Oględziny to proces badania materiału dowodowego polegający na bezpośrednim zapoznaniu się z przedmiotem sprawy, co czyni je jednym z kluczowych dowodów rzeczowych w postępowaniu administracyjnym. W przeciwieństwie do opinii biegłego, która jest wynikiem analizy konkretnego przypadku przez specjalistę, oględziny pozwalają na zebrać informacje z pierwszej ręki. Oględziny mogą obejmować zarówno badanie rzeczy, jak i miejsc, które są istotne dla sprawy. Przykładowo, przy analizie wniosku o pozwolenie na budowę, urzędnicy mogą przeprowadzać oględziny terenu, by ocenić jego zgodność z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z zasadami dobrych praktyk, dokumentowanie takich oględzin jest niezwykle istotne, ponieważ pozwala na późniejsze potwierdzenie ustaleń. W kontekście dowodów rzeczowych, oględziny odgrywają fundamentalną rolę w ustaleniu faktów, które mogą być kluczowe dla rozstrzygania spraw administracyjnych.
W postępowaniu administracyjnym różne rodzaje dowodów pełnią istotne funkcje, jednak nie wszystkie są równoważne. Opinie biegłych, chociaż mogą być wartościowe, są subiektywne i zależą od doświadczenia oraz wiedzy specjalisty, który je wydaje. Takie dowody nie odzwierciedlają bezpośrednio stanu faktycznego, a ich interpretacja może być różna w zależności od kontekstu, co czyni je mniej bezpośrednim źródłem informacji. Zeznania świadków również mają swoje ograniczenia; mogą być one obciążone osobistymi przekonaniami i pamięcią, co prowadzi do potencjalnych nieścisłości. Przesłuchanie strony jest istotnym elementem postępowania, ale również opiera się na osobistych relacjach, które mogą być łatwo zniekształcone przez emocje. W kontekście zbierania dowodów rzeczowych, oględziny są jedynym sposobem na uzyskanie bezpośrednich danych na temat rzeczywistych okoliczności sprawy. Dlatego też, zrozumienie, jak różne rodzaje dowodów wpływają na proces decyzyjny, jest niezbędne dla prawidłowego przeprowadzenia postępowania administracyjnego. Typowe błędy myślowe obejmują zbytnie poleganie na subiektywnych relacjach czy opiniach zamiast na obiektywnej analizie stanu faktycznego przez oględziny.