Symbol 1 na komputerowym pulpicie nastawczym jest charakterystycznym oznaczeniem sytuacji rozprucia zwrotnicy, czyli jej niekontrolowanego przestawienia pod kołami taboru kolejowego. Ten znak graficzny — krzyżujące się strzałki w kolorze czerwonym — wizualnie sygnalizuje, że zwrotnica nie jest pod kontrolą urządzeń SRK i nie wiadomo, w jakim jest faktycznie położeniu. W praktyce oznacza to zagrożenie zarówno dla ruchu pociągów, jak i bezpieczeństwa obsługi. Moim zdaniem to jeden z najważniejszych symboli na pulpicie, bo wymaga natychmiastowej reakcji — np. wstrzymania ruchu na danym odcinku i powiadomienia służb technicznych. Takie rozprucie najczęściej wynika z nieprawidłowego prowadzenia ruchu albo awarii mechanizmu zwrotnicowego. Standardy branżowe, jak instrukcja Ie-1 (Ruch pociągów), podkreślają, że każda niekontrolowana zmiana położenia zwrotnicy wymaga natychmiastowego działania ze strony dyżurnego ruchu. Symbol ten spotkałem wielokrotnie na szkoleniach i w systemach wizualizacji na nowoczesnych nastawniach komputerowych – zawsze budzi respekt, bo wiadomo, że sytuacja jest krytyczna. Bardzo praktyczne jest to, że taki znak od razu rzuca się w oczy – nie da się go pomylić z innymi komunikatami pulpitu. Wiedza o tym symbolu przydaje się też podczas ćwiczeń z obsługi SRK oraz analizowania nietypowych przypadków w ruchu kolejowym.
Często spotyka się nieporozumienia przy rozpoznawaniu symboli używanych na komputerowych pulpitach nastawczych, zwłaszcza jeśli chodzi o sytuacje awaryjne związane ze zwrotnicami. Symbole takie jak ten przedstawiający rozprucie zwrotnicy i brak kontroli jej położenia są projektowane wg precyzyjnych standardów (np. instrukcja Ie-1 oraz wymagania systemów SRK), by operator mógł natychmiast rozpoznać krytyczny stan. Pozostałe symbole z tego pytania przedstawiają inne przypadki: jeden z nich to standardowy, prawidłowy obraz zwrotnicy ustawionej w określone położenie, gdzie kolorystyka i brak dodatkowych strzałek oznaczają stabilność i kontrolę położenia przez urządzenia. Inny symbol, z pojedynczymi strzałkami oraz bez wyróżnienia kolorystycznego, sugeruje normalną pracę urządzenia – nie ma tu miejsca na alarmowanie o rozpruciu. Ostatni z kolei ilustruje fizyczne rozłączenie torów, co w praktyce wskazuje raczej na awarię mechaniczną lub brak połączenia, a nie sytuację niekontrolowanego przestawienia pod naciskiem pojazdu szynowego. Łatwo wpaść w pułapkę myślenia, że każda nietypowa grafika oznacza awarię, ale branża kolejowa bardzo mocno dba o jednoznaczność symboli, żeby nie było wątpliwości. W mojej opinii, kluczowym błędem jest brak rozróżnienia pomiędzy sytuacjami eksploatacyjnymi, które nadal znajdują się pod kontrolą systemu, a tymi wymagającymi natychmiastowej interwencji. Symbol rozprucia jest zawsze bardzo wyrazisty – pojawiają się krzyżujące się strzałki (często w czerwieni), co jednoznacznie sygnalizuje utratę kontroli. Warto wyrobić nawyk dokładnego analizowania oznaczeń, bo błędna interpretacja może prowadzić do niebezpiecznych decyzji podczas prowadzenia ruchu kolejowego.