Refraktometry to urządzenia wykorzystywane do pomiaru współczynnika załamania światła substancji. Działają na zasadzie pomiaru kąta, pod jakim światło przechodzi przez próbkę w porównaniu z kątem, pod jakim przechodzi przez powietrze. Współczynnik załamania jest kluczowym parametrem w wielu dziedzinach, takich jak chemia, biologia oraz przemysł spożywczy. Przykładowo, w przemyśle cukrowniczym refraktometry służą do monitorowania zawartości cukru w roztworach, co jest istotne dla jakości produktów. W laboratoriach chemicznych refraktometry są używane do określania czystości substancji poprzez analizę ich właściwości optycznych. Zgodnie z dobrymi praktykami laboratoryjnymi, korzystanie z refraktometrów powinno być wspierane odpowiednią kalibracją oraz stosowaniem standardów referencyjnych, co zapewnia dokładność i wiarygodność wyników.
W przypadku pomiarów optycznych, każdy z wymienionych instrumentów ma swoje specyficzne zastosowanie, które nie obejmuje bezpośrednio wyznaczania współczynników załamania światła. Fotometry są używane do pomiaru intensywności światła, a ich działanie opiera się na mierzeniu ilości światła pochłoniętego przez substancję, co nie jest związane z pomiarem załamania światła. Polarymetry służą do analizy substancji optycznie czynnych, jednak ich zastosowanie ogranicza się do pomiaru kąta rotacji płaszczyzny polaryzacji światła, a nie do określania współczynnika załamania. Z kolei spektrofotometry są narzędziami do analizy widma świetlnego substancji, co pozwala na określenie jej właściwości absorpcyjnych, a nie załamania światła. Typowym błędem jest mylenie tych urządzeń i ich funkcji – każde z nich ma swoje unikalne zastosowania i nie można ich stosować zamiennie. Właściwe dobieranie metod pomiarowych jest kluczowe w analizie chemicznej, co podkreślają standardy ISO oraz dobre praktyki laboratoryjne, które zalecają precyzyjne określenie celu badania przed wyborem odpowiedniego instrumentu.