Nastawnice są urządzeniami, które zdecydowanie nie zaliczają się do zewnętrznych urządzeń srk (czyli urządzeń sterowania ruchem kolejowym). Ich miejsce jest w budynkach nastawni – tam, gdzie obsługa kolei, dyżurni ruchu, mają bezpośredni dostęp do sterowania ruchem na całej stacji czy szlaku. To właśnie przy pomocy nastawnic wydawane są polecenia do urządzeń wykonawczych znajdujących się już na zewnątrz – takich jak napędy zwrotnicowe, semafory czy tarcze ostrzegawcze. Szczerze mówiąc, moim zdaniem to taki centralny „mózg” w systemie – obsługiwany ręcznie przez personel lub zautomatyzowany, ale zawsze wewnątrz budynku. W praktyce stosuje się różne typy nastawnic – od mechanicznych, przez elektromechaniczne aż po komputerowe pulpity. Współczesne systemy srk coraz częściej opierają się na pulpitach komputerowych w centralnych lokalizacjach, ale wciąż zasada jest ta sama: urządzenie sterujące jest wewnętrzne, a reszta, czyli urządzenia wykonawcze (napędy, semafory, tarcze), montowane są w terenie. Standardy branżowe PKP jasno określają podział na urządzenia wewnętrzne i zewnętrzne, co jest kluczowe dla bezpiecznego działania całego systemu. Często uczniowie mylą nastawnice z przełącznikami technicznymi instalowanymi przy torach, ale to zupełnie inna bajka – nastawnica pozostaje w budynku, nie wychodzi na peron czy teren stacji.
Temat podziału urządzeń srk na zewnętrzne i wewnętrzne nie należy do najprostszych, szczególnie jeśli dopiero zaczyna się przygodę z kolejnictwem. Wiele osób sądzi, że napęd zwrotnicowy czy semafor kształtowy to urządzenia wewnętrzne, bo przecież osoba obsługująca może wydać im polecenie z nastawni. W rzeczywistości jednak, napędy zwrotnicowe są typowymi urządzeniami zewnętrznymi – montuje się je w terenie, przy rozjazdach, i to one fizycznie przestawiają iglice zwrotnic zgodnie z poleceniem z nastawnicy. Semafory kształtowe, choć dziś coraz rzadziej spotykane, to również typowe urządzenia zewnętrzne – stoją przy torach i dają sygnały maszynistom, a ich mechaniczna konstrukcja to kawał historii kolei. Podobnie tarcze ostrzegawcze – one również są zewnętrzne, ustawiane na szlaku przed semaforami, ostrzegają maszynistów o zbliżaniu się do semafora i pomagają przygotować się do ewentualnego zatrzymania. Moim zdaniem, najczęstszy błąd myślowy polega na utożsamianiu „sterowania” z lokalizacją urządzenia – to, że coś jest sterowane z wnętrza budynku, nie oznacza, że samo urządzenie znajduje się wewnątrz. Kluczowy jest tutaj podział obowiązujący w standardach PKP: urządzenia wykonawcze montowane są w terenie (zewnętrzne), a urządzenia sterownicze, takie jak nastawnice – wewnątrz budynków nastawni. Ten rozdział jest ważny także z punktu widzenia bezpieczeństwa – dostęp do urządzeń sterujących mają wyłącznie uprawnieni pracownicy, a urządzenia wykonawcze muszą być odporne na warunki atmosferyczne i akty wandalizmu. W praktyce, jeśli coś jest zamontowane przy torach, semaforach czy rozjazdach, to niemal na pewno jest to urządzenie zewnętrzne srk.