Piknometr jest precyzyjnym przyrządem służącym do pomiaru gęstości substancji, co jest niezwykle istotne w wielu dziedzinach, takich jak chemia, biochemia czy inżynieria materiałowa. Gęstość jest definiowana jako masa na jednostkę objętości i ma kluczowe znaczenie w identyfikacji substancji oraz w kontrolowaniu jakości produktów. Piknometry są wykorzystywane w laboratoriach do pomiaru gęstości cieczy, a także ciał stałych po uprzednim ich przekształceniu w zawiesiny. Przykładowo, w analizie chemicznej, znajomość gęstości substancji pozwala na obliczenie stężenia roztworów, co jest krytyczne dla wielu procesów syntezy chemicznej i analitycznej. Zgodnie z zasadami metrologii, pomiar gęstości powinien być przeprowadzany w warunkach kontrolowanej temperatury, a piknometry muszą być kalibrowane, aby zapewnić wiarygodność wyników. Standardy, takie jak ASTM D1481, wyznaczają metody pomiaru gęstości z wykorzystaniem piknometrów, co dodatkowo podkreśla ich znaczenie w praktyce laboratywnej.
Pojęcie lepkości odnosi się do oporu, jaki ciecz stawia przy ruchu, co jest niezwiązane z pomiarem gęstości. Lepkość jest miarą „ciekłości” substancji, a nie jej gęstości, która dotyczy masy na jednostkę objętości. Zastosowanie aparatury do pomiaru lepkości, jak viskozimetry, jest zupełnie inne i nie ma bezpośredniego związku z piknometrem. W przypadku rozpuszczalności, mierzona jest zdolność substancji do rozpuszczania się w rozpuszczalniku, co również nie dotyczy gęstości. Pomiar rozpuszczalności wymaga stosowania innych metod, takich jak metoda nasycenia czy chromatografia. Podobnie wilgotność, która odnosi się do zawartości wody w danym materiale, jest mierzona przy użyciu higrometrów lub suszarek, co również nie jest związane z funkcjonalnością piknometru. Często mylnie przyjmuje się, że różne właściwości fizyczne substancji mogą być mierzone tym samym przyrządem, co prowadzi do nieporozumień. Kluczowym błędem jest utożsamianie gęstości z innymi właściwościami fizycznymi, co wymaga zrozumienia różnic między tymi parametrami oraz ich specyficznych metod pomiarowych. Właściwe stosowanie technik pomiarowych zgodnych z odpowiednimi normami jest kluczowe dla uzyskania wiarygodnych wyników w badaniach laboratoryjnych.