Kwalifikacja: TWO.04 - Organizacja robót związanych z regulacją cieków naturalnych oraz budową urządzeń wodnych

Question

Kwalifikacja: TWO.04 - Organizacja robót związanych z regulacją cieków naturalnych oraz budową urządzeń wodnych

Kategorie: Roboty ziemne Konserwacja i utrzymanie

Na podstawie tabeli maksymalne dopuszczalne nachylenie dna rowu odwadniającego w gruntach gliniastych i ilastych, w którym nie umocniono dna i skarp, wynosi nie więcej niż

Dopuszczalne nachylenie dna I_d rowu odwadniającego
Bez umocnienia skarp i dna
W gruntach piaszczystych I_d ≤ 0,015
W gruntach piaszczysto-gliniastych
i pylastych I_d ≤ 0,02
W gruntach gliniastych i ilastych I_d ≤ 0,03
Z umocnieniem skarp i dna
Darnią na płask I_d ≤ 0,03
Faszyną I_d ≤ 0,04
Brukiem układanym na sucho I_d ≤ 0,06

Prawidłowa odpowiedź to 0,03, bo dokładnie taka wartość widnieje w wierszu tabeli „W gruntach gliniastych i ilastych” w części „Bez umocnienia skarp i dna”. Oznacza to, że przy rowach odwadniających wykonanych w gruntach spoistych (gliny, iły) i pozostawionych bez umocnień, maksymalne dopuszczalne nachylenie podłużne dna I_d nie powinno przekraczać 0,03, czyli 3 cm spadku na każdy 1 m długości rowu. Taki limit nie jest przypadkowy – wynika z doświadczeń eksploatacyjnych i zaleceń projektowych w melioracjach i budownictwie wodnym. Zbyt duży spadek w rowie nieumocnionym powoduje wzrost prędkości przepływu, a to z kolei prowadzi do erozji dna i skarp, podmywania, tworzenia się bruzd i rozmyć. W gruntach gliniastych i ilastych woda potrafi długo utrzymywać się w rowie, ale przy większym spadku potrafi „wyrwać” kawałki gruntu, szczególnie przy większych wezbraniach. Dlatego przy projektowaniu odwodnienia liniowego przy drogach, na polach czy przy obwałowaniach przyjmuje się takie bezpieczne wielkości spadków, żeby rów był drożny, ale jednocześnie się nie niszczył. W praktyce, jeśli projektant widzi, że potrzebny jest większy spadek (bo np. teren jest bardzo pochyły), to zgodnie z dobrą praktyką branżową wprowadza się umocnienia dna lub skarp, np. darnią, faszyną, płytami ażurowymi czy brukiem. Wtedy dopuszczalne nachylenie może być większe, co zresztą widać w drugiej części tabeli: dla darni jest dalej 0,03, ale już dla faszyny 0,04, a dla bruku na sucho aż 0,06. Moim zdaniem warto zapamiętać cały układ tej tabeli, bo na budowie często trzeba na szybko ocenić, czy dany rów ma rozsądne parametry, czy już prosimy się o problemy z erozją i późniejszą konserwacją.

W tym zadaniu kluczowe jest dokładne odczytanie tabeli i powiązanie dwóch warunków: rodzaju gruntu oraz informacji, czy dno i skarpy są umocnione, czy nie. Pytanie dotyczy rowu w gruntach gliniastych i ilastych, w którym nie wykonano żadnego umocnienia. W takiej sytuacji obowiązuje ograniczenie I_d ≤ 0,03. Wybór wartości 0,015 albo 0,02 zwykle wynika z mechanicznego patrzenia na tabelę bez zwrócenia uwagi na opis w pierwszej kolumnie. 0,015 dotyczy gruntów piaszczystych, a 0,02 – gruntów piaszczysto‑gliniastych i pylastych. To są zupełnie inne warunki geotechniczne. Piaski są mniej spoiste, woda przesiąka przez nie inaczej, a stateczność skarp i dna kształtuje się inaczej niż w glinach czy iłach. Dlatego dla piasków dopuszczalne spadki bez umocnień są mniejsze, żeby nie doprowadzić do rozmycia i „przepłukania” materiału. Jeśli ktoś przenosi te wartości na grunty gliniaste, to miesza zachowanie różnych grup gruntów i pomija podstawy mechaniki gruntów. Z kolei odpowiedź 0,04 bierze się często z tego, że ktoś kojarzy większe spadki z sytuacją, gdy rów jest umocniony. I faktycznie, w tabeli wartość 0,04 występuje, ale wyłącznie przy wariancie „Z umocnieniem skarp i dna – faszyną”. Czyli dotyczy rowu, w którym wykonano konkretne zabezpieczenie przeciwerozyjne. W pytaniu jest jednak wyraźnie zaznaczone „nie umocniono dna i skarp”, więc odnoszenie się do tej wartości jest sprzeczne z treścią zadania. Typowy błąd polega też na skupieniu się tylko na liczbach, bez czytania nagłówków: część tabeli „Bez umocnienia skarp i dna” i część „Z umocnieniem skarp i dna” to dwa różne światy projektowe. W praktyce na budowie czy przy odbiorach technicznych takie pomyłki mogą skutkować zaakceptowaniem zbyt stromego spadku w rowie nieumocnionym albo odwrotnie – nieuzasadnionym stosowaniem umocnień tam, gdzie wystarczyłby poprawnie dobrany spadek. Dlatego, z mojego doświadczenia, dobrą praktyką jest zawsze najpierw ustalić: jaki grunt, czy są umocnienia, a dopiero potem szukać wartości I_d w odpowiednim wierszu i sekcji tabeli.

Dopuszczalne nachylenie dna I_d rowu odwadniającego
Bez umocnienia skarp i dna
W gruntach piaszczystych	I_d ≤ 0,015
W gruntach piaszczysto-gliniastych i pylastych	I_d ≤ 0,02
W gruntach gliniastych i ilastych	I_d ≤ 0,03
Z umocnieniem skarp i dna
Darnią na płask	I_d ≤ 0,03
Faszyną	I_d ≤ 0,04
Brukiem układanym na sucho	I_d ≤ 0,06

Odpowiedzi

Informacja zwrotna