Kwalifikacja: ROL.03 - Prowadzenie produkcji pszczelarskiej
Zawód: Pszczelarz , Technik pszczelarz
Kategorie: Biologia pszczół Gospodarka pasieczna
W celu ułatwienia odnalezienia wejścia do ula pszczoły oznaczają pobliże ula wydzieliną. W którym gruczole powstaje ta wydzielina?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
W tym pytaniu kluczową rolę odgrywa gruczoł zapachowy, czasem nazywany gruczołem Nassanowa. To właśnie z niego pszczoły wydzielają specjalną substancję, która pomaga innym robotnicom łatwiej znaleźć wejście do ula. W praktyce wygląda to tak, że wracająca pszczoła, gdy warunki są trudne — np. pogorszy się pogoda albo ul został przestawiony — unosi odwłok i wachluje skrzydłami, uwalniając zapachową wydzielinę. Pozostałe pszczoły wyczuwają ją dzięki swoim czułym narządom węchowym i wiedzą, gdzie skierować lot. Ludzie zajmujący się pszczelarstwem często obserwują takie zachowania, szczególnie po przeglądzie ula lub podkarmianiu. Moim zdaniem jest to jeden z lepszych przykładów komunikacji chemicznej w świecie owadów społecznych. Stosowanie tej wiedzy w praktyce pozwala np. lepiej rozumieć, jak nie przeszkadzać pszczołom podczas pracy przy ulach. Branżowe podręczniki podkreślają, że te gruczoły nie uczestniczą w trawieniu czy obronie, a właśnie w orientacji. Warto też wiedzieć, że mylenie funkcji poszczególnych gruczołów to częsty błąd na egzaminach z podstaw pszczelarstwa.
Wiele osób myli funkcje poszczególnych gruczołów u pszczół, co prowadzi do błędnych wniosków dotyczących ich zachowań i komunikacji. Kieszonkowy gruczoł, choć brzmi tajemniczo, w ogóle nie istnieje w kontekście anatomii pszczoły – to pojęcie nie występuje w literaturze branżowej, co często wprowadza uczących się w błąd przez podobieństwo do innych, rzeczywistych nazw. Jeśli chodzi o gruczoł rektalny, jego podstawowa funkcja to gromadzenie i przetwarzanie niestrawionych resztek pokarmu; bierze udział w wydalaniu, szczególnie podczas zimowli, a nie w nawigacji czy komunikacji w kolonii. Żuwaczkowy natomiast odpowiada za wydzielanie substancji ułatwiających rozrabianie wosku i pracę przy budowie plastrów, a czasami pomaga w obronie – czasem wytwarza nawet śladowe ilości enzymów, ale na pewno nie służy do oznaczania wejścia do ula. Typowym źródłem błędu jest zakładanie, że każdy intensywnie działający gruczoł u pszczoły wpływa na komunikację chemiczną. W rzeczywistości tylko gruczoły zapachowe (gruczoły Nassanowa) pełnią tę wyspecjalizowaną rolę. Takie pomyłki wynikają też z braku praktyki w obserwacji rodzin pszczelich i nieznajomości zachowań orientacyjnych robotnic. Dobre praktyki pszczelarskie wymagają rozróżniania funkcji poszczególnych narządów, bo błędna identyfikacja może prowadzić do złych wniosków podczas pracy z ulami, np. w czasie szukania przyczyn dezorientacji pszczół. W mojej opinii warto zapamiętać, że wydzielina zapachowa to narzędzie komunikacyjne, unikatowe w świecie tych owadów i zdecydowanie nie jest efektem działania systemu trawiennego czy mechanizmów obronnych.