Kwalifikacja: CES.03 - Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym
Zawód: Technik ceramik
Dobranie właściwego ciśnienia tłoka formującego w prasie hydraulicznej ma bezpośredni wpływ na
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Wybranie ciśnienia tłoka formującego w prasie hydraulicznej to dosyć kluczowa sprawa, jeśli chodzi o uzyskanie odpowiedniej wytrzymałości gotowych wyrobów. Praktyka pokazuje, że zbyt niskie ciśnienie może prowadzić do tego, że materiał nie zostanie odpowiednio zagęszczony, przez co w gotowej kształtce pojawią się pory, mikropęknięcia albo nawet niewidoczne gołym okiem wtrącenia powietrza. To wszystko sprawia, że wytrzymałość mechaniczna końcowego produktu spada, a przecież w branży ceramicznej czy metalurgicznej taka wada od razu przekreśla wyrób. Z drugiej strony, zbyt wysokie ciśnienie to też nie jest dobry pomysł, bo może prowadzić do uszkodzenia matrycy albo nadmiernego odkształcenia materiału. Z mojego doświadczenia, najlepsi operatorzy pras zawsze pilnują, żeby ciśnienie było dobrane nie tylko do rodzaju surowca, ale także do pożądanych parametrów wytrzymałościowych – zgodnie z kartą technologiczną lub normami zakładowymi. Dobrze ustawione ciśnienie sprawia, że wyroby są jednorodne, mają właściwą gęstość i bez problemu przechodzą kontrolę jakości. Właśnie dlatego mówi się, że ciśnienie tłoka bezpośrednio wpływa na wytrzymałość wyrobów, a nie na takie rzeczy jak zużycie surowca czy czas cyklu – te czynniki mają zupełnie inne zależności procesowe.
Wiele osób sądzi, że ustawienie ciśnienia tłoka w prasie hydraulicznej decyduje przede wszystkim o wielkości formowanej kształtki, zużyciu masy sypkiej czy nawet czasie formowania. To dosyć częsty błąd, chyba wynikający z mylenia wpływu różnych parametrów procesu na końcowe właściwości wyrobu. Wielkość kształtki zależy bardziej od geometrii formy i ilości wprowadzonej masy sypkiej, a nie od samego ciśnienia – ciśnienie raczej odpowiada za stopień zagęszczenia i ujednorodnienia materiału w formie. Jeżeli chodzi o zużycie masy sypkiej, to ten parametr jest ustalany podczas dozowania materiału i nie zmienia się, gdy zmodyfikujemy ciśnienie prasy – co najwyżej możemy spowodować stratę materiału przy zbyt dużym ciśnieniu, ale to są raczej incydentalne przypadki i wynikają z błędów ustawienia maszyny. Czas formowania to kolejna sprawa – tutaj kluczowe są parametry takie jak prędkość ruchu tłoka, automatyzacja procesu czy wydajność układu hydraulicznego, a nie samo ciśnienie. Z mojego punktu widzenia, podstawowym błędem jest traktowanie ciśnienia jako uniwersalnego regulatora wszystkich parametrów procesu, podczas gdy w praktyce to konkretne ustawienie decyduje przede wszystkim o parametrach mechanicznych wyrobu, czyli o jego wytrzymałości. Takie podejście znajduje potwierdzenie w normach branżowych, na przykład w wytycznych dotyczących formowania wyrobów ceramicznych lub metalowych, gdzie wyraźnie oddziela się wpływ ciśnienia na wytrzymałość od wpływu na inne cechy produktu. Warto o tym pamiętać przy analizie procesów technologicznych, żeby nie wpaść w pułapkę nadmiernych uproszczeń.