Spona iglicowa to bardzo charakterystyczny i ważny element wyposażenia zwrotnicowego, wykorzystywany zwłaszcza podczas różnego rodzaju prac torowych czy awarii systemów sterowania ruchem kolejowym. Jej podstawowym zadaniem jest pewne zamknięcie iglicy – zarówno tej dolegającej do opornicy, jak i odlegającej – w jednym z krańcowych położeń. Dzięki temu można mieć pewność, że iglica nie przesunie się przypadkowo, co mogłoby spowodować poważne zagrożenie dla ruchu pociągów. W praktyce, kiedy na przykład trzeba wyłączyć napęd zwrotnicy lub są prowadzone roboty torowe, spona iglicowa „przytrzymuje” iglicę w bezpiecznym położeniu, uniemożliwiając jej niekontrolowane przestawienie. Z mojego doświadczenia wynika, że prawidłowe użycie spony iglicowej to podstawa bezpiecznej pracy na torach. Zwracam też uwagę, że zasady stosowania tych urządzeń określają jasno instrukcje branżowe PKP PLK (np. Id-4), a także ogólne normy BHP. Często widziałem w praktyce, jak niedoceniana jest rola tej spony, choć jej brak lub błędne użycie mogłoby prowadzić do katastrofy. Dla każdego, kto zajmuje się utrzymaniem infrastruktury kolejowej, zrozumienie mechanizmu działania spony iglicowej i jej właściwego mocowania to absolutny fundament bezpieczeństwa pracy na kolei.
Wielu osobom spona iglicowa kojarzy się z szeroko pojętym zabezpieczaniem układów zwrotnicowych, przez co nietrudno o pomyłkę w interpretacji jej funkcji. Pojawiają się mylne przekonania, że jest to urządzenie chroniące przed skutkami zerwania pędni czy nawet narzędzie służące do uzależniania działania urządzeń sygnalizacyjnych bądź zabezpieczania przebiegu pociągowego przed wtargnięciem taboru z bocznicy. Takie podejście wynika najczęściej z niedostatecznego rozróżnienia funkcji poszczególnych elementów zabezpieczeń stosowanych w infrastrukturze kolejowej. Spona iglicowa, w odróżnieniu od blokad, wskaźników czy zamków nastawczych, nie pełni funkcji mechanicznego uzależnienia ruchu dźwigni czy sygnalizatora od położenia zwrotnicy – za to odpowiadają skrzynie kluczowe, elektromagnesy blokujące lub zależności elektryczne w systemach SRK. Z kolei przed nieautoryzowanym wjazdem taboru na tor główny z bocznicy chronią blokady torowe czy specjalne zabezpieczenia ruchu, a nie spona iglicowa. Odpowiedzi utożsamiające ją z unieruchamianiem dźwigni nastawczej najczęściej pojawiają się wtedy, gdy brakuje praktycznej znajomości sprzętu stosowanego na stanowiskach pracy zwrotniczego. Warto pamiętać, że spona iglicowa służy wyłącznie do mechanicznego i krótkotrwałego zablokowania iglicy w jednym z krańcowych położeń, a nie do uzależniania pracy urządzeń sterujących czy kontroli przebiegu pociągowego. Właściwe rozumienie tych funkcji to podstawa dla każdego, kto zajmuje się bezpieczeństwem ruchu kolejowego.