Kwalifikacja: MED.04 - Świadczenie usług medycznych w zakresie ortoptyki

W pytaniu o ustalenie przyczyny zeza jawnego u 4-letniego dziecka wiele osób skupia się na pojedynczych faktach z wywiadu, które jednak – gdy się nad nimi zastanowić – nie mają bezpośredniego znaczenia w identyfikacji przyczynowej. Informacja o stosowaniu metody obturacji, czyli zasłanianiu jednego oka, dotyczy leczenia niedowidzenia, a nie samej genezy zeza. To jest częsta pułapka w myśleniu: zakładamy, że to, co było leczone, musi być przyczyną, tymczasem obturacja to raczej skutek wcześniejszego problemu niż jego przyczyna. Brak rodzinnych zaburzeń ustawienia oczu wydaje się ważny, ale w okulistyce dziecięcej genetyka jest tylko jednym z wielu czynników, a większość zezów powstaje niezależnie od rodzinnej historii – stąd ten trop prowadzi raczej donikąd i nie wnosi nic do oceny bezpośredniej przyczyny. Z kolei zalecenie noszenia szkieł korekcyjnych od 2 roku życia wskazuje na obecność wady refrakcji, jednak sama wada wzroku nie jest jednoznaczną przyczyną zeza, zwłaszcza jeśli była prawidłowo korygowana. W praktyce klinicznej często się widzi, że dzieci z dobrze dobranymi okularami nie muszą rozwijać zeza, o ile nie występuje współistniejące niedowidzenie lub inne zaburzenia. Typowy błąd w rozumowaniu to traktowanie objawów lub leczenia jako przyczyny, zamiast szukania rzeczywistego mechanizmu patofizjologicznego. W podejściu zgodnym ze standardami należy zawsze szukać tych faktów z wywiadu, które wskazują na pierwotne zaburzenie widzenia obuocznego (np. ambliopia), bo to właśnie ono najczęściej stoi u podstaw rozwoju zeza jawnego u małych dzieci.