Kwalifikacja: CES.03 - Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym
Zawód: Technik ceramik
Do produkcji masy porcelanowej zużyto po 25 kg kwarcu i skalenia, które łącznie stanowią 50% udział w masie. Ile zużyto kaolinu, jeżeli stanowi on pozostałe 50% masy?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
W tej sytuacji kluczowe było zauważenie, że 25 kg kwarcu i 25 kg skalenia razem dają 50 kg, co stanowi dokładnie połowę całkowitej masy masy porcelanowej. Skoro te dwa składniki to równo 50%, to całość musi ważyć 100 kg. Pozostała połowa, czyli drugie 50%, to oczywiście kaolin, więc potrzeba go też 50 kg. Jest to bardzo typowa proporcja w klasycznych masach porcelanowych, gdzie surowce dzieli się często pół na pół: połowa to składniki szkieletowe (kwarc i skaleń), a połowa to kaolin – czyli glinka o odpowiednich parametrach plastyczności i czystości. Kaolin nadaje masie właściwości formierskie i odporność na wysoką temperaturę wypalania, co jest standardem w produkcji porcelany stołowej czy technicznej. Stosowanie takich proporcji wynika z wieloletnich doświadczeń i zaleceń branżowych, np. wg norm PN-EN dotyczących surowców ceramicznych. W praktyce często ustala się te proporcje na etapie przygotowania receptury masy, żeby uzyskać odpowiednią wytrzymałość i białość wyrobu po wypale. Samo obliczenie masy kaolinu to czysta matematyka, ale już dobór składników często wymaga prób laboratoryjnych, bo jakość surowców bywa różna – i tu moim zdaniem największe znaczenie ma praktyka warsztatowa oraz znajomość surowców lokalnych. W branży ceramiki ważne jest rozróżnianie ról poszczególnych składników, a kaolin to faktycznie taka podstawa, bez której nie byłoby dobrej porcelany.
Wydaje się, że źródłem błędu mogło być niezrozumienie proporcji, jakie występują w klasycznych masach porcelanowych, albo pominięcie prostego rachunku masowego. W opisie było wyraźnie zaznaczone, że 25 kg kwarcu i 25 kg skalenia razem dają połowę całości, czyli 50%. Można było tu łatwo pomylić sumę masy z ich udziałem procentowym w całej recepturze. Przykładowo, wybór odpowiedzi 25 kg sugeruje założenie, że wystarczy zrównoważyć wagę pojedynczego składnika (np. tylko kwarcu), a nie sumy kwarcu i skalenia. Z kolei wskazanie 40 kg mogło wynikać z próby odjęcia masy kwarcu lub skalenia od całości, co jest typowym błędem – tu trzeba było zsumować oba te składniki, bo stanowią razem połowę receptury. Wybór 100 kg natomiast sugeruje, że ktoś przyjął po prostu podwojenie całej masy składników, nie zważając na założone proporcje – a przecież suma wszystkich składników nie może przekraczać 100%, inaczej receptura nie miałaby sensu. W praktyce produkcji ceramiki bardzo ważne jest rozumienie udziałów procentowych i właściwe bilansowanie masy – to podstawa zawodowej pracy technika ceramika i jedna z najczęstszych pomyłek początkujących. Dobór surowców zawsze wymaga trzymania się ściśle określonych proporcji, bo każda zmiana wpływa na właściwości produktu końcowego: plastyczność, wytrzymałość, odcień po wypale. Z mojego doświadczenia wynika, że warto zawsze zapisywać sobie takie proste układy proporcji i pamiętać, że suma składników musi być równa całkowitej masie, a procentowy udział każdego z nich sumuje się do 100%. Przemyślane podejście do receptur przekłada się na powtarzalną jakość wyrobów i oszczędność materiałów, co jest szczególnie ważne w codziennym funkcjonowaniu pracowni czy zakładu produkcyjnego.