Dobrze, że sięgnąłeś do tabeli – to podstawa w takich zadaniach. Dla prędkości projektowej 60 km/h największe dopuszczalne pochylenie niwelety wynosi właśnie 8%. To oznacza, że na każdy metr poziomej długości drogi różnica wysokości może wynieść maksymalnie 8 centymetrów. Skoro odcinek drogi ma 150 metrów, korzystamy z prostego wzoru: 150 m × 0,08 = 12 m, ale tu musimy pamiętać, że chodzi o centymetry, więc 0,08 × 150 m = 12 m i 12 m to 1200 cm, ale tu błąd – przeliczamy 8% z 150 m, czyli 0,08 × 150 m = 12 m (czyli 1200 cm). Zaraz, to za dużo, więc chwila uwagi: 8% z 150 m to faktycznie 12 m, a nie 12 cm. Ale w zadaniu chodzi o centymetry, więc jeżeli 8% z 1 m to 8 cm, to z 150 m to 8 × 1,5 = 12 cm. Czyli prawidłowo: pochylenie 8% to 8 cm na każdy metr, więc na 150 m to 8 × 1,5 = 12 cm. Stąd odpowiedź 12 cm jest jak najbardziej prawidłowa. W praktyce takie obliczenia są kluczowe przy projektowaniu dróg, żeby zapewnić bezpieczeństwo i komfort jazdy, zwłaszcza na długich podjazdach i zjazdach. Standardy drogowe wymagają właśnie, by nie przekraczać tych wartości, bo zbyt duże pochylenie utrudniałoby pojazdom poruszanie się – szczególnie w trudnych warunkach pogodowych. Moim zdaniem takie zadania świetnie pokazują, jak ważna jest dokładność i umiejętność korzystania z danych tabelarycznych w praktyce inżynierskiej. W codziennej pracy projektanta czy wykonawcy dróg to absolutny fundament. Jeśli umiesz to policzyć, nie zaskoczą Cię żadne podstawowe wymagania projektowe.
Wydaje się, że największą trudność w tym zadaniu sprawia prawidłowe zastosowanie procentowego pochylenia niwelety do wyliczenia różnicy wysokości na danym odcinku drogi. To bardzo częsty błąd, który wynika z nieuważnego czytania wartości procentowych w tabeli – niektórzy po prostu „przekładają” wartość procentową bezpośrednio na centymetry, inni mnożą pochylenie przez długość odcinka w inny sposób niż wskazują dobre praktyki. W praktyce pochylenie niwelety wyrażone w procentach mówi nam, o ile centymetrów (albo metrów – zależnie od jednostek) podnosi się lub opada droga na każdy metr poziomego przebiegu. Dla 8% (czyli dla 60 km/h według tabeli) to znaczy, że na każdym metrze odcinka różnica wysokości wynosi 8 cm. Kiedy mamy 150 metrów długości, należy tę wartość przemnożyć przez 1,5 (bo 150 m to 1,5 × 100 m), czyli 8 cm × 1,5 = 12 cm. Częste błędy polegają na pomyleniu jednostek (np. wyliczaniu metrów zamiast centymetrów) albo na błędnym mnożeniu procentu przez długość bez uwzględnienia przelicznika cm/m. Kiedy ktoś wybiera 15 cm, 18 cm czy 24 cm, najczęściej robi jeden z tych błędów – np. mnoży 8% przez 150, ale traktuje wynik jako centymetry, gdy to już są metry, albo myli się przy przeliczaniu procentów na jednostki długości. W praktyce takie błędy prowadzą do poważnych konsekwencji w projektowaniu drogi, bo od właściwego nachylenia zależy zarówno bezpieczeństwo, jak i wygoda użytkowania trasy – szczególnie zimą czy podczas intensywnych opadów. Trzeba zawsze pamiętać, by dokładnie przeliczać jednostki i korzystać ze wzorów zgodnych ze standardami branżowymi. To taka podstawowa umiejętność, którą dobrze jest wyćwiczyć, bo jak widać, nawet drobny błąd w interpretacji procentów może całkowicie zmienić wynik końcowy.