Kwalifikacja: TWO.04 - Organizacja robót związanych z regulacją cieków naturalnych oraz budową urządzeń wodnych

Przy robotach ziemnych związanych z budową wałów przeciwpowodziowych łatwo skupić się na parametrach, które brzmią technicznie, ale nie są najważniejsze z punktu widzenia bezpieczeństwa obiektu. Wiele osób intuicyjnie przywiązuje dużą wagę do składu granulometrycznego, czyli różnoziarnistości gruntu. Oczywiście, wskaźnik różnoziarnistości ma znaczenie przy doborze materiału na korpus wału, bo od uziarnienia zależy m.in. przepuszczalność i podatność na segregację. Jednak ten parametr ustala się głównie na etapie projektowania i kwalifikacji złoża, a nie kontroluje się go rutynowo w każdej kolejnej warstwie w trakcie zagęszczania. W praktyce na budowie nie przesiewa się każdej partii warstwy, tylko bada się materiał okresowo, natomiast na bieżąco kontroluje się stopień zagęszczenia. Podobnie jest ze współczynnikiem spulchnienia. Ten współczynnik opisuje, jak bardzo zwiększa się objętość gruntu po wydobyciu z calizny, co jest bardzo przydatne przy obliczaniu ilości mas ziemnych, transportu czy bilansu robót ziemnych. To parametr typowo kosztorysowy i organizacyjny, ważny np. przy przeliczaniu m³ w wykopie i nasypie. Nie jest natomiast parametrem kontrolnym jakości poszczególnych warstw wału. Po zagęszczeniu warstwę ocenia się właśnie przez wskaźnik zagęszczenia, a nie przez współczynnik spulchnienia. Współczynnik spoistości z kolei kojarzy się z właściwościami gruntu spoistego (ił, glina), ale w praktyce mówi się raczej o parametrach wytrzymałościowych c i φ (spójność i kąt tarcia wewnętrznego), wyznaczanych w laboratorium na próbkach. To są dane wejściowe do obliczeń stateczności skarp i filtracji, używane przez projektanta. Nie kontroluje się ich w każdej warstwie na budowie, bo to byłoby niewykonalne organizacyjnie i ekonomicznie. Typowy błąd myślowy polega tu na myleniu parametrów projektowych i obliczeniowych z parametrami bieżącej kontroli wykonania. W projektach hydrotechnicznych najpierw określa się wymagane parametry gruntu (uziarnienie, spójność, kąt tarcia, przepuszczalność), a potem na budowie sprawdza się, czy wykonanie zapewnia osiągnięcie założonych właściwości, głównie poprzez kontrolę stopnia zagęszczenia w warstwach. Dlatego to nie różnoziarnistość, nie spulchnienie i nie „współczynnik spoistości” są w centrum codziennej kontroli wykonawczej, tylko właśnie wskaźnik zagęszczenia, który bezpośrednio przekłada się na nośność, szczelność i trwałość wału przeciwpowodziowego.