Czujnik zegarowy, pokazany na zdjęciu, to jedno z podstawowych narzędzi pomiarowych w warsztatach mechanicznych, narzędziowniach czy podczas prac kontrolnych w przemyśle. Jego konstrukcja opiera się na mechanizmie ze sprężyną i przekładniami, które powodują ruch wskazówki na tarczy, a dzięki temu możliwy jest precyzyjny odczyt przesunięć liniowych, często z dokładnością do 0,01 mm. Najczęściej używa się go do sprawdzania bicia wałów, prostoliniowości, równoległości czy współosiowości elementów. Takie rozwiązanie świetnie sprawdza się na przykład przy ustawianiu maszyn – moim zdaniem nie wyobrażam sobie dokładnego montażu bez takiego czujnika pod ręką. Warto wiedzieć, że według standardów np. PN-EN ISO 463, czujniki zegarowe muszą spełniać określone wymagania dotyczące dokładności i niezawodności. Odpowiednie użytkowanie i kalibracja tego przyrządu to podstawa, żeby uniknąć błędów pomiarowych. Fajnie, gdy ktoś wie, że czujnik zegarowy wcale nie służy do pomiaru grubości czy szczelin – to precyzyjny wskaźnik przesunięć, nie zaś typowa suwmiarka czy mikrometr.
Wybór innej odpowiedzi niż czujnik zegarowy często wynika z mylenia konstrukcji i przeznaczenia poszczególnych przyrządów pomiarowych. Grubościomierz elektroniczny, choć rzeczywiście służy do dokładnego pomiaru grubości różnych materiałów, z reguły ma postać szczęk i wyświetlacza cyfrowego – zupełnie inny kształt niż okrągła tarcza z precyzyjną wskazówką. Mikrometr natomiast to narzędzie z łukiem i bębnem, które umożliwia bardzo dokładny pomiar zewnętrznych wymiarów małych przedmiotów, ale nie ma możliwości obserwowania przesunięć liniowych w sposób ciągły, jak czujnik zegarowy. Co do szczelinomierza, ten składa się z zestawu cienkich blaszek i używany jest do sprawdzania szerokości szczelin – nie natrafimy tam na żadną wskazówkę czy skalę zegarową. Moim zdaniem, źródłem pomyłek bywa to, że wiele przyrządów jest określanych jako „precyzyjne” i mają one w nazwie słowa takie jak „czujnik” czy „miernik”, ale różnią się zakresem zastosowań i zasadą działania. W praktyce, nieznajomość podstawowej budowy oraz typowych zastosowań bywa powodem błędnych odpowiedzi. Warto pamiętać, że czujnik zegarowy jest niezastąpiony przy pomiarze przemieszczeń i odchyleń geometrycznych, a nie typowych wymiarów liniowych czy szczelin. Stosowanie odpowiednich narzędzi zgodnie ze sztuką jest kluczowe, bo tylko wtedy pomiary mają sens i można je powtarzać z oczekiwaną dokładnością, co jest podstawą kontroli jakości w każdej branży technicznej.