Kwalifikacja: CES.01 - Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu ceramicznego
Zawód: Technik ceramik
Który półfabrykat wymaga usunięcia "szwów" ze względu na metodę, którą został uformowany?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Wazon z przewężeniami to przykład półfabrykatu, który bardzo często powstaje w wyniku formowania w formach podzielnych, czyli takich, które mają kilka części. Przy tej technologii bardzo typowym zjawiskiem jest powstawanie tzw. szwów formowych – takich cienkich linii na powierzchni wyrobu, które powstają dokładnie w miejscu styku części formy. Usuwanie tych szwów to nie jest kaprys, tylko konieczność technologiczna i estetyczna. Jeśli się ich nie usunie, gotowy produkt będzie miał widoczne linie na powierzchni, co nie tylko pogorszy wygląd, ale może też wpływać na właściwości użytkowe, np. wytrzymałość przy cienkich ściankach. Najlepsze pracownie szkła czy ceramiki zawsze zwracają na to uwagę, bo klienci coraz częściej wymagają najwyższej jakości wykończenia. W praktyce, po wyjęciu wazonu z formy, pracownik za pomocą specjalnych narzędzi (często prostych nożyków albo gąbek) wygładza powierzchnię. Ciekawostka: szwy mogą być też miejscem koncentracji naprężeń, przez co zaniedbanie tego etapu czasem kończy się pęknięciem wyrobu, zwłaszcza podczas obróbki cieplnej. Tak więc usuwanie szwów to nie tylko sprawa estetyki, ale też dobrych praktyk produkcyjnych, zgodnych z normami branżowymi, np. PN-EN 1248 dot. wyrobów z ceramiki. Sam miałem okazję widzieć, jak w niektórych zakładach ten etap kontroli jakości decyduje, czy produkt trafia na rynek, czy do ponownego przetopienia.
W praktyce produkcji wyrobów ceramicznych czy szklanych bardzo łatwo pomylić wymagania dotyczące obróbki poszczególnych półfabrykatów, zwłaszcza gdy myśli się o klasycznych cegłach, prostkach szamotowych czy kształtkach krzemionkowych. Jednak te elementy wytwarzane są zazwyczaj metodami, które nie generują szwów formowych – najczęściej stosuje się prasowanie lub formowanie plastyczne w matrycach jednoczęściowych albo prasach, gdzie styk formy nie pozostawia charakterystycznych linii. Cegła pełna na przykład, powstaje przez prasowanie czy wyciskanie, a następnie cięcie drutem, więc nie ma tu miejsca na typowe szwy do usuwania. Prostki szamotowe i kształtki krzemionkowe, choć też mogą powstawać w formach, to standardowo mają proste kształty, więc raczej nie stosuje się wieloczęściowych form, które generowałyby widoczne szwy. Problem szwów dotyczy głównie wyrobów złożonych, o nietypowych kształtach, gdzie formy muszą być dzielone na części, jak właśnie wazon z przewężeniami. Częstym błędem jest myślenie, że wszystko, co formowane, wymaga usuwania szwów, ale to nieprawda – tylko tam, gdzie naprawdę stosuje się formy podzielne. W branży szczególny nacisk na eliminowanie szwów kładzie się przy wyrobach dekoracyjnych oraz tych, gdzie gładkość powierzchni ma znaczenie użytkowe lub estetyczne. Warto pamiętać, że usuwanie szwów to dodatkowy etap, który generuje koszty i czas, dlatego stosuje się go tylko tam, gdzie jest to technicznie uzasadnione. Moim zdaniem, rozumienie tych niuansów mocno ułatwia późniejszą pracę w dziale kontroli jakości i pozwala uniknąć niepotrzebnej straty czasu na czynności zbędne dla danego typu półfabrykatu.