Kwalifikacja: CES.03 - Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym
Zawód: Technik ceramik
Jak inaczej nazywa się zabieg kalibracji urządzeń laboratoryjnych?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Wzorcowanie to właśnie ten proces, który w praktyce laboratoryjnej jest kluczowy, gdy chodzi o kalibrację urządzeń pomiarowych. Chodzi tutaj o porównanie wskazań badanego przyrządu z wzorcem odniesienia, który jest certyfikowany i ma znane, udokumentowane właściwości metrologiczne. Dzięki temu uzyskujemy pewność, że nasze wyniki pomiarów są wiarygodne i zgodne z międzynarodowymi standardami. Wzorcowanie nie polega na ustawianiu czy regulacji sprzętu, tylko na sprawdzeniu i udokumentowaniu, jak bardzo wskazania odbiegają od wzorca. Potem można to uwzględnić w analizie danych. W laboratoriach akredytowanych zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17025 wzorcowanie jest absolutną podstawą. Bez tego nie da się zagwarantować, że pomiary są powtarzalne i porównywalne, np. w badaniach środowiskowych albo kontroli jakości produkcji. Moim zdaniem fajnie to widać na przykładzie wag analitycznych czy termometrów, które muszą być regularnie wzorcowane w specjalistycznych laboratoriach, nie tylko po to, żeby spełnić wymogi, ale też dla własnego spokoju ducha, że wyniki są naprawdę rzetelne. Warto pamiętać, że samo pojęcie kalibracji często jest mylone z adiustacją czy legalizacją – w praktyce jednak tylko wzorcowanie gwarantuje udokumentowane odniesienie do wzorców międzynarodowych.
W codziennym życiu laboratorium pojawia się kilka pojęć, które pozornie mogą oznaczać to samo, ale w rzeczywistości mają inne znaczenie. Strojenie to dość potoczne określenie, które raczej funkcjonuje w elektronice albo muzyce – mało kto w branży metrologicznej traktuje je jako profesjonalny termin. Po prostu mówi się czasem, że coś trzeba „dostroić”, ale nie ma to nic wspólnego z formalnym procesem zapewnienia wiarygodności pomiarów. Legalizacja zaś to czynność administracyjna, typowa na przykład dla wag sklepowych albo liczników energii. Polega ona na urzędowym potwierdzeniu, że dane urządzenie spełnia wymagania prawne – robione jest to przez upoważnione organy państwowe, ale nie daje informacji o jakości pomiarowej, tylko o zgodności z przepisami. Adiustacja z kolei to po prostu regulacja albo nastawianie urządzenia tak, żeby pracowało zgodnie z założeniami. Często po wzorcowaniu trzeba przeprowadzić adiustację, jeśli okaże się, że przyrząd odbiega od normy. Jednak sama adiustacja to nie jest kalibracja – nie ma tu odniesienia do wzorca metrologicznego. Najczęstszym błędem jest mylenie legalizacji z kalibracją, bo wydaje się, że skoro urządzenie zostało „przepuszczone przez urząd”, to pomiary są dokładne – a to nieprawda, bo dokładność wynika z procesu wzorcowania. W praktyce branżowej i zgodnie z normami ISO, tylko wzorcowanie jest prawidłową odpowiedzią na pytanie o synonim kalibracji w kontekście laboratoryjnym. Z mojego doświadczenia wynika, że rozróżnianie tych pojęć to podstawa w każdym szanującym się laboratorium i pozwala uniknąć poważnych nieporozumień podczas audytów czy kontroli jakości.