Hipoteka jest jednym z najważniejszych instrumentów zabezpieczających wierzytelności, który umożliwia wierzycielowi uzyskanie zaspokojenia z wartości nieruchomości. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, szczególnie Kodeksu cywilnego, hipoteka obciąża nieruchomość na rzecz wierzyciela, co oznacza, że w przypadku niewywiązywania się dłużnika ze zobowiązań, wierzyciel ma prawo dochodzić swoich roszczeń poprzez sprzedaż obciążonej nieruchomości. Przykładem zastosowania hipoteki jest sytuacja, gdy osoba fizyczna zaciąga kredyt hipoteczny na zakup mieszkania – bank, jako wierzyciel, ustanawia hipotekę na tej nieruchomości, co daje mu zabezpieczenie na wypadek, gdyby kredytobiorca przestał spłacać zobowiązania. W praktyce, ustanowienie hipoteki wymaga wpisu do księgi wieczystej, co jest kluczowym krokiem w procesie zabezpieczania wierzytelności. Dobrą praktyką jest regularne monitorowanie stanu obciążenia nieruchomości, aby uniknąć sytuacji, w której nieruchomość jest obciążona więcej niż jedną hipoteką, co może skomplikować proces egzekucji roszczeń.
Służebność gruntowa oraz osobista są instytucjami prawa cywilnego, które regulują korzystanie z nieruchomości, ale nie mają charakteru zabezpieczenia wierzytelności. Służebność gruntowa uprawnia właściciela jednej nieruchomości do korzystania w określony sposób z innej nieruchomości, na przykład do przejazdu przez grunt sąsiedni. Z kolei służebność osobista przyznaje prawo korzystania z nieruchomości konkretnej osobie, ale nie wiąże się z zabezpieczeniem majątkowym. Obie instytucje są bardziej związane z prawami użytkowania niż z dochodzeniem wierzytelności. Zastaw, z drugiej strony, jest formą zabezpieczenia, ale dotyczy ruchomości, a nie nieruchomości. W praktyce oznacza to, że zastaw można ustanowić na przedmiotach takich jak samochody czy maszyny, a nie na budynkach czy gruntach. Wybór niewłaściwej formy zabezpieczenia może prowadzić do znacznych problemów w dochodzeniu roszczeń, a także do utraty majątku przez wierzyciela. Typowym błędem myślowym jest mylenie różnych instytucji zabezpieczających, co może wynikać z braku zrozumienia ich specyfiki i zastosowania w praktyce prawniczej.