Kwalifikacja: CES.01 - Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu ceramicznego

W ceramice przemysłowej kluczowe jest rozróżnienie rodzajów mas ceramicznych ze względu na ich konsystencję oraz funkcję w procesie technologicznym. Masa sypka to po prostu mieszanka suchych surowców bez dodatku wody, która jeszcze nie nadaje się do bezpośredniego formowania – stosuje się ją np. w niektórych metodach prasowania na sucho, ale wtedy nie używa się upłynniaczy. Masa plastyczna natomiast to taka, która pod wpływem nacisku daje się łatwo kształtować ręcznie lub mechanicznie – tutaj najważniejszym czynnikiem jest odpowiednia zawartość wody, zapewniająca elastyczność, ale nie płynność. W masach plastycznych upłynniacze nie odgrywają kluczowej roli, bo nie chodzi o uzyskanie konsystencji płynnej, lecz właśnie plastycznej, coś jak ciasto na pierogi. Masa półplastyczna to pośrednia forma, stosowana rzadziej, gdzie masa daje się przetłaczać przez maszyny, ale jeszcze nie jest płynna – nadal jednak nie wykorzystuje się typowych upłynniaczy w takim stopniu jak w masie lejnej. Typowym błędem jest mylenie mas z upłynniaczami z masami plastycznymi, bo oba rodzaje mogą zawierać wodę, ale tylko masa lejna przeznaczona jest do odlewania w formach gipsowych dzięki specjalnym dodatkom, które umożliwiają uzyskanie bardzo rzadkiej, a jednocześnie stabilnej konsystencji. To właśnie ten proces odlewania nazywany jest metodą lejania – jedna z najważniejszych technik w produkcji wyrobów ceramicznych o złożonych kształtach lub delikatnych ściankach. Wybór nieodpowiedniej masy prowadzi do problemów z rozformowaniem, nierównomierną strukturą czy pęknięciami wyrobu. Dlatego zawsze przy masach z upłynniaczami trzeba myśleć o masie lejnej, bo tylko ona spełnia wymagania technologiczne tego procesu. Z mojego doświadczenia najczęściej uczniowie mylą masę plastyczną z lejną, ale po kilku zajęciach z praktycznego nalewania do form różnica staje się oczywista.