Kwalifikacja: CES.01 - Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu ceramicznego
Zawód: Technik ceramik
Który opis zawiera charakterystykę szkliw kamionkowych?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Szkliwa kamionkowe, czyli te stosowane głównie do ceramiki wypalanej w wysokich temperaturach, mają swoją specyficzną charakterystykę – są solne lub ziemne i często zabarwione. To właśnie te cechy sprawiają, że świetnie nadają się do wyrobów kamionkowych, takich jak na przykład tradycyjne naczynia z Bolesławca czy niemieckie kufle na piwo. Szkliwa solne powstają przez wprowadzenie soli kuchennej do pieca podczas wypału – sól rozkłada się, a jej składniki reagują z powierzchnią ceramiki, tworząc charakterystyczną, lekko pomarszczoną, często półmatową powłokę. Szkliwa ziemne natomiast bazują na naturalnych glinach i minerałach, które, oprócz właściwości ochronnych, nadają wyrobom ciekawą kolorystykę i fakturę. W praktyce branżowej takie wykończenia stosuje się wszędzie tam, gdzie liczy się trwałość i odporność na ścieranie, a także specyficzny, rustykalny wygląd. Moim zdaniem szkliwa kamionkowe to taki trochę niedoceniany temat – wielu ludzi kojarzy ceramikę głównie z porcelaną, ale fachowa wiedza o szkliwach kamionkowych naprawdę otwiera oczy na różnorodność wyrobów ceramicznych. Warto pamiętać, że zgodnie z normami branżowymi, szkliwa te muszą zapewniać nie tylko walory estetyczne, ale też ochronę przed nasiąkaniem wodą i wpływem czynników chemicznych. Szkliwa solne czy ziemne od lat są wykorzystywane w produkcji przemysłowej i rzemieślniczej, bo po prostu się sprawdzają – zarówno pod względem technicznym, jak i wizualnym.
W ceramice często można się natknąć na różne typy szkliw, ale łatwo się pomylić, jeśli nie zna się dobrze ich właściwości i przeznaczenia. Szkliwa kamionkowe mają specyficzne cechy, których nie należy mylić z innymi typami szkliw stosowanych na przykład w porcelanie czy fajansie. Opisy takie jak „surowe, skaleniowe, lśniące, przeźroczyste, bezbarwne, gładkie” bardziej pasują do szkliw używanych przy porcelanie albo fajansie szlachetnym – tam faktycznie wymaga się dużej przejrzystości i efektu połysku, ale kamionka rządzi się swoimi prawami. Frytowane, ołowiowe, lśniące szkliwa to domena raczej ceramiki niskotemperaturowej, gdzie istotny jest szybki efekt i intensywny połysk. Szkliwa ołowiowe są stosunkowo miękkie i nie dorównują trwałością kamionkowym, a do tego są niezalecane do kontaktu z żywnością, bo ołów może się uwalniać. Z kolei określenia typu „średnio topliwe, surowe, przeźroczyste, barwne, gładkie” to raczej opis szkliw glinianych lub niskotopliwych, które nie poradzą sobie z temperaturami powyżej 1200°C, a więc nie są odpowiednie do kamionki. Typowym błędem jest uznawanie, że każde lśniące lub bezbarwne szkliwo będzie się nadawało do wszystkich rodzajów ceramiki – niestety, szczególnie przy kamionce, liczy się odporność na ścieranie i chemikalia, którą dają właśnie szkliwa solne lub ziemne. Standardy branżowe jasno definiują, że do kamionki stosuje się szkliwa odporne na wysoką temperaturę i agresywne środowisko. Z mojego doświadczenia wynika, że nawet najlepsi technicy czasem mylą się przez zbyt pobieżną ocenę wyglądu powłoki, a kluczowa jest technologia wypału i skład chemiczny. Warto się pilnować i nie iść na skróty przy rozpoznawaniu typów szkliw, bo to potem przekłada się na jakość gotowego produktu.