Kwalifikacja: CES.01 - Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu ceramicznego
Zawód: Technik ceramik
Wyjęcie wyrobu z rozgrzanego do temperatury ok. 1100°C pieca i poddanie go redukcji w materiale palnym, np. trocinach, określa się jako technikę
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Technika raku to, moim zdaniem, jedna z ciekawszych metod wypalania ceramiki, która daje naprawdę unikalne efekty wizualne. Polega ona na tym, że wyrób ceramiczny jest wyjmowany z rozgrzanego pieca (około 1000–1100°C) i natychmiast przenoszony do pojemnika z materiałem redukującym, takim jak trociny, papier czy liście. Dzięki temu procesowi powierzchnia ceramiki zostaje gwałtownie schłodzona i poddana działaniu dymu oraz ognia, co powoduje powstanie charakterystycznych spękań (krakelury) oraz niepowtarzalnych efektów kolorystycznych, zwłaszcza na szkliwach. Raku wywodzi się z tradycji japońskiej, jednak współcześnie jest szeroko stosowane na całym świecie, szczególnie w pracowniach artystycznych. Praktycznie rzecz biorąc, ten sposób wypału pozwala na eksperymentowanie – nigdy nie da się uzyskać dwóch identycznych wyrobów. Z mojego doświadczenia to świetna metoda, jeśli chcesz uzyskać głębokie czernie, metaliczne połyski albo intensywne kontrasty. W branży ceramicznej ceni się raku za jego nieprzewidywalność i artystyczny charakter. Dobrze wiedzieć, że właśnie ten sposób wypalania wymaga odpowiedniego zabezpieczenia stanowiska pracy i ostrożności, bo manipulacja rozgrzanym materiałem i otwartym ogniem zawsze niesie ryzyko poparzeń. Podsumowując: jeśli słyszysz o szybkim wyjmowaniu ceramiki z pieca i redukcji w materiale palnym – to z dużą pewnością chodzi właśnie o raku.
W tego typu pytaniach łatwo się pomylić, bo nazwy technik ceramicznych bywają do siebie trochę podobne, a niektóre są nawet intuicyjne. Prażenie kojarzy się głównie z procesami termicznymi, gdzie materiał jest poddawany wysokiej temperaturze, ale zazwyczaj bez zmian chemicznych istotnych dla powierzchni, jak w przypadku ceramiki artystycznej. W branży prażenie oznacza raczej przygotowanie surowców lub wstępne wygrzewanie, a nie kreowanie efektów dekoracyjnych przez gwałtowne zmiany atmosfery i kontakt z materiałem redukującym. Majolika natomiast to bardziej technika szkliwienia, polegająca na pokrywaniu wyrobu białym nieprzezroczystym szkliwem cynowym i dekorowaniu go malaturą podszkliwną lub naszkliwną – wypał przebiega w atmosferze utleniającej i nie ma tu miejsca na szybkie schładzanie ani dymienie. Lasowanie z kolei jest procesem zupełnie z innej bajki – dotyczy chemicznego rozdziału lub zmiękczania surowców glinianych, by uzyskać bardziej plastyczną masę do dalszej obróbki. Tutaj nie występuje redukcja w materiale palnym ani wyjmowanie gorących przedmiotów z pieca. Wydaje mi się, że najczęstszy błąd polega na myleniu przeróżnych nazw związanych z ceramiką, bo niektóre brzmią egzotycznie albo wręcz przeciwnie – zbyt ogólnie. Dobrą praktyką jest zawsze dokładnie sprawdzić, jakie cechy techniki są ważne: czy chodzi o efekt dekoracyjny, proces chemiczny, czy może przygotowanie materiału. Redukcja w materiale palnym, natychmiastowe studzenie i dymienie – to są cechy charakterystyczne wyłącznie dla techniki raku. Warto to zapamiętać, bo w praktyce warsztatowej te niuanse mają ogromne znaczenie dla końcowego efektu i bezpieczeństwa pracy.