Rewaloryzacja w kontekście ogrodów zabytkowych to proces, który ma na celu przywrócenie wartości historycznych oraz autentyczności danej przestrzeni, z zachowaniem jej pierwotnej formy, funkcji i programu. Jest to podejście zgodne z międzynarodowymi standardami ochrony dziedzictwa kulturowego, takimi jak Konwencja UNESCO czy Zasady z Wenecji. Przykładem może być rewitalizacja historycznego ogrodu botanicznego, gdzie zespół specjalistów analizuje dokumentację archiwalną, rysunki oraz fotografie, aby odtworzyć pierwotny układ roślinności oraz elementy małej architektury. W praktyce oznacza to nie tylko zachowanie oryginalnych gatunków roślin, ale także dbałość o ich odpowiednie rozmieszczenie i pielęgnację, co wpływa na zachowanie charakterystyki miejsca. Rewaloryzacja jest zatem kluczowa w procesie ochrony dziedzictwa, pozwala na edukację społeczeństwa w zakresie wartości historycznych i estetycznych ogrodów oraz wzmacnia ich rolę jako przestrzeni publicznych, które są dostępne dla całej społeczności.
Rewitalizacja, jako termin, odnosi się do działań mających na celu ożywienie i przywrócenie życia do przestrzeni, które utraciły swoje funkcje lub znaczenie w wyniku zaniedbania. Choć może wprowadzać zmiany, nie ma na celu jedynie zachowania pierwotnej formy i funkcji, co jest kluczowe w kontekście ogrodów zabytkowych. Z kolei rekultywacja to proces, który zazwyczaj dotyczy przywracania wartości użytkowych terenów zdegradowanych, co niekoniecznie odnosi się do wartości historycznych ogrodów. Adaptacja polega na dostosowaniu budynków i przestrzeni do nowych funkcji, co często wiąże się z wprowadzeniem istotnych zmian, które mogą zagrażać historycznemu charakterowi obiektu. Typowym błędem myślowym jest utożsamianie tych terminów z rewaloryzacją, co prowadzi do nieprawidłowych wniosków. Kluczowe jest zrozumienie, że każde z tych podejść ma swoje specyficzne cele i metody, które niekoniecznie są zgodne z zasadami ochrony dziedzictwa kulturowego. Dlatego ważne jest, aby w działaniach dotyczących ogrodów zabytkowych kierować się standardami i dobrymi praktykami, które chronią oryginalne cechy obiektu.