Gospodarka naturalna jest modelem, w którym produkcja i konsumpcja są zorganizowane w sposób zminimalizowany, opierając się na zasobach dostępnych w najbliższym otoczeniu. W takim systemie nie przeprowadza się standardowych analiz ekonomicznych, jak rachunek efektywności, ponieważ produkcja jest nastawiona na zaspokojenie podstawowych potrzeb społeczności. Przykładem gospodarki naturalnej mogą być społeczności, które żyją w zgodzie z naturą, produkują własne jedzenie, korzystając z lokalnych zasobów i technik tradycyjnych. W takich systemach interakcje społeczne oraz ekologiczne są kluczowe, a ich regulacje opierają się na lokalnych normach i wartościach. Warto również zauważyć, że w gospodarkach naturalnych nie występuje pojęcie pieniądza jako środka wymiany, co dodatkowo podkreśla różnicę w porównaniu do modeli rynkowych."
Wybór gospodarki rynkowej, towarowej czy nakazowej jako odpowiedzi na pytanie o typ gospodarki, który nie stosuje rachunku efektywności, są błędne z wielu powodów. Gospodarka rynkowa bazuje na mechanizmach popytu i podaży, gdzie ceny towarów są ustalane na otwartym rynku. W takim systemie analiza efektywności jest kluczowa, ponieważ przedsiębiorstwa dążą do maksymalizacji zysków, co wiąże się z optymalizacją kosztów i wydajności produkcji. Z kolei gospodarka towarowa, również powią