy takie jak łzawienie, światłowstręt czy kurcz powiek. Moim zdaniem – i większość podręczników okulistycznych też to podkreśla – zmętnienie rogówki pojawia się rzadziej i jest już raczej skutkiem ubocznym przewlekłego nadciśnienia niż objawem pierwotnym, którego można się spodziewać na starcie. W praktyce klinicznej, kiedy trafia do okulisty niemowlę podejrzane o jaskrę wrodzoną, to zawsze sprawdzamy, czy są obecne typowe triady objawów, ale zmętnienie rogówki traktujemy już jako sygnał, że sprawa zaszła dość daleko. To ważne, bo szybka diagnostyka i leczenie daje szansę na zahamowanie rozwoju zmian w gałce ocznej, zanim dojdzie do nieodwracalnych uszkodzeń. Więc, jeśli pytanie dotyczy typowych, charakterystycznych objawów, to właśnie zmętnienie rogówki wypada z tej listy. Dobrze pamiętać o tym przy rozpoznawaniu klinicznych obrazów jaskry u dzieci, bo czasem łatwo się zasugerować spektakularnymi zmianami, które jednak są późniejsze.
Wybierając łzawienie, światłowstręt lub kurcz powiek jako objawy niecharakterystyczne dla jaskry pierwotnej wrodzonej, można łatwo wpaść w pułapkę uproszczonego myślenia o patofizjologii tej choroby. Wszystkie te symptomy składają się na tzw. triadę objawów klasyczną dla tej postaci jaskry. Łzawienie pojawia się w odpowiedzi na podrażnienie powierzchni oka przez podwyższone ciśnienie śródgałkowe. Z kolei światłowstręt jest bardzo charakterystyczny – dzieci przymykają oczy i unikają jasnych miejsc, właśnie przez zwiększoną wrażliwość rogówki. Kurcz powiek wynika z dyskomfortu i bólu, ale też z ochronnej reakcji na światło. W praktyce klinicznej te objawy stanowią alarmujący sygnał i są podstawą kierowania dziecka do dalszej diagnostyki okulistycznej. Typowym błędem jest traktowanie tych objawów jako niespecyficznych, ale to one pozwalają na szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia, zanim dojdzie do poważnych powikłań. W przeciwieństwie do zmętnienia rogówki, które pojawia się dopiero w bardziej zaawansowanym stadium, łzawienie, światłowstręt i kurcz powiek występują wcześnie i są bardzo charakterystyczne nawet dla początkujących przypadków. Najlepsze podręczniki branżowe oraz standardy Polskiego Towarzystwa Okulistycznego podkreślają, jak ważne jest szybkie wyłapanie tych właśnie objawów. Zwracanie uwagi na nie skraca czas do postawienia diagnozy i daje większe szanse na zachowanie funkcji wzroku. Z mojego doświadczenia wynika, że to właśnie one najczęściej niepokoją opiekunów i prowadzą do wizyty u specjalisty. Warto więc unikać myślenia, że są mniej istotne w kontekście jaskry wrodzonej, bo praktyka pokazuje zupełnie inaczej.