Dobrze zauważyłeś, że w przypadku wykopu w gruncie kategorii III, gdzie szerokość dna przekracza 3,0 m (dokładnie 9,0 m) i głębokość wynosi 2,5 m, zgodnie z tabelą stosujemy nachylenie skarpy 1 : 0,5. W praktyce takie parametry wykopu spotyka się często np. podczas budowy sieci kanalizacyjnych albo przy fundamentowaniu większych obiektów inżynierskich. Moim zdaniem warto zwracać uwagę na to, że im wyższa kategoria gruntu, tym bardziej strome – czyli mniej bezpieczne – mogą być skarpy, bo grunt jest bardziej spoisty i stabilny. Jednak kategorię III (np. gliny, iły) należy traktować ostrożnie, bo często zmiana wilgotności lub obecność podziemnych przesączów może nagle pogorszyć stabilność zbocza. Szerokość dna wykopu powyżej 3 m od razu narzuca konieczność stosowania łagodniejszego nachylenia skarpy – to taka branżowa zasada wynikająca z przepisów BHP i dobrych praktyk budowlanych (patrz np. rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych). Tabela doskonale oddaje te zależności – bardzo polecam nauczyć się jej czytać i stosować, bo to potem niejednokrotnie ratuje skórę na budowie.
W temacie nachylenia skarp bardzo łatwo o błędne założenia, zwłaszcza gdy nie weźmie się pod uwagę wszystkich parametrów wykopu: szerokości dna, głębokości i kategorii gruntu. Wiele osób wychodzi z założenia, że im większa głębokość, tym bardziej płaska musi być skarpa, co bywa złudne – często decydujące znaczenie ma szerokość wykopu na dnie, co świetnie widać w tej tabeli. Wybierając zbyt strome nachylenie skarpy, jak 1 : 0,1 czy 1 : 1,25, można narazić się na bardzo poważne ryzyko osuwisk, a w praktyce to się kończy nie tylko problemami z bezpieczeństwem ludzi, ale też np. uszkodzeniami instalacji czy koniecznością kosztownych napraw. Z kolei zbyt płaskie nachylenie (1 : 1,5) przy tej kategorii gruntu i rozmiarach wykopu to już przesada – prowadziłoby to do niepotrzebnie szerokiego wykopu i dużych nadmiarowych robót ziemnych, co jest po prostu nieekonomiczne i niezgodne ze zdrowym rozsądkiem oraz przepisami. W tej konkretnej sytuacji, czyli wykop szeroki na ponad 3 metry (aż 9 m!) i głęboki na 2,5 m, dla gruntu kategorii III, przepisy jasno wskazują nachylenie 1 : 0,5. Często zapomina się, żeby dokładnie sprawdzić kategorię gruntu na budowie, a to podstawa – złe rozpoznanie może skutkować nieprawidłowym doborem skarp, co już nieraz prowadziło do poważnych wypadków. Z mojego doświadczenia wynika, że taka szczegółowa analiza jak ta, zawsze się opłaca i pozwala uniknąć niepotrzebnych problemów. Nie warto iść na skróty – lepiej poświęcić chwilę na analizę tabeli i wybrać odpowiednie nachylenie.