Rozpuszczanie to proces, w którym substancja stała, zwana solutem, ulega rozkładowi w rozpuszczalniku, tworząc jednorodną mieszaninę, znaną jako roztwór. W czasie tego procesu, cząsteczki lub jony solutu odrywają się od sieci krystalicznej i są otaczane przez cząsteczki rozpuszczalnika. Przykładem może być rozpuszczanie soli kuchennej (NaCl) w wodzie, gdzie jony sodu i chlorkowe oddzielają się i są stabilizowane przez cząsteczki wody. Zjawisko to jest kluczowe w wielu dziedzinach, takich jak chemia analityczna, gdzie przygotowanie roztworów o określonym stężeniu jest niezbędne do przeprowadzania reakcji chemicznych i analiz. Ponadto, zrozumienie rozpuszczania ma zastosowanie w technologii, farmacji, a także biotechnologii, gdzie przygotowanie odpowiednich roztworów jest niezbędne do badań i produkcji. Znajomość procesów rozpuszczania oraz czynników wpływających na ten proces, takich jak temperatura, pH czy obecność innych substancji, jest fundamentalna dla wielu praktycznych zastosowań oraz badań naukowych.
Stapianie to proces zmiany stanu skupienia substancji z fazy stałej na ciecz, który zachodzi w wyniku podgrzewania materiału do jego temperatury topnienia. W tym przypadku, struktura krystaliczna nie jest niszczona w sposób, w jaki ma to miejsce podczas rozpuszczania. Z kolei sublimacja odnosi się do bezpośredniej przemiany substancji z fazy stałej w gazową, omijając fazę ciekłą. Ten proces również nie dotyczy rozpuszczania, które wymaga obecności rozpuszczalnika, aby cząsteczki solutu mogły się rozproszyć. Roztwarzanie jest terminem często mylonym z rozpuszczaniem, jednak w kontekście chemicznym może odnosić się do różnych procesów, które zachodzą podczas mieszania substancji, a niekoniecznie do samego procesu rozpuszczania, gdzie zachodzi interakcja pomiędzy cząsteczkami solutu a cząsteczkami rozpuszczalnika. Typowe błędy myślowe w tej kwestii obejmują nieuzasadnione utożsamianie procesów fizycznych oraz brak zrozumienia mechanizmów, które za nimi stoją. Wiedza o tych różnicach jest kluczowa w naukach przyrodniczych, ponieważ może wpływać na interpretacje wyników eksperymentów oraz na projektowanie procesów przemysłowych związanych z rozpuszczaniem i jego zastosowaniami.