Kwalifikacja: TWO.04 - Organizacja robót związanych z regulacją cieków naturalnych oraz budową urządzeń wodnych
Zawód: Technik budownictwa wodnego
Kategorie: Roboty ziemne Materiały budowlane Konserwacja i utrzymanie
Maksymalna dopuszczalna prędkość przepływu wody w cieku, którego brzeg jest wzmocniony walcami kokosowymi o średnicy 35÷40 cm i długości 6 m oplecionymi sznurem, palikowanych bez podsypki skalnej, wynosi
| Rodzaj walca | Graniczna prędkość przepływu [m×s-1] | Graniczne składowe styczne naprężenia [N×m-1] |
|---|---|---|
| Walce kokosowe w oplocie sznurowym (tylko palikowane, bez podsypki skalnej) | < 1,5 | 10÷39 |
| Walce kokosowe w oplocie polipropylenowym (tylko palikowane, bez podsypki skalnej) | < 2,4 | 39÷146 |
| Walce kokosowe w oplocie polipropylenowym (palikowane na podsypce skalnej) | < 3,7 | > 146 |
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Prawidłowo wskazana wartość 1,5 m×s⁻¹ wynika bezpośrednio z danych w tabeli: dla walców kokosowych w oplocie sznurowym, tylko palikowanych i bez podsypki skalnej, graniczna prędkość przepływu jest określona jako < 1,5 m/s. W praktyce przyjmuje się więc, że maksymalna dopuszczalna prędkość robocza nie powinna przekraczać właśnie 1,5 m/s, a często nawet projektowo zakłada się niewielki zapas bezpieczeństwa poniżej tej wartości. Chodzi o to, żeby nie doprowadzić do podmywania walców, ich przesuwania ani rozplatania się oplotu. Przy większych prędkościach woda zaczyna działać na umocnienie zbyt agresywnie – rosną siły ścinające na styku woda–brzeg, co przy braku podsypki skalnej mocno osłabia stabilność całego umocnienia biologicznego. Moim zdaniem to jest typowy przykład, gdzie trzeba łączyć teorię z praktyką: w katalogach i wytycznych (np. wytyczne dot. umocnień biologicznych cieków, dobre praktyki renaturyzacji) podane są wartości graniczne, ale rozsądny wykonawca i projektant zawsze zostawiają margines bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę możliwe wezbrania, zatory lodowe, falę powodziową czy lokalne przyspieszenia przepływu na łukach koryta. W projektach regulacji małych cieków walce kokosowe w oplocie sznurowym stosuje się zazwyczaj tam, gdzie prędkości przepływu są małe lub umiarkowane, np. w odcinkach prostych, w rowach melioracyjnych, przy zabezpieczeniu nasypów drogowych. Jeśli z obliczeń hydraulicznych wychodzi, że prędkość może dochodzić do 2 m/s lub więcej, to według dobrych praktyk raczej zmienia się technologię: stosuje się walce w oplocie polipropylenowym albo dodaje się podsypkę skalną, ewentualnie przechodzi na umocnienia z kamienia, gabiony czy narzuty. Warto też pamiętać, że te wartości graniczne odnoszą się do warunków ustalonych, a w eksploatacji koryta dochodzi jeszcze zamulanie, porastanie roślinnością i zmiany chropowatości, co dodatkowo wpływa na rozkład prędkości. Dlatego 1,5 m/s to nie jest liczba „z sufitu”, tylko wynik doświadczeń terenowych i badań nad trwałością tego rodzaju umocnień.