Dyrektywa jest jednym z podstawowych instrumentów prawnych Unii Europejskiej, mającym na celu harmonizację przepisów w państwach członkowskich. W odróżnieniu od rozporządzenia, które ma bezpośrednie zastosowanie we wszystkich krajach UE, dyrektywa stawia przed państwami członkowskimi cel do osiągnięcia, pozostawiając im swobodę w wyborze środków i formy realizacji. Przykładem może być Dyrektywa o ochronie danych osobowych (RODO), która zwraca uwagę na zapewnienie wysokiego poziomu ochrony prywatności w całej UE, jednak konkretne przepisy dostosowuje każde państwo według swoich potrzeb legislacyjnych. Dzięki temu dyrektywy umożliwiają uwzględnienie różnic kulturowych i systemowych w poszczególnych krajach, co sprzyja efektywnemu wdrażaniu unijnego prawa. W praktyce oznacza to, że każda dyrektywa określa termin, w którym państwa członkowskie muszą implementować nowe przepisy, co z kolei wpływa na ich legislację krajową.
Odpowiedzi takie jak zalecenie, decyzja czy rozporządzenie nie oddają w pełni specyfiki dyrektywy i jej roli w systemie prawa Unii Europejskiej. Zalecenie to instrument, który nie ma mocy wiążącej, a jego celem jest sugerowanie lub promowanie określonych działań, ale nie narzuca obowiązków prawnych na państwa członkowskie. W związku z tym, poleganie na zaleceniu w kontekście obowiązków prawnych może prowadzić do błędnych wniosków o jego wpływie na harmonizację przepisów. Decyzja, z drugiej strony, jest aktem prawnym skierowanym do konkretnego adresata i ma charakter wiążący, jednak jej zasięg jest ograniczony do wskazanej osoby lub podmiotu, co nie sprzyja jednorodności przepisów w skali całej Unii. Rozporządzenie natomiast, choć jest aktem prawnym, który ma zastosowanie w każdym państwie członkowskim, różni się od dyrektywy tym, że nie daje swobody w wyborze formy i środków realizacji, co czyni je instrumentem bardziej restrykcyjnym. W praktyce brak zrozumienia tych różnic prowadzi do mylnych interpretacji oraz błędnego stosowania prawa unijnego, co może skutkować niezgodnością legislacyjną i ograniczeniem efektywności polityki unijnej.