Kwalifikacja: TWO.01 - Wykonywanie robót regulacyjnych i hydrotechnicznych

W pytaniu chodzi konkretnie o zabezpieczenie jazu przed szkodliwym działaniem filtracji, czyli o ograniczenie przepływu wody pod i obok budowli, który mógłby doprowadzić do rozmycia podłoża, sufozji albo wysadziny filtracyjnej. To jest problem typowo geotechniczny i hydrauliczny, więc potrzebne jest rozwiązanie, które tworzy możliwie szczelną przesłonę w gruncie i wydłuża drogę filtracji. Dlatego tak łatwo się pomylić, patrząc tylko na „zabezpieczenie” w ogóle, a nie na zabezpieczenie właśnie przed filtracją. Opaski brzegowe kojarzą się z ochroną brzegów i są ważne przy jazach, ale ich główna funkcja to stabilizacja linii brzegowej, ochrona przed erozją nurtową i boczną, czasem uporządkowanie przepływu. One praktycznie nie zatrzymują filtracji w głąb gruntu, bo pracują głównie na powierzchni skarpy i w strefie przypowierzchniowej dna. Można mieć złudzenie, że skoro „umacniają”, to też „uszczelniają”, ale to myślenie prowadzi na skróty. Szczeliny dylatacyjne z kolei są elementem konstrukcyjnym w betonowych częściach jazu. Służą do kompensacji odkształceń termicznych, skurczowych czy osiadań różnicowych. Ich zadaniem jest zapobieganie pękaniu i zarysowaniom betonu, a nie ochrona przed filtracją. Co więcej, źle wykonane lub nieszczelne dylatacje wręcz mogą stać się drogą przecieków. W praktyce projektowej dylatacje się uszczelnia taśmami, kitami, ale to dalej jest detal konstrukcyjny, a nie przesłona przeciwfiltracyjna w gruncie. Narzut kamienny w płotkach jest typowym umocnieniem hydraulicznym dna i skarp, stosowanym przeciwko erozji powierzchniowej, rozmywaniu oraz kawitacji przepływu. Kamień w płotkach dobrze rozprasza energię wody, ale pomiędzy kamieniami jest dużo pustek, więc filtracja w gruncie pod narzutem przebiega praktycznie bez przeszkód. To dobre zabezpieczenie przeciwko rozmyciu, ale nie przeciwko przepływowi filtracyjnemu pod budowlą. Typowy błąd myślowy w takich zadaniach polega na wrzucaniu do jednego worka wszystkich rodzajów „zabezpieczeń” hydrotechnicznych – brzegów, dna, konstrukcji – bez zastanowienia, jaki konkretnie mechanizm zagraża budowli. Przy filtracji szukamy przesłon, ekranów, iniekcji, ścianek szczelnych, a nie tylko wzmocnień powierzchniowych czy detali konstrukcyjnych.