Zgodnie z instrukcją Ie-4, pociąg przejeżdżający przez zwrotnice zamykane zamkami rygłowymi na ostrzu nie może przekraczać prędkości 120 km/h. Ten limit wynika przede wszystkim z bezpieczeństwa – zarówno dla taboru, jak i dla infrastruktury torowej. Zwrotnice zamykane zamkami rygłowymi, choć zapewniają poprawne utrzymanie położenia iglicy, mają pewne ograniczenia konstrukcyjne. Przy wyższych prędkościach mogłoby dojść do niestabilności zestawów kołowych, zwłaszcza podczas przejazdu po ostrzu. Moim zdaniem w praktyce bardzo często spotyka się sytuacje, gdzie maszynista celowo redukuje prędkość nawet poniżej tego limitu, jeśli warunki na szlaku są niepewne, albo utrzymanie toru budzi jakiekolwiek wątpliwości. Warto pamiętać, że prędkość 120 km/h to kompromis między efektywnością przewozu a gwarancją bezpieczeństwa ruchu. W branży kolejowej uznaje się, że przestrzeganie tego limitu jest dobrą praktyką – nie tylko ze względu na przepisy, ale też na długowieczność infrastruktury. Ograniczenie to wynika z badań eksploatacyjnych i analizy zdarzeń niebezpiecznych, które wskazywały na wzrost ryzyka przy wyższych prędkościach. Ciekawostką jest, że w sieciach kolejowych o wyższym standardzie stosuje się bardziej zaawansowane urządzenia ryglujące, które pozwalają na przejazd nawet z większą prędkością, ale to już zupełnie inna półka technologiczna.
Temat prędkości przejazdu przez zwrotnice zamykane zamkami rygłowymi na ostrzu bywa mylący, bo przecież sama konstrukcja zwrotnicy wydaje się dość solidna i wielu osobom wydaje się, że można tam spokojnie „przeciągnąć” nawet 140 km/h. Jednak to nie do końca tak działa w praktyce. Przyjęcie wartości niższych, na przykład 80 km/h czy 100 km/h, wynika często z intuicyjnego podejścia – wydaje się, że skoro element mechaniczny ma swoje ograniczenia, powinno się zachować spory zapas bezpieczeństwa. Tymczasem regulacje zawarte w instrukcji Ie-4 zostały opracowane na podstawie szczegółowych analiz wytrzymałościowych i eksperymentów eksploatacyjnych. Prędkość 120 km/h to właśnie ten kompromis: z jednej strony pozwala na sprawny przejazd pociągów pasażerskich i towarowych, z drugiej nie przekracza możliwości technicznych zabezpieczenia iglicy zamkiem rygłowym. Z mojego punktu widzenia często widzę, że mylenie tej wartości z 100 km/h bierze się też z porównania do innych typów zwrotnic lub rygli – na przykład rygle elektryczne mają inne limity. Z kolei odpowiedzi typu 140 km/h odnoszą się raczej do nowoczesnych rozwiązań torowych z podwyższoną klasą utrzymania i zaawansowaną kontrolą położenia, a nie do klasycznych zamków rygłowych stosowanych w typowej polskiej infrastrukturze. Tak więc, nie chodzi tutaj tylko o samą wytrzymałość materiału, ale przede wszystkim o całościowe podejście do bezpieczeństwa ruchu kolejowego, uwzględniające drgania dynamiczne, możliwość rozprucia zwrotnicy oraz niezawodność zamka. Dopiero zrozumienie tego szerokiego kontekstu pozwala precyzyjnie określić właściwy limit, jakim jest 120 km/h.