Kwalifikacja: MED.04 - Świadczenie usług medycznych w zakresie ortoptyki

W pytaniu chodziło o sytuację, gdzie w zezie rozbieżnym kąt odchylenia istotnie powiększa się przy spojrzeniu ku górze – przekracza 15 dioptrii pryzmatycznych. To jest klasyczny opis tzw. zespołu V. Wybór innych odpowiedzi (X, Y lub A) wynika często z nieporozumień dotyczących wzorców zachowania kąta zeza w różnych kierunkach spojrzenia. W praktyce spotyka się kilka podstawowych typów: V-pattern, A-pattern oraz sytuacje bez wyraźnego wzorca (czasem oznaczane jako X lub Y, choć te określenia nie są powszechne w oficjalnej strabologii). Zespół A polega na odwrotnej zależności – kąt zeza rozbieżnego zwiększa się przy patrzeniu w dół, a nie w górę, więc to coś zupełnie innego. Odpowiedzi X i Y mogą wydawać się intuicyjne przez skojarzenie z literami przypominającymi układy gałek ocznych, ale nie mają one uzasadnienia merytorycznego w oficjalnej klasyfikacji zaburzeń ruchomości oczu i są raczej spotykane jako nieformalne określenia. Częsty błąd myślowy to zakładanie, że każda zmiana kąta w różnych pozycjach spojrzenia to już A lub X, tymczasem tak ostro przekraczająca 15 Dpr rozbieżność w górę jednoznacznie wskazuje na V-pattern. Dla praktyka to ma znaczenie, bo rozpoznanie wpływa na dobór leczenia chirurgicznego, a nieprawidłowa interpretacja prowadzi do nieskutecznej korekcji. Warto zapamiętać, że oficjalne standardy (np. European Strabismological Association) opisują tylko A- i V-pattern, a inne nazwy mają bardziej charakter nieformalny lub historyczny. Z mojego doświadczenia najwięcej pomyłek jest przy szybkim badaniu bez dokładnego pomiaru kąta w kilku pozycjach – wtedy łatwo przeoczyć V-pattern. Prawidłowa diagnoza wymaga więc metodycznego podejścia i znajomości definicji tych zespołów.