Przyrząd widoczny na zdjęciu to suwmiarka do pomiaru średnicy wewnętrznej, często nazywana też cyrklem do pomiarów wewnętrznych. Stosuje się ją przede wszystkim podczas prac tokarskich, gdy trzeba sprawdzić średnicę otworu lub tulei, żeby mieć pewność, że zgadza się z wymaganiami rysunku technicznego. Takie narzędzie pozwala na szybkie i dosyć precyzyjne sprawdzenie, czy wykonany otwór mieści się w tolerancji, zanim zdejmiesz detal z tokarki. Moim zdaniem, to jeden z podstawowych przyrządów w warsztacie, bo pozwala uniknąć wielu problemów przy późniejszym montażu elementów. Warto pamiętać, że po pobraniu wymiaru za pomocą tego cyrkla porównuje się rozstaw nóżek z podziałką liniową lub suwmiarką – samo narzędzie nie pokazuje bezpośrednio liczby milimetrów. Z doświadczenia wiem, że dopasowanie siły docisku ramion i odpowiednie ustawienie to podstawa, żeby wynik był wiarygodny. Dobra praktyka mówi, żeby mierzyć kilka razy w różnych miejscach otworu, bo czasem bywa, że otwór po toczeniu nie jest idealnie cylindryczny. Takie pomiary są podstawą kontroli jakości zgodnie z normami PN-EN ISO, szczególnie przy precyzyjnych elementach maszyn.
Analizując przedstawiony przyrząd, łatwo pomylić go z innymi narzędziami warsztatowymi, zwłaszcza jeśli ktoś dopiero zaczyna przygodę z obróbką metali. Na pierwszy rzut oka może on przypominać cyrkiel kreślarski, ale w rzeczywistości jego konstrukcja – dwa smukłe ramiona zakończone do wewnątrz wygiętymi końcówkami – wskazuje na przeznaczenie do pomiarów wewnętrznych, a nie rysowania czy odmierzania na papierze. W praktyce warsztatowej nie używa się tego typu przyrządu do kreślenia kół, bo nie daje on odpowiedniej precyzji i stabilności, jaką zapewnia klasyczny cyrkiel kreślarski, a jego budowa jest po prostu nieprzystosowana do takich zadań. Z kolei mierzenie grubości drążka tym cyrklem byłoby nieporęczne i mało dokładne, bo ramiona są zbyt cienkie i wyprofilowane do pracy wewnątrz otworów, a nie na zewnątrz wałków czy drążków – do takich pomiarów służą cyrkle z ramionami wygiętymi na zewnątrz lub klasyczna suwmiarka. Równie błędne byłoby użycie tego przyrządu do pomiaru średnicy zewnętrznej podczas toczenia – mogłoby to prowadzić do uszkodzenia narzędzia lub obrabianego elementu, a przede wszystkim dałoby wynik całkowicie niemiarodajny. Wielu początkujących myli się, kierując się tylko kształtem narzędzia, a nie analizując funkcji wygięcia ramion – warto zwracać na to uwagę, bo w praktyce przemysłowej i zgodnie z normami PN-EN przyrządy pomiarowe mają bardzo sprecyzowane zastosowania. Przemyślane dobranie narzędzia do konkretnego typu pomiaru to klucz do uzyskania poprawnych i powtarzalnych wyników, co zawsze podkreślają doświadczeni tokarze.