Kompensata to proces, w którym niedobór towarów zostaje zrównoważony nadwyżką towarów tego samego asortymentu, które są pod pieczą tej samej osoby materialnie odpowiedzialnej. Jest to technika stosowana w księgowości i zarządzaniu zapasami, która pozwala uniknąć formalności związanych z zapisami księgowymi dla obu pozycji. Przykładem zastosowania kompensaty może być sytuacja, w której w magazynie stwierdzono brak 100 sztuk jednego produktu, ale jednocześnie dostępna jest nadwyżka 120 sztuk innego, identycznego produktu. Umożliwia to efektywne zarządzanie zapasami oraz minimalizację strat materialnych. Kompensata jest zgodna z zasadami rachunkowości, które promują transparentność i odpowiedzialność w zarządzaniu aktywami przedsiębiorstwa. W praktyce, dzięki kompensacie, można również uniknąć kosztów związanych z nadmiarem zapasów oraz usprawnić procesy inwentaryzacyjne, co jest szczególnie istotne w kontekście standardów takich jak ISO 9001, które kładą nacisk na ciągłe doskonalenie procesów.
Wybór niwelacji jako odpowiedzi może wynikać z nieporozumienia dotyczącego terminologii używanej w zarządzaniu zapasami. Niwelacja odnosi się zazwyczaj do procesu eliminacji różnic w inwentaryzacji, ale niekoniecznie do bezpośredniego obliczania skutków braku lub nadwyżki towarów. To podejście często myli się z kompensatą, ponieważ może wydawać się, że oba procesy mają na celu osiągnięcie równowagi, jednak w rzeczywistości ich aplikacja i skutki są różne. Zamiana, jako kolejna opcja, sugeruje bardziej bezpośrednią wymianę jednego towaru na inny, co nie odnosi się do rozliczenia niedoboru i nadwyżki w ramach tego samego asortymentu. Pozycjonowanie jest terminem, który nie ma związku z procesem rozliczenia towarów, a raczej odnosi się do strategii marketingowej i umiejscawiania produktów na rynku. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla efektywnego zarządzania zapasami i zapewnienia zgodności z obowiązującymi standardami branżowymi, takimi jak zasady rachunkowości i zarządzania łańcuchem dostaw, które podkreślają znaczenie precyzyjnego klasyfikowania i rozliczania towarów.